ფეისალაბადი
| დასახლებული პუნქტი | |||
|---|---|---|---|
|
ფეისალაბადი ურდუ | فیصل آباد პენჯაბი فیصل آباد | |||
 | |||
| |||
| ქვეყანა |
 პაკისტანი | ||
| პროვინცია | პენჯაბი | ||
| კოორდინატები | 31°25′00″ ჩ. გ. 73°05′28″ ა. გ. / 31.41667° ჩ. გ. 73.09111° ა. გ. | ||
| მერი | მუჰამედ რაზაქ მალიქი | ||
| დაარსდა | 1892 | ||
| ადრეული სახელები | ლაიალპური | ||
| ფართობი | 830, 1280 (ოლქი) კმ² | ||
| ცენტრის სიმაღლე | 171 მ. მ | ||
| მოსახლეობა | 2 600 525 კაცი (2012) | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+5:00 | ||
| სატელეფონო კოდი | +92 041 | ||
| საფოსტო ინდექსი | 38000 | ||
| ოფიციალური საიტი | fda.gov.pk | ||
  | |||
ფეისალაბადი, ფაისლალაბადი (1977 წლამდე ლაიალპური ;ურდუ. فیصل آباد, ინგლ. Faisalabad, პენჯ. فیصل آباد) — ფეისალაბადის ოლქის ადმინისტრაციული ცენტრი. მდებარეობს პაკისტანის პროვინცია პენჯაბში. სიდიდით მესამე ქალაქია პაკისტანში კარაჩისა და ლაჰორის შემდეგ.[1][2][3][4]
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფაისალაბადის უნივერსიტეტის თანახმად, ქალაქი, რომელიც ახლა ცნობილია ფაისალაბადის სახელით, თარიღდება მე -18 საუკუნით, როდესაც მიწა დასახლებული იყო სხვადასხვა ტომებით.
ამ რეგიონის დეტალური აღწერა რუქებზე გამოჩნდა მხოლოდ სიქთა იმპერიაზე გამარჯვების შემდეგ 1849 წელს მეორე ანგლო-სიქთა ომის დროს, როდესაც იგი დაექვემდებარა ბრიტანეთის ოსტინდოეთის კომპანიის კონტროლს. ამ მხარეში ახალი სტრატეგიული ქალაქის მშენებლობა ბრიტანელი კოლონიური ოფიცერის — კაპიტან პოჰამ იანგის იდეა იყო, რომელიც, 1880 წელს პენჯაბის გუბერნატორმა ჩარლზ ჯეიმზ ლაიალმა დაამტკიცა. ქალაქის შესაქმნელად ისინი ერთად მუშაობდნენ. ქალაქის განლაგება ემყარებოდა დიდი ბრიტანეთის დროშას, რვა მთავარი გზა ცენტრიდან მოემართებოდა, სადაც სავარაუდოდ უნდა ყოფილიყო საათის კოშკი. შემდგომში რვა გზა გადაიქცა რვა ბაზრად.
1892 წელს ბრიტანეთის იმპერიამ გადაწყვიტა ახლად აშენებულ ქალაქში თავისი სარკინიგზო ქსელი შეეყვანა. 1895 წელს სარკინიგზო ხაზი დასრულდა, რამაც მატარებლებს ვაზირაბადამდე ჩასვლის საშუალება მისცა.
იმავე წელს გადაწყდა, ქალაქისთვის სახელი დაერქვათ სერ ჯეიმზ ლაიალის პატივსაცემად ჩენაბის ხეობის ქვემო ნაწილის კოლონიზაციაში შეტანილი წვლილისთვის. 1896 წელს ლაიალპურმა მიიღო ჯანგის რაიონის ტეჰსილის (მანდალის) სტატუსი. მისი ადმინისტრაცია მდებარეობდა თანამედროვე ტარიკაბადის ტერიტორიაზე. მთავარ მოედანზე საათის კოშკი და შადრევანი აშენდა სახსრებით, რომელიც მსხვილმა მიწათმფლობელმა სერ ჩარლზ რივაზმა გაიღო.
1904 წელს შეიქმნა ლაიალპურის ახალი უბანი, რომელიც შედგებოდა იმავე სახელწოდების ტეჰსილის, აგრეთვე სამუნდრისა და ტობა-ტეკ-სინგის ტეჰსილებისგან. 1906 წლისთვის რაიონული შტაბი ფუნქციონირებდა ლაიალპურში, საკვანძო გზაზე არსებული ყველა ბაზარი და დასახლებული პუნქტი დასასრულს უახლოვდებოდა. იმავე წელს სერ ლუის დეინმა დააარსა სოფლის მეურნეობის კოლეჯი, რომელიც ახლა ცნობილია როგორც სოფლის მეურნეობის უნივერსიტეტი.
ქალაქში ინდუსტრიის განვითარება დაიწყო 1934 წელს ლაიალპურის ბამბის ქარხნის გახსნის შემდეგ. ამას მოჰყვა კიდევ რამდენიმე საწარმოს გახსნა, რომელიც დაკავშირებულია ბამბის გადამუშავებასთან, ასევე დაიწყო კვების და ქიმიური მრეწველობის გაფართოება. 1943 წელს მოჰამედ ალი ჯინა ეწვია ლაიალპურს და Dhobi Ghat Grounds -ში ისაუბრა 2 მილიონზე მეტი ადამიანის წინაშე პაკისტანის მოძრაობის ფარგლებში, რომელიც იბრძოდა დამოუკიდებელი მუსლიმური სახელმწიფოს შესაქმნელად.
1947 წელს ბრიტანეთის ინდოეთის გაყოფით, ლიალპური დაექვემდებარა ახალი მთავრობის იურისდიქციას. 1977 წელს ქალაქს დაარქვეს ფაისალაბადი საუდის არაბეთის მეფის ფეისალის საპატივცემულოდ, რომელიც პაკისტანში დიდი პატივისცემით სარგებლობდა. ოთხმოციან წლებში ქალაქმა მიიღო დიდი უცხოური ინვესტიციები. ფაისალაბადის ბევრმა მოქალაქემ მუშაობა საზღვარგარეთ,დაიწყო ხოლო ახალი მთავრობის პირობებში გაუმჯობესდა ორმხრივი ურთიერთობები. ამან გამოიწვია მეტი თანხის შემოდინება ქალაქში, რამაც ხელი შეუწყო რეგიონის განვითარებას . 2011 წლის 8 მარტს, ფეისალაბადში მოხდა ტერაქტი, თავდასხმის სამიზნე იყო ბენზინგასამართი სადგური და მის გვერდით მდებარე სამთავრობო შენობები. თავდასხმის შედეგად 25 ადამიანი დაიღუპა და 100 -მდე პირმა სხვადასხვა სიმძიმის დაზიანება მიიღო. დაზიანდა პაკისტანის უწყებათაშორისი დაზვერვის და პაკისტანის საერთაშორისო ავიახაზების (Pakistan International Airlines) შენობები.
ამჟამად, ფაისალაბადის ეკონომიკა აგრძელებს ზრდას ახალი ინფრასტრუქტურის და ასევე ახალი გზატკეცილის საშუალებით, რომელიც აკავშირებს ქალაქს პაკისტანის დანარჩენ რეგიონებთან. ქალაქში ასევე შენდება ახალი ექსპრეს გზა, რომელიც დააკავშირებს ფაისალაბადს მულტანთან (სამხრეთით) და ისლამაბადთან (ჩრდილოეთით).
გეოგრაფიული მდებარეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქალაქი მდებარეობს პენჯაბის პროვინციაში, მდინარეებს ჩინაბისა (აღმოსავლეთ ნაწილში) და რავის (დასავლეთ ნაწილში) შორის. წვიმიანი სეზონის განმავლობაში რავი ხშირად გადმოდის ნაპირებიდან და მიმდებარე ტერიტორიას ფარავს, აზიანებს ნათესებს და ახლომდებარე სოფლებს. სარწყავი წყლის მთავარი წყაროა ჩინაბის არხი. მანძილი უმსხვილეს ქალაქებთან: კარაჩი (1,135 კმ), ლაჰორი (128 კმ), ისლამაბადი (350 კმ). ქალაქის ცენტრი მდებარეობს ზღვის დონიდან 171 მ სიმაღლეზე.[5]
დემოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ერთ -ერთი პირველი ქალაქი, რომელიც ბრიტანეთის ინდოეთის გეგმით გაშენდა, თავდაპირველად ოცი ათასი ადამიანისთვის იყო განკუთვნილი, თუმცა, რადგან მიწა ნაყოფიერი იყო, ხალხი სოფლებიდან ქალაქში დასახლდა. დამოუკიდებლობის პერიოდში მოსახლეობა პრაქტიკულად გაორმაგდა, ინდოეთიდან ლტოლვილთა მიგრაციის შედეგად 1941 წლის 69,930 -დან 1951 წელს 179,000 -მდე გაიზარდა. ასევე, ინდუსტრიულმა რევოლუციამ ძლიერი გავლენა მოახდინა მოსახლეობის ზრდაზე და 1961 წელს მან გადააჭარბა 400 ათას ადამიანს.
ძირითადი რელიგია ისლამია, რომელსაც მისდევს ქალაქის მოსახლეობის 98.0%, ასევე ცხოვრობს ქრისტიანთა უმცირესობა (1.8%) და სხვა რელიგიების მიმდევრები (0.2%), ძირითადად სიქები და აჰმადიელები. მუსლიმთა უმეტესობა სუნიტები და ჰანაფიტები არიან, მცირე რაოდენობით არიან შიიტებიც .
1999 წლის პაკისტანის აღწერის მიხედვით, მოსახლეობის 87% საუბრობს პენჯაბურ ენაზე. ფაისალაბადში, როგორც პენჯაბის პროვინციაში სიდიდით მეორე ქალაქში, გვხვდება პენჯაბური დიალექტების ფართო არჩევანი ქალაქის სხვადასხვა ნაწილში. ასევე გამოიყენება ჰინდკო და დოგრი. ურდუზე, რომელიც სახელმწიფო ენაა, საუბრობს მოსახლეობის უმრავლესობა, მაგრამ ძირითადად მეორე ენის სტატუსით სარგებლობს.
განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ფაისალაბადის სასოფლო -სამეურნეო უნივერსიტეტი
- ფაისალაბადის უნივერსიტეტი
- სოფლის მეურნეობის კვლევითი ინსტიტუტი
- პენჯაბის პროვინციის სამედიცინო კოლეჯი
- პრინსტონის უნივერსიტეტის ფილიალი
- საფეიქრო მრეწველობის ეროვნული უნივერსიტეტი და სხვ.[6][7]
ეკონომიკა და მრეწველობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მას შემდეგ, რაც პაკისტანმა დამოუკიდებლობა მოიპოვა, ქალაქში კარგად განვითარდა საფეიქრო ინდუსტრია. ტექსტილის წარმოებით დაკავებულები არიან როგორც სამრეწველო საწარმოები, ასევე მის ათასობით მცირე საოჯახო მეწარმეები. იგი ექსპორტის 68% -ს შეადგენს. ასევე განვითარებულია ქიმიური, კვების და ფარმაცევტული მრეწველობა.
ნიადაგი კარგად ირწყვება. ფეისალაბადის მიწები ძალიან ნაყოფიერია. ეს არის ერთ -ერთი ყველაზე განვითარებული სასოფლო -სამეურნეო რეგიონი. აქ იზრდება ხორბალი და ბამბა. ფეისალაბადი ცნობილია ისეთი ხილით, როგორიცაა: ფორთოხალი, ბანანი, ვაშლი, მანდარინი, მანგო, გუავა და შაქრის ლერწამი.[8]
პაკისტანის ბრინჯის ერთ -ერთი უდიდესი ქარხანა ქალაქიდან არც ისე შორსაა. ფაისალაბადის ცენტრალური ციხე მდებარეობს ქალაქიდან 10 კილომეტრში.[9]
კლიმატი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფეისალაბადისთვის დამახასიათებელი მშრალი უდაბნოს კლიმატი (BWh) კუპიენის კლიმატის კლასიფიკაციის მიხედვით, ზაფხული ძალიან ცხელია, ხოლო ზამთარში ტემპერატურა შეიძლება ნულამდე დაეცეს. ზაფხულში მაქსიმალური ტემპერატურის რეკორდი არის 50 °C , მინიმალური ტემპერატურა ზამთარში დაახლოებით −2 °C. საშუალო მაქსიმალური და მინიმალური ტემპერატურა ზაფხულში არის 39 °C და 27 °C, ზამთარში - 17 °C და 6 °C, შესაბამისად. ზაფხული იწყება აპრილში და გრძელდება სექტემბრამდე. მაისი, ივნისი და ივლისი ყველაზე ცხელი თვეებია. ზამთარი იწყება ნოემბერში და გრძელდება მარტამდე. დეკემბერი, იანვარი და თებერვალი ყველაზე ცივია. საშუალო წლიური ნალექი აღწევს დაახლოებით 300 მმ -ს და აქვს გამოხატული სეზონური ხასიათი, ნალექების წლიური რაოდენობის დაახლოებით ნახევარი მოდის ივლისსა და აგვისტოში.[10]
ტრანსპორტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ახლად აშენებული ავტობანები ფეისალაბადს აკავშირებს ლაჰორთან, მულტანთან, სარგოდჰასთან და ისლამაბადთან.
ფაისალაბადის საერთაშორისო აეროპორტი ქალაქიდან 10 კილომეტრში მდებარეობს.
რკინიგზის სადგური, რომელიც ჯერ კიდევ კოლონიურ პერიოდში აშენდა, აერთიანებს ფაისალაბადს პაკისტანის მთავარ ქალაქებთან.[11][12]
კულტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფაისალაბადს ხშირად "პაკისტანის მანჩესტერს"უწოდებენ. თუ ლაჰორი ორიენტირებულია ტურიზმზე, ფაისალაბადი ძირითადად სამრეწველო და სამეურნეო ცენტრია. ქალაქში მდებარეობს კრიკეტის სტადიონი იკბალი.[13][14]
ქალაქის ცნობილი მაცხოვრებლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- სინგი, ბაგატი (1907-1931)— ინდოეთის ანტიკოლონიური განმათავისუფლებელი მოძრაობის წევრი.
- ნუსრატ ფატჰ ალი ხანი (1948-1997) — პაკისტანელი მომღერალი.
- არფა ქარიმი (1995-2012) — მსოფლიოში ყველაზე ახალგაზრდა Microsoft– ის სერტიფიცირებული პროფესიონალი.
- არიან სინგი (1919-2017) — ინდოეთის საჰაერო ძალების მარშალი.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ "Here are Ten Most Populated Cities of Pakistan". 2017.
- ↑ "The City Faisalabad – GCUF". Archived from the original on 24 April 2015.
- ↑ Ghulam Mustafa (2009). Regional Profile, Faisalabad (Report). University of Agriculture, Faisalabad.
- ↑ "Punjab At A Glance". Punjab Board of Investment & Trade, Government of The Punjab. 2016. Archived from the original on 16 April 2017. Retrieved 15 April 2017.
- ↑ "Faisalabad Geography"[მკვდარი ბმული]. 12 April 2013. Retrieved 15 April 2017.
- ↑ "The Annual Status of Education Report" (PDF). Aser Pakistan. 2008. Retrieved 13 June 2016.
- ↑ "Faisalabad – Special Education Centers". Government of the Punjab. Retrieved 7 June 2016.
- ↑ "Benefiting farmers: Rs965m allocated for roads in Faisalabad rural areas". The Express Tribune. 5 April 2015. Retrieved 7 June 2016.
- ↑ "The Economy of Faisalabad" დაარქივებული 2021-11-18 საიტზე Wayback Machine. (PDF). Faisalabad Chamber of Commerce & Industry. Retrieved 8 February2018.
- ↑ "Climate: Faisalabad – Climate graph, Temperature graph, Climate table". Climate-Data.org. Retrieved 7 September 2013.
- ↑ M4 Motorway PM to inaugurate to Gojra-Shorkot section today The Express Tribune. 16 November 2015. Retrieved 12 June 2016.
- ↑ "Qatar Airways becomes Faisalabad's second international service". anna.aero. PPS Publications. 17 July 2015. Retrieved 7 June 2016.
- ↑ "Iqbal Stadium, Faisalabad დაარქივებული 2021-11-18 საიტზე Wayback Machine. ". NDTVSports.com. NDTV. Retrieved 7 June 2016.
- ↑ "Lyllpur Museum: Body Formed To Acquire, Conserve Artifacts". The Express Tribune (newspaper). 29 August 2012. Retrieved 28 October 2020.