კავკასიური რცხილა

რცხილა
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	მცენარეები
განყოფილება:	ყვავილოვანი მცენარეები
კლასი:	ორლებნიანნი
რიგი:	წიფლისნაირნი
ოჯახი:	არყისებრნი
გვარი:	რცხილა
სახეობა:	კავკასიური რცხილა
ლათინური სახელი
	Carpinus betulus L., 1753
სინონიმები
	სია Carpinus betulus var. typica Koehne, 1893, nom. inval.; Carpinus nervata Dulac, 1867, nom. superfl.; Carpinus sepium Lam., 1779, nom. superfl.; Carpinus ulmifolia Salisb., 1796, nom. superfl.; Carpinus ulmoides Gray, 1821, nom. superfl.; Carpinus carpinizza Kil. 1831; Carpinus caucasica Grossh., 1940; Carpinus compressus Gilib., 1792, opus utiq. oppr.; Carpinus incisa (Aiton) Borkh., 1803; Carpinus intermedia Wierzb. ex Rchb., 1850; Carpinus pendula Massé, 1853; Carpinus quercifolia Desf. ex Steud., 1840; Carpinus quercifolia Colla, 1836, pro syn., nom. inval., nom. superfl.; Carpinus vulgaris Mill., 1768; ;
დაცვის სტატუსი
	ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ; IUCN 3.1 Least Concern : 194274
გავრცელება
ITIS	184204
NCBI	12990
EOL	1148643
IPNI	295248-1
TPL	kew-34291

კავკასიური რცხილა, ევროპული რცხილა (ლათ. Carpinus betulus) — ხე არყისებრთა ოჯახისა. მისი სიმაღლე 35 მ აღწევს. აქვს გლუვი^[1] ან ოდნავ დამსკდარი ქერქი. ფოთლები შიშველია, მოკლეყუნწიანი, ფირფიტა მოყვანილობით მოგრძოკვერცხისებურია, წაწვეტებული, ორმაგხერხკბილა. კვირტები ოვალურია, მოწითალო მურა ფერის. მამრობითი ყვავილედი მჭადაა, ყლორტის ძირებში განლაგებული. მდედრობითი ყვავილედი კენწრულია. ნაყოფის საბურველი სამნაკვთიანია, თვითონ ნაყოფი კაკალია. ყვავის მარტ-აპრილში, ნაყოფმსხმოიარობს ივნის-ივლისში.^[2]

გავრცელებულია მთელ კავკასიაში, ყირიმში, ჩრდილოეთ ირანსა და მცირე აზიის ჩრდილოეთ ნაწილში. საქართველოში იზრდება დაბლობიდან მოკიდებული ზღვის დონიდან 2000 მ-დე ტყის სხვადასხვა ტიპის ნიადაგზე.^[1]

ერთ-ერთი მთავარი ტყის ჯიშია. ქმნის როგორც წმინდა კორომებს (ძირითადად ზღვის დონიდან 1000 მ-მდე), ისე შერეულ ტყეებს ფოთლოვან (წიფელი, მუხა, წაბლი) და წიწვოვან (ნაძვი, სოჭი) ჯიშებთან. ჩრდილის ამტანი, ყინვა და ქარგამძლეა. მეზოფილურია, თუმცა მეტ-ნაკლებად ეგუება ჰაერის სიმშრალეს.^[1]

მრავლდება თესლით და ძირკვის ამონაყრით. ძალზე მაგარი და გამძლე თეთრი მერქანი აქვს, რომელსაც სადურგლო და სახარატო საქმეში იყენებენ. ფოთლები შეიცავს მთრიმლავ ნივთიერებებს. დეკორატიულია, კარგად იტანს კრეჭას. აშენებენ ცოცხალ ღობედ, ხეივნებად.^[1]

გალერეა

ფოთოლი
ყვავილედი
ტანი
ბოტანიკური ილუსტრაცია

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 სახოკია მ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 312.
↑ სუხიტაშვილი კახაბერ, საქართველოს ყვავილოვანი მცენარეები, თბ.: კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი, 2018. — გვ. 86.

[ქსე-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 სახოკია მ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 312.

[2] სუხიტაშვილი კახაბერ, საქართველოს ყვავილოვანი მცენარეები, თბ.: კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი, 2018. — გვ. 86.

[1]

[2]