გერგჟ არიანიტი
| გერგჟ არიანიტი | |
 ალბ. Gjergj Aranit Komneni | |
| მთავარი არიანიტი | |
|---|---|
| თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
| 1462 – 1462 | |
| წინამორბედი | კომნენ არიანიტი |
| დაბადებული | 1383 |
| გარდაცვლილი | 1462 არიანიტის სამთავრო |
| მამა | კომნენ არიანიტი |
| დედა | საკატა მუზაკი |
| მეუღლე | მარია მუზაკი პიეტრინა ფრანკონი |
| შვილები | 8 |
გეორგი არიანიტი (ალბ. Gjergj Aranit Komneni ; 1383 - 1462 ) — დიდი ალბანელი ფეოდალი არიანიტების კლანიდან, ალბანელი ხალხის განმათავისუფლებელი ბრძოლის მონაწილე ოსმალეთის იმპერიის წინააღმდეგ. სკანდერბეგის ცოლის დონიკას მამა და მოისე არიანიტ გოგემის ბიძა.
გერგჟ არიანიტი იყო სკანდერბეგის მოკავშირე და ლეჟის ლიგის ერთ-ერთი დამაარსებელი ( 1444 წ. ). 1450 წელს, ბერატთან დამარცხების შემდეგ, გერგჟ არიანიტმა უარი განაცხადა სკანდერბეგთან კავშირზე. კანადელი მეცნიერი და ალბანელი სპეციალისტი რობერტ ელსი იტყობინება, რომ არიანიტმა დადო კავშირი ნეაპოლის სამეფოსთან ( 1446 ), გაწყვიტა კავშირი სკანდერბეგთან ( 1449 ) და გახდა ვენეციის მოკავშირე ( 1456 ).
1432 წელს მან დააარსა არიანიტის სამთავრო დედაქალაქით ქალაქ ბერატში . სამთავრო წარმოიშვა მუზაკის სამთავროს დაშლის დროს და გაერთიანდა ალბანეთის სხვა სამთავროებთან ლეჟას ლიგაში 1444 წელს. [1]
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1253 წლის ბიზანტიურ მატიანეებში მოხსენიებულია არიანიტთა კლანის წარმომადგენელი გოლემი, რომელიც განაგებდა ალბანეთის მიწებს, ფლობდა დიდ მიწებს ალბანეთში და მეზობელ რეგიონებში მე-11 - მე-16 საუკუნეებში. ის სავარაუდოდ გერგჟ არიანიტის წინაპარი იყო. გოლემი დაქორწინდა ბიზანტიის იმპერატრიცა ირინას ბიძაშვილზე.
გერგჟი 1407 კომნენოს არიანეტის სამი ვაჟიდან (მოხსენიებული 1392-1407 წლებში ) უფროსი იყო. მისი დედა იყო საკატა, ბუდვას მმართველის ნიკოლოზ მუზაკას ქალიშვილი. გერგჟი დაქორწინდა მარია მუზაკაზე, რომლის წყალობითაც მალაქასტრადან ვლორაში გადავიდა. მისი ცენტრალური სამფლობელოები მდებარეობდა ლიბრაჟდსა და ელბასანს შორის. 1423 წლიდან აღიარა ოსმალეთის სუზერენობა და, სავარაუდოდ, სულთნის კარზე მძევლად იმყოფებოდა თავიანთი თანატომელების ერთგულების უზრუნველსაყოფად. 1427 წელს დაბრუნდა ალბანეთში.
ალბანეთის აჯანყება 1432-1436 წწ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1432 წლის გაზაფხულზე ალბანეთში თურქეთის ბატონობის წინააღმდეგ აჯანყებამ იფეთქა. პირველი აჯანყებები დაიწყო ცენტრალურ ალბანეთში, როდესაც ანდრეი ტოპიამ აჯანყება მოაწყო ოსმალეთის მმართველობის წინააღმდეგ და დაამარცხა მცირე თურქული რაზმი ცენტრალური ალბანეთის მთებში. მისმა გამარჯვებამ აჯანყებისკენ უბიძგა სხვა ლიდერებს, მათ შორის იყო გერგჟ არიანიტი. თავიდან ის შეშინდა, მაგრამ შემდეგ აჯანყების დროს ნახა შესაძლებლობა, შეენარჩუნებინა ძალაუფლება მამის სამფლობელოზე. გერგჟ არიანიტი, რომელიც მსახურობდა ოსმალეთის კავალერიაში ( სიპაჰიები ), ედირნედან ალბანეთში დაბრუნდა. იგი ხელმძღვანელობდა სახალხო აჯანყებას ვლორასა და შკოდერს შორის, გლეხების მიერ დაწყებულ აჯანყებას შეუერთდნენ ქალაქი დურაცო და ფეოდალი ნიკოლაი დუკაჯინი . ამ აჯანყების დროს ახლობლების მიერ სამშობლოში გამოძახებული სკანდერბეგი სულთნის ერთგული დარჩა. ოსმალეთის სულთანმა მურად II-მ (1421-1451) გაგზავნა დიდი ჯარი გამოცდილი სარდლების მეთაურობით ალბანეთში აჯანყების ჩასახშობად. ჩრდილოეთ ალბანეთში მდებარე დანიოს ციხე აიღეს და ტოპიას ოჯახი იძულებული გახდა ეღიარებინა ოსმალეთის ავტორიტეტი. მაგრამ გერგჟ არიანიტმა შეძლო ოსმალეთის დამარცხება. მისმა გამარჯვებამ გააძლიერა აჯანყება სამხრეთ ალბანეთში. ოსმალეთის სულთანი მურად II საკუთარი არმიით დაბანაკდა მაკედონიაში, საიდანაც ალბანეთში გაგზავნა 10000-იანი ჯარი ალი ბეის მეთაურობით. 1432-1433 წლების ზამთარში არიანიტი მოწინააღმდეგეს ჩაუსაფრდა და ალი ბეის ლაშქარი დაამარცხა. მიუხედავად ამ გამარჯვებებისა, თურქ-ოსმალებმა 1436 წელს შეძლეს ალბანეთის აჯანყების ჩახშობა.[2]
1443-1462 წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1443 წლის აგვისტოში გერგჟ არიანიტი კვლავ აუჯანყდა თურქებს და დახმარებისთვის პაპ ევგენი IV-ს მიმართა. 1443 წლის შემოდგომაზე და 1444 წლის ზამთარში ალბანეთის ჯარების სათავეში მყოფმა გერგჟმა ოსმალეთის მაკედონიის სიღრმეში იერიში მიიტანა. 1444 წელს გერგჟ არიანიტმა მხარი დაუჭირა სკანდერბეგის აჯანყებას და გახდა ლეჟის ლიგის ერთ-ერთი დამაარსებელი, რომელიც შეიქმნა ალბანელი ფეოდალების მიერ ოსმალეთის ექსპანსიის წინააღმდეგ საბრძოლველად.
1449 წლის დასაწყისში სკანდერბეგმა და გერგჟ არიანიტმა დახმარება სთხოვეს ვენეციის რესპუბლიკას ოსმალეთის იმპერიისგან თავის დასაცავად. თუმცა ვენეციელებს არ სურდათ თურქებთან ზავის დარღვევა და ნეიტრალიტეტი ამჯობინეს. მოგვიანებით, გერგჟ არიანიტმა გაწყვიტა კავშირი სკანდერბეგთან .
1450 წელს 3000-კაციანი არმიის სათავეში იგი შეუერთდა ალბანელ მთავრების ალიანსს ვენეციის წინააღმდეგ. საბოლოოდ გაერთიანებულმა ალბანურმა ძალებმა დაამარცხეს ვენეციელები დრინის ბრძოლაში. გერგჟ არიანიტი ერთ-ერთი მთავარი მეთაური იყო დურაცოს ალყისა და დანიოს ბლოკადის დროს. მისი ჯარის ნაწილმა მიაღწია შკოდერის კარიბჭეს. გერგჟ არიანიტი 4000-კაციანი არმიის სათავეში მონაწილეობდა სვეტიგრადის ციხის ალყაში. ციხის ალყის დროს მან დიდი მამაცობა გამოავლინა. მისი ძმა ბრძოლაში დაიღუპა. 1451 წელს სკანდერბეგი დაქორწინდა გერგჟ არიანიტის ასულ ანდრონიკაზე (დონიკა).[3]
1451 წელს, გაეტაში სკანდერბეგთან სამოკავშირეო ხელშეკრულების ხელმოწერის შემდეგ, ნეაპოლიტანელმა მეფემ ალფონს I-მა მსგავსი ხელშეკრულებები დადო ალბანელ ფეოდალებთან გერგჟ არიანიტთან, პეტრე სპანთან, ჯორჯ სტრეში ბალშიჩთან, პალ დუკაჯინისთან, თოპია მუზაკისთან, პეტარ ჰიმარასთან, ჯონ მუზაკიშთან, სიმონ ზანებიშისთან და კარლ ტოკოსთან .[4]
1460-1462 წლებში გერგჟ არიანიტმა განაგრძო ბრძოლა ოსმალეთის იმპერიის წინააღმდეგ. ოსმალეთის სულთანი მეჰმედ II ფატიჰი შეიჭრა მთავრის სამფლობელოებში, მაგრამ ვერ აიღო ქალაქი სოპოტი, არიანიტის დედაქალაქი. მალე ოსმალეთის თურქები კვლავ შეიჭრნენ გერგჟ არიანიტის სამფლობელოებში და აიღეს სოპოტი . მთელი მოსახლეობა დახოცეს.[5]
გერგჟ არიანიტის განკარგულებაში ორი დედაქალაქი იყო (კანინა და სოპოტი ). მისი სამფლობელოები ოსმალეთის სამფლობელოების საზღვარზე მდებარეობდა და ამიტომ თურქ-ოსმალთა გზაზე პირველ ფორპოსტს წარმოადგენდა.[6]
ოჯახი და ბავშვები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
გერგჟ არიანიტი ორჯერ იყო დაქორწინებული. მისი პირველი ცოლი იყო მარია მუზაკი, მუზაკების ალბანური ოჯახის წარმომადგენელი. პირველი ცოლის გარდაცვალების შემდეგ, ის ხელახლა დაქორწინდა იტალიელ არისტოკრატ პიეტრინა ფრანკონზე, ნეაპოლის სამეფოში ლეჩეს გუბერნატორის ქალიშვილზე.
შვილები პირველი ქორწინებიდან:
- ანდრონიკა (დონიკა) არიანიტი, დიბრის, მატისა და კრუჯის მმართველის, მთავარ გიორგი კასტრიოტის (სკანდერბეგი) ცოლი 1451 წლის 21 აპრილიდან.
- ვოისავა (ვოისლავა) არიანიტი, თავადი ზეტა ივან I ჩერნოევიჩის ცოლი
- ჰირანა (ირენა) არიანატი, ნიკოლოზ დუკაჯინის ცოლი
- ელენა არიანიტი (იელენა), გიორგი დუკაჯინის ცოლი
- დესპინა არიანიტი, ტანუშ დუკაჯინის მეუღლე
- ანჯელინა არიანიტი, სერბი დესპოტის სტეფან ბრანკოვიჩის ცოლი
- კომიტა (კომნინა) არიანატი, მისიის მმართველის გოიკო ბალსიჩის ცოლი
- ეკატერინე არიანიტი, ნიკოლას ბოკალის ცოლია
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Noli, Fan Stilian (1947). George Castrioti Scanderbeg (1405—1468). International Universities Press. OCLC 732882.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ History of Albanian People" Albanian Academy of Science. ISBN 99927-1-623-1.
- ↑ Studia Albanica. University of Tirana. 1964. p. 143. Retrieved 26 May 2011.
April 1452 aus Neapel an Skanderbeg gerichtetes Schreiben, das abschriftMch fùnf weiteren Adligen Albaniens, darunter 'Magnifico viro Golemi Arenit Cominovich [...] Auffallend ist hier die slavische Namensform Golem Arianit Komnenovic
- ↑ Brook, Lindsay L. (1981). "The Byzantine Ancestry of H.R.H. Prince Charles, Prince of Wales". The Genealogist. Association for the Promotion of Scholarship in Genealogy. 2: 9.
A secure Arianitai descent can be given for only three generations. – N. ARIANITES KOMNENOS, fl. c.1400, ?Lord of Cermenika, m. N.N., daughter of Nicolò Sevati.
- ↑ Slijepčević 1983, p. 40: "Комнина за Гојка.Балшића"
- ↑ Fine 1994, p. 535. In 1432 Andrew Thopia revolted against his Ottoman overlords ... inspired other Albanian chiefs, in particular George Arianite (Arianiti) ... The revolt spread ... from region of Valona up to Skadar... At this time, though summoned home by his relatives ... Skanderbeg did nothing, he remained ... loyal to sultan
- ↑ ranitët në Librazhd. Albania: Avni Alcani. 2019. pp. 73–74. ISBN 978-9928-290-34-2.