სამთავრო

სამთავრო — მონარქიული სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი, რომლის სათავეში დგას მთავარი. განსაკუთრებით დამახასიათებელია ფეოდალური დაქუცმაცებულობის პერიოდისათვის.

შუა საუკუნეების საქართველოში, სამთავრო ეწოდებოდა მთავარის საგამგებლო ტერიტორიას.

• სახელმწიფო მოხელეების (სპასპეტი, ერისთავი, სპასალარი და სხვა) საგამგებლო ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები;
• მცირე და დიდი სენიორები (VI—VIII საუკუნეებში — ქართველთა საერისთავო; VIII—X საუკუნეებში — კახთა საქორეპისკოპოსო, ჰერთა სამეფო, იბერთა საკურაპალატო, სხვადასხვა საუფლო-სამამფლო-სამეფოები; XIII—XVIII საუკუნეებში — სამცხე-საათაბაგო, გურიის, სამეგრელოს, სვანეთის, აფხაზეთის სამთავროები).

საქართველოს მონარქიის სამოხელეო სამთავროები (საერისთავო ქვეყნები), იშვიათად კი სამამულე სამფლობელოებიც XV—XVIII საუკუნეებში გადაიქცნენ სენიორია-სამთავროებად და სახელმწიფო სამთავროებად (ოდიშის, სვანთა, აფხაზთა საერისთავოები, სამცხე-საათაბაგო. ზოგჯერ სამოხელეო სამთავროები სათავადო-სამამულე სამფლობელო ხდებოდა (მაგ., ქსნისა და არაგვის საერისთავოები).

ლიტერატურა

• შოშიაშვილი ნ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 9, თბ., 1985. — გვ. 10.