დადაბჰაი ნაოროჯი
| დადაბჰაი ნაოროჯი | |
|---|---|
| ინგლ. Dadabhai Naoroji | |
 | |
| დაბადების თარიღი | 4 სექტემბერი, 1825[1] [2] [3] |
| დაბადების ადგილი | მუმბაი[4] [3] |
| გარდაცვალების თარიღი | 30 ივნისი, 1917[2] [5] (91 წლის) |
| გარდაცვალების ადგილი | მუმბაი[4] |
| მოქალაქეობა |
.svg){kind=small} დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო |
| განათლება | Elphinstone College[3] |
| საქმიანობა | საზოგადო მოღვაწე |
 | |
დადაბჰაი ნაოროჯი ( გუჯ. દાદાભાઈ નવરોજી ; 4 სექტემბერი, 1825, ბომბეი — 30 ივნისი, 1917, იქვე ) — მე-19 საუკუნის მეორე ნახევრის ინდოელი საზოგადო მოღვაწე , ბრიტანეთის თემთა პალატის პირველი ინდოელი წევრი, ინდოეთის ეროვნული კონგრესის ერთ-ერთი დამაარსებელი.
ბიოგრაფია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დადაბჰაი ნაოროჯი წარმოშობით ფარსი მობედების ოჯახიდან იყო, რომლებიც საუბრობდნენ გუჯარათულ ენაზე. დაამთავრა ბომბეის უნივერსიტეტი და იქვე შეუდგა პედაგოგიურ მოღვაწეობას. 1851 წელს ბომბეიში დააარსა გაზეთი Rast Goftar.
1852 წელს მან დააფუძნა საზოგადოება "მაზდაიასნე საბხა" რომლის მიზანი იყო ზოროასტრიული რელიგიის რეფორმირება ორიგინალური სიწმინდის სულისკვეთებით. 1855 წელს გადავიდა ინგლისში, როგორც სავაჭრო კომპანია Kama and Co -ის სავაჭრო პარტნიორი. წარმატებით ეწეოდა ბამბის ვაჭრობას, ცხოვრობდა ლონდონსა და ლივერპულში და იყო აღმოსავლეთ ინდოეთის ასოციაციის წევრი, რომელიც დაკავებული იყო ინფორმაციის გავრცელებით ბრიტანეთის ინდოეთში არსებული მდგომარეობის შესახებ. წარადგინა პრეზენტაციები ინდოეთის შესახებ ლივერპულისა და ლონდონის სამეცნიერო საზოგადოებებში.
დადაბჰაი ნაოროჯი1856 წელს დაინიშნა გუჯარათული ენის პროფესორად ლონდონის საუნივერსიტეტო კოლეჯში, გახდა პირველი ინდოელი, რომელმაც მიიღო უნივერსიტეტის პროფესორის წოდება გაერთიანებულ სამეფოში.
1861 წლის ოქტომბერში ნაოროჯიმ დააარსა ევროპული ზოროასტრიული რელიგიური ფონდი ლონდონში.ინგლ. Zoroastrian Trust Funds of Europe ). მისი ერთ-ერთი ამოცანა იყო დაჩაგრული ირანული ეთნიკური ჯგუფის — გებრების დაცვა. 1870-იან წლებში ნაოროჯი მსახურობდა მთავარ მინისტრად (დივანში) ბაროდას სამთავროში, ამავე დროს იყო ბომბეის საკანონმდებლო საბჭოს წევრი.
დადაბჰაი ნაოროჯი ინდოეთის ეროვნული კონგრესის შექმნის ერთ-ერთ ინიციატორად გამოვიდა. 1886 წელს აირჩიეს ინდოეთის ეროვნული კონგრესის სესიის პრეზიდენტად. 1890-იანი წლების დასაწყისში ნაოროჯი კვლავ გადავიდა ინგლისში, სადაც იგი წარადგინა ლიბერალურმა პარტიამ პარლამენტის კანდიდატად ლონდონის ერთ-ერთი ოლქიდან. 1892 წელს ნაოროჯიმ არჩევნები სამი ხმით მოიგო — ის გახდა პირველი არაქრისტიანი პარლამენტის წევრი (მას უფლება მიეცა ფიცი დაედო არა ბიბლიაზე, არამედ ავესტაზე ). თემთა პალატაში ნაოროჯი იცავდა ინდოეთის ინტერესებს და ასევე მხარს უჭერდა ირლანდიური სახლის წესის იდეას. დადაბჰაი ნაოროჯის თანაშემწე პარლამენტში იყო მუჰამედ ალი ჯინა, პაკისტანის მომავალი დამფუძნებელი.
მიუხედავად კოლონიური ადმინისტრაციის წინააღმდეგობისა, ნაოროჯი ამტკიცებდა, რომ ინდოეთის მომავალი ბრიტანეთის იმპერიასთან ალიანსში მოიაზრებოდა. 1906 წელს იგი კვლავ აირჩიეს ინდოეთის ეროვნული კონგრესის პრეზიდენტად. ნაოროჯიმ მკაცრად გააკრიტიკა ინდოეთის ეროვნული კონგრესის რადიკალური "ნაციონალისტური" ნაწილი ( ტილაკი, ბიპინ ჩანდრა პალი და მათი თანამოაზრეები, რომლებიც ინდოეთის სრულ დამოუკიდებლობას ცდილობდნენ).
ნაოროჯი ავტორია წიგნების: ინდოეთის სიღარიბე (1876) და ბრიტანეთის მმართველობა ინდოეთში (1901). მათში ავტორი გმობს ინდოეთიდან სახსრების „გამოტუმბვის“ ბრიტანულ პრაქტიკას და ამის გამო ბრიტანეთს ვამპირს ადარებს. ნაოროჯიმ ასევე დაწერა არაერთი ნაშრომი ფარსის წეს-ჩვეულებებზე.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 2.0 2.1 SNAC — 2010.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Who's who — (untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X
- ↑ 4.0 4.1 Dadabhai Naoroji // Encyclopædia Britannica
- ↑ Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.