შავჩოხა (მცენარე)
| შავჩოხა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Anchusa ovata Lehm., 1818 | |||||||||||||||
| სინონიმები | |||||||||||||||
|
სია
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
შავჩოხა (ლათ. Anchusa ovata) — ერთწლოვანი ბალახოვანი მცენარე ლაშქარასებრთა ოჯახისა. აქვს 10–40 სმ სიმაღლის, სწორი და დატოტვილი ღერო, მთელი მცენარე შებუსულია უხეში ბეწვით. ფოთლები მოგრძო, ოვალური ფორმისაა, ძირითადად, კიდემთლიანი, ქვედა ფოთლები ყუნწიანია, ზედა — მჯდომარე. ყვავილედი წაგრძელებულია, მცირეყვავილიანი. გვირგვინი ლურჯია. ყვავის მაისში, ნაყოფმსხმოიარობს ივლისში.[1] გავრცელებულია კავკასიაში, ცენტრალურ და სამხრეთ ევროპაში, ირანში, მცირე, ცენტრალურ, სამხრეთ-დასავლეთ და აღმოსავლეთ აზიაში, ჩრდილო-აღმოსავლეთ აფრიკაში.[2] გვხვდება მთელ საქართველოში. იზრდება მშრალ ფერდობებზე, მინდვრებზე, რუდერალურ ადგილებში, გზისპირებზე, ნათესებში.[1] თესლი შეიცავს საკვებ ზეთს.[2]
ქართლურად და ხევსურულად ეწოდება მბილა; კახურად — ყანის მხალი; ფშავურად — თიკნიყურა; მესხურად — ქიცნარა; ზემოიმერულად — ქათამბარკალა; რაჭულად — ცისნარა, ქისნარა; ლეჩხუმურად — ქისუნარე; სვანურად — მგწრანილ.[3]
ქართულ ლიტერატურაში უფრო მეტად ცნობილია როგორც Lycopsis orientalis ან Anchusa arvensis subsp. orientalis,[1] რომლებიც დღეს აღარ მიიჩნევა სწორ დასახელებად.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 სუხიტაშვილი კახაბერ, საქართველოს ყვავილოვანი მცენარეები, თბ.: კავკასიის გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელი, 2018. — გვ. 90.
- ↑ 2.0 2.1 (1995) „Anchusa ovata“, Flora of China. Beijing-St. Louis, Missouri: Science Press / Missouri Botanical Garden, გვ. 358.
- ↑ მაყაშვილი ა., შავჩოხა // ბოტანიკური ლექსიკონი, თბ.: „საბჭოთა საქართველო“, 1961.