ქლიავი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ქლიავი
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	მცენარეები
განყოფილება:	ყვავილოვნები
კლასი:	ორლებნიანნი
რიგი:	ვარდისნაირნი
ოჯახი:	ვარდისებრნი
გვარი:	ქლიავი
სახეობა:	ქლიავი
ლათინური სახელი
	Prunus domestica
დაცვის სტატუსი
	არასრული მონაცემები; IUCN Data Deficient : 50135950
ITIS	24774
NCBI	3758
EOL	301139
IPNI	30221374-2
TPL	rjp-1123

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

13:56, 30 აპრილი 2020-ის ვერსია

ქლიავი (ლათ. Prunus domestica) — ქლიავის გვარის საშუალო სიმაღლის ხე ვარდისებრთა ოჯახისა. იკეთებს წყვილ-წყვილად განლაგებულ ყვავილს და გრძელყუნწიან, კურკიან, მომჟავო-ტკბილ ნაყოფს.

ქვესახეობები

Prunus domestica subsp. domestica – ჩვეულებრივი ქლიავი
Prunus domestica subsp. insititia – ღოღნოშო (ცალკე სახეობადაც განიხილება)
Prunus domestica subsp. intermedia
Prunus domestica subsp. italica – რენკლოდი
Prunus domestica subsp. pomariorum
Prunus domestica subsp. prisca
Prunus domestica subsp. syriaca – მირაბელი

სამკურნალო თვისებები

ქლიავი შეიცავს დიდი რაოდენობით B ვიტამინებს, რომელიც არის ნერვული სისტემის საკვები. ქლიავი ხსნის დაღლილობას, აუმჯობესებს ძილს და ეფექტურია კანის დაავადებებიბას. ვიტამინი ეხმარება ორგანიზმს გაუმკლავდეს სხვადასხვა ინფექციებს და გაახალგაზრდავოს ორგანიზმი. იგი აუმჯობესებს მხედველობას. ქლიავი შეიცავს ნატრიუმს, კალიუმს, რკინას და სპილენძს. ქლიავი აუმჯობესებს სისხლს და იცავს მას თრომბის წარმოქმნისაგან. ქლიავი შეიცავს ვიტამინ PP-ს რომელიც აძლიერებს სისხლძარღვების კედლებს და აძლიერებს არტერიებს. არის კარგი საშუალება ჭარბი ცუდი ქოლესტერინის დროს. ქლიავი გამოიყენება ქრონიკული შეკრულობის დასაძლევად. ასევე გამოიყენება ათეროსკლეროზის, თირკმლის დაავადებების, რევმატიზმის დროს, ზრდის მადას და კარგი შარდმდენია

ქლიავის ჯიშები

ნაყოფის ფორმისა და შეფერილობის მიხედვით ქლიავის ჯიშებს ყოფენ რამდენიმე პომოლოგიურ-საწარმოო ჯგუფად:

უნგრულები — მოგრძო, თავში და ბოლოში შევიწროებული, მუქ ლურჯად ან იისფრად შეფერილი ნაყოფებით (შავქლიავა, სტენლი, იტალიური უნგრულა, აჟანის უნგრულა, დიდი ჰერცოგი, ანა შპეტი);
იტალიური ქლიავები ანუ რენკლოდები — მრგვალი, მომწვანო ან მოყვითალო (შეწითლებული გვერდით) ნაყოფებით (ალტანის რენკლოდი, მწვანე რენკლოდი და სხვ.);
კვერცხისებრი ქლიავები — მსხვილი, კვერცხისებრი ფორმის ყვითელი ან წითელი ფერის ნაყოფებით (ვაშინგტონი, ჯეფერსონი, და სხვ.);
ჩინურ-იაპონური ქლიავები (ბერძნულა ქლიავი) — მრგვალი, მკვრივი რბილობით, პატარა კურკით, მაღალი ტრანსპორტაბელურობით და შენახვისუნარიანობით გამორჩეული ნაყოფებით (ანჯელენო, ფრიარი, ბლეკ ამბერი და სხვ.).^[1]

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

↑ მაღლაკელიძე, ელენე; ბობოქაშვილი, ზვიად (2015) ქლიავის ბაღის გაშენება. თბილისი: სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრი. ციტირების თარიღი: 21 მარტი, 2020.

[1] მაღლაკელიძე, ელენე; ბობოქაშვილი, ზვიად (2015) ქლიავის ბაღის გაშენება. თბილისი: სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრი. ციტირების თარიღი: 21 მარტი, 2020.

[1]

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
+{{ტაქსოდაფა *
-[[კატეგორია:ქლიავი|*]]
-[[კატეგორია:სახლის ქლიავი|*]]
+| სახელი = ქლიავი
+| სურათის ფაილი = Prunus_domestica_Reine_Victoria.jpg
-'''''ქლიავის ნერგის დარგვა შეიძლება განხორციელდეს გვიან შემოდგომიდან იმ დრომდე, ვიდრე კლიმატური პირობები ამის შესაძლებლობას იძლევა.'''''
+| სურათის წარწერა =
+| სურათის აღწერა =
+| სამეფო = მცენარეები
+| განყოფილება = [[ყვავილოვანი მცენარეები|ყვავილოვნები]]
+| კლასი = [[ორლებნიანნი]]
+| რიგი = [[ვარდისნაირნი]]
+| ოჯახი = [[ვარდისებრნი]]
+| გვარი = [[ქლიავი (გვარი)|ქლიავი]]
+| სახეობა = '''ქლიავი'''
+| ლათ = Prunus domestica
+| სექციის სახელი =
+| სექციის ტექსტი =
+| არეალის რუკა =
+| არეალის რუკის წარწერა =
+| არეალის რუკის სიგანე =
+| არეალის ლეგენდა =
+| ვიკისახეობები =
+| itis =
+| ncbi =
+}}
+'''ქლიავი''' ({{lang-la|Prunus domestica}}) — [[ქლიავი (გვარი)|ქლიავის]] [[გვარი (ბიოლოგია)|გვარი]]ს საშუალო სიმაღლის ხე [[ვარდისებრნი|ვარდისებრთა]] [[ოჯახი (ბიოლოგია)|ოჯახი]]სა. იკეთებს წყვილ-წყვილად განლაგებულ [[ყვავილი|ყვავილს]] და გრძელყუნწიან, კურკიან, მომჟავო-ტკბილ [[ნაყოფი (მცენარე)|ნაყოფს]].
-ხეხილის დარგვა შეიძლება მთელი ზამთრის განმავლობაში, თუ ნიადაგი არ არის გაყინული და ჰაერის საშუალო ტემპერატურა არ არის უარყოფითი. გაზაფხულზე ხეხილის დარგვა სასურველია დამთავრდეს 15 აპრილამდე.
+==ქვესახეობები==
-ნერგი უნდა იყოს ერთწლიანი ან ორწლიანი; კარგად განვითარებული ფესვთა სისტემით; სწორი ღეროთი და არანაკლებ 140-160 სმ-ის სიგრძის.
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''domestica'' &ndash; [[ჩვეულებრივი ქლიავი]]
-ნერგის დარგვის წინ სასურველია, სარგავი ორმო ამოღებული იყოს რამდენიმე დღით ადრე; ორმოს დიამეტრი 50-60 სმ-ია, ხოლო სიღრმე – 30-40 სმ.
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''insititia'' &ndash; [[ღოღნოშო]] (ცალკე სახეობადაც განიხილება)
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''intermedia''
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''italica'' &ndash; [[რენკლოდი]]
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''pomariorum''
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''prisca''
+* ''Prunus domestica'' subsp. ''syriaca'' &ndash; [[მირაბელი]]
+==სამკურნალო თვისებები==
-ქლიავის ნამყენი ნერგის დარგვისას გასათვალისწინებელია, რომ ნერგის ნამყენი ადგილი მიწის ზედაპირიდან 4-5 სმ-ის სიმაღლეზე მაინც უნდა განთავსდეს.
+ქლიავი შეიცავს დიდი რაოდენობით [[B ვიტამინები|B ვიტამინებს]], რომელიც არის ნერვული სისტემის საკვები. ქლიავი ხსნის დაღლილობას, აუმჯობესებს ძილს და ეფექტურია კანის დაავადებებიბას. ვიტამინი ეხმარება ორგანიზმს გაუმკლავდეს სხვადასხვა ინფექციებს და გაახალგაზრდავოს ორგანიზმი. იგი აუმჯობესებს მხედველობას. ქლიავი შეიცავს ნატრიუმს, კალიუმს, რკინას და სპილენძს. ქლიავი აუმჯობესებს სისხლს და იცავს მას თრომბის წარმოქმნისაგან. ქლიავი შეიცავს [[ვიტამინი|ვიტამინ]] [[ნიკოტინმჟავა|PP]]-ს რომელიც აძლიერებს სისხლძარღვების კედლებს და აძლიერებს არტერიებს. არის კარგი საშუალება ჭარბი ცუდი ქოლესტერინის დროს. ქლიავი გამოიყენება ქრონიკული შეკრულობის დასაძლევად. ასევე გამოიყენება [[ათეროსკლეროზი|ათეროსკლეროზის]], [[თირკმელი|თირკმლის]] დაავადებების, [[რევმატიზმი|რევმატიზმის]] დროს, ზრდის მადას და კარგი შარდმდენია
+== ქლიავის ჯიშები ==
-დარგვის შემდეგ ხდება ნამყენის გადაჭრა ნერგის ტიპისა და ფორმირების მეთოდიდან გამომდინარე (დაუტოტავი ნერგი ზედაპირის დონიდან 80-90 სმ სიმაღლეზე იჭრება); შემდეგ ხდება მცენარის დამაგრება სარზე კანაფით ან სპეციალური რეზინით.
+ნაყოფის ფორმისა და შეფერილობის მიხედვით ქლიავის ჯიშებს ყოფენ რამდენიმე პომოლოგიურ-საწარმოო ჯგუფად:
+* '''უნგრულები''' — მოგრძო, თავში და ბოლოში შევიწროებული, მუქ ლურჯად ან იისფრად შეფერილი ნაყოფებით ([[შავქლიავა]], [[სტენლი (ქლიავის ჯიში)|სტენლი]], [[იტალიური უნგრულა]], [[აჟანის უნგრულა]], [[დიდი ჰერცოგი (ქლიავის ჯიში)|დიდი ჰერცოგი]], ანა შპეტი);
+* '''იტალიური ქლიავები''' ანუ '''[[რენკლოდი|რენკლოდები]]''' — მრგვალი, მომწვანო ან მოყვითალო (შეწითლებული გვერდით) ნაყოფებით (ალტანის რენკლოდი, მწვანე რენკლოდი და სხვ.);
+* '''კვერცხისებრი ქლიავები''' — მსხვილი, კვერცხისებრი ფორმის ყვითელი ან წითელი ფერის ნაყოფებით (ვაშინგტონი, ჯეფერსონი, და სხვ.);
+* '''ჩინურ-იაპონური ქლიავები''' ('''ბერძნულა ქლიავი''') — მრგვალი, მკვრივი რბილობით, პატარა კურკით, მაღალი ტრანსპორტაბელურობით და შენახვისუნარიანობით გამორჩეული ნაყოფებით (ანჯელენო, ფრიარი, ბლეკ ამბერი და სხვ.).<ref>{{Cite book | last1 =  მაღლაკელიძე |first1 = ელენე | last2 =
+ბობოქაშვილი | first2 = ზვიად | url = http://srca.gov.ge/files/ქლიავის_გაშენება.pdf | title = ქლიავის ბაღის გაშენება | publisher = სოფლის მეურნეობის სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრი | location = თბილისი | date = 2015 | accessdate = 21 მარტი, 2020}}</ref>
+== რესურსები ინტერნეტში ==
-დარგვის შემდეგ ნერგი აუცილებლად უნდა მოირწყოს. 1 ნერგზე საჭიროა არანაკლებ 25-30 ლიტრი წყალი. ამის შემდეგ, მორწყვა ნერგის გახარებამდე რეგულარულად უნდა გამეორდეს 2-3 დღის ინტერვალით.
+* [http://www.nplg.gov.ge/gsdl/cgi-bin/library.exe?e=d-01000-00---off-0dictiona--00-1--0-10-0--0-0---0prompt-10--.%2e-4----4---0-1l--11-en-10---10-help-50--00-3-about-00-0-00-11-1-0utfZz-8-00-0-11-1-0utfZz-8-00&a=d&c=dictiona&cl=CL4&d=HASH945f1cfef6b5cefba63e6a.1.6 უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი — nplg.gov.ge]
+* [http://www.mlk.ge/376.html  ქლიავის სამკურნალო თვისებები — mlk.ge]
+== სქოლიო ==
-ნერგის ფესვთა სისტემის ნორმალურად განვითარებისთვის, მნიშვნელოვანია, რომ დარგვის შემდეგ ფესვები 25 – 30 დღის განმავლობაში არ განიცდიდეს ტენის დეფიციტს.
+{{სქოლიო}}
+[[კატეგორია:ქლიავი|*]]
-ბაღში აგროტექნიკური ღონისძიებების ჩატარებისათვის უმჯობესია, რომ ბაღი გაშენებული იყოს ერთი ჯიშით, მაგრამ დამტვერვის აუცილებლობიდან გამომდინარე მიზანშეწონილია, თითოეულ ჯიშს ჰქონდეს 1-2 დამამტვერიანებელი ჯიში.
+[[კატეგორია:სახლის ქლიავი|*]]
-დამამტვერიანებელი ჯიშები ბაღში შესაძლებელია განლაგდეს: ა) ყოველი მეოთხე-მეშვიდე ხე რიგში; ბ) ფართო ერთ ჯიშიან ზოლებად.
-'''''დარგვის სქემები'''''
-ქლიავის საძირეებად ძირითადად გამოყენებულია ქლიავის ნათესარები, ტყემლის ნათესარები, Ishtara (იშტარა), Mrs, Mir29 C და სხვა.
-ამჟამად სამრეწველო ბაღებში ფართოდ გამოიყენება მცენარეთა მართკუთხოვანი განლაგება.
-ქლიავის გაშენების ყველაზე გავრცელებული სქემებია: 5 X 3, 5 X 4, 6 X 3 და 6 X 4 მ.
-წყარო: '''ქლიავი – დარგვა, გასხვლა, ბაღის გაშენება, ჯიშები'''