მასალის რაიონი
| რაიონი | ||
|---|---|---|
|
მასალის რაიონი აზერ. Masallı rayonu | ||
 | ||
| ქვეყანა |
 აზერბაიჯანი | |
| რეგიონი | ლენქორანის რეგიონი | |
| ადმ. ცენტრი | მასალი | |
| კოორდინატები | 39°02′00″ ჩ. გ. 48°39′00″ ა. გ. / 39.03333° ჩ. გ. 48.65000° ა. გ. | |
| აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური | რაფილ ჰუსეინოვი | |
| დაარსდა | [1930] | |
| ფართობი | 721 კმ² | |
| ოფიციალური ენა | აზერბაიჯანული ენა | |
| მოსახლეობა | 223 734 კაცი (2018) | |
| სასაათო სარტყელი | UTC+4 | |
| სატელეფონო კოდი | 151 | |
| საავტომობილო კოდი | 44 | |
| ოფიციალური საიტი | masalli-ih.gov.az | |
| ||
მასალის რაიონი (აზერ. Masallı rayonu) — ადმინისტრაციული ერთეული აზერბაიჯანის სამხრეთით. ადმინისტრაციული ცენტრი არის ქალაქი მასალი.
მოკლე ცნებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ძველ დროს რაიონის ტერიტორია იყო მანნას სახელმწიფოს, ანტროპატენას შემადგენლობაში.
XVIII საუკუნის შუა რიცხვებიდან თალიშის სახანოს შემადგენლობაში შედიოდა.
XIX საუკუნის შუა რიცხვებში მასალი რაიონის ტერიტორია შედია ლენქორანის მაზრის შემადგენლობაში.
მასალის რაიონი დაარსდა 1930 წელს.
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მასალის რაიონს ესაზღვრება ლენქორანის, ლერიქის, იარდიმლის, ჯალილაბადის, ნაფჩალის რაიონები. აღმოსავლეთით, რეგიონი ირეცხება კასპიის ზღვით, დასავლეთით ესაზღვრება თალიშის მთები და ბუროვარის ქედი. ტერიტორიის სიმაღლე აღწევს 917 მ-ს, არის მინერალური და გეოთერმული წყაროები. იანვრის საშუალო ტემპერატურაა 2.5 ° C, ივლისში 25.6 ° C. ნალექების წლიური რაოდენობაა 600-800 მმ. ყველაზე დიდი მდინარე არის ვილაში. რეგიონის მთიან ნაწილში გვხვდება ჰირკანის ტიპის ფართო ფოთლოვანი ტყეები - წაბლი, მუხა, რცხილა, წიფელი, მარანი, ჰირკანის ყვავი, კავკასიური ხურმა, მედლარი და ა.შ. მთლიანი რეგიონის ტყის ფართობია 16.9 ათასი ჰექტარი.
კლიმატი ზომიერი სუბტროპიკულია. ზაფხულში რეგიონში საშუალო ტემპერატურაა +29 გრადუსი, ხოლო ზამთარში 7 გრადუსი ნულამდე. რაიონის ტერიტორია დაფარულია მკვრივი ტყეებით, რომელშიც იშვიათი მცენარეები იზრდება, მათ შორისაა რკინის ხე (სპარსული).
სატრანსპორტო გზები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რაიონის გავლით გზების საერთო სიგრძეა 330.2 კმ. აქედან 11 კმ II კატეგორიას მიეკუთვნება, III კატეგორიისაა 102.4 კმ, IV კატეგორიამდე 66.8 კმ და V კატეგორიას 150 კმ.
რაიონის გავლით რკინიგზის სიგრძე 36.2 კილომეტრია.
მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მოსახლეობის სიმჭიდროვე — 158 ადამიანი ერთ კვ. კმ-ზე.
| 2010 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
| მოსახლეობის რაოდენობა[1] | 202,5 ათას | 211,9 ათას | 215,2 ათას | 218,5 ათას | 221,5 ათას | 223,8 ათას |
| მოსახლეობის ზრდა | 3044 ათას | 3133 ათას | 3026 ათას | 3117 ათას | 2729 ათას | 2232 ათას |
| შობადობა | 4176 ათას | 4223 ათას | 4177 ათას | 4224 ათას | 3883 ათას | 3446 ათას |
| სიკვდილიანობა | 1132 ათას | 1090 ათას | 1151 ათას | 1107 ათას | 1154 ათას | 1214 ათას |
ადგილობრიი ისტორიის მუზეუმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მასალის ადგილობრივი ისტორიის მუზეუმი შეიცავს 7 ათასზე მეტ ექსპონატს, რომლებიც ასახავს რეგიონის ისტორიას ენეოლითის ხანიდან (ძვ. წ. 4 ათასი) XX საუკუნემდე. მუზეუმში ნაჩვენებია ტანსაცმლის, გრაფიკის, ქანდაკებების, კვეთის, ხელოვნებისა და ხელნაკეთობების, ნუმიზმატიკის, ეთნოგრაფიის, ფოტოების და დოკუმენტების ნიმუშები. მასალის რაიონში არის 168 უძველესი ძეგლი, ციხე, სასახლე, ტაძარი, აბანოები, წყაროები, რომელთაგან 51 არის ისტორიული და არქიტექტურული ძეგლები, 70 არის არქეოლოგიური, ხოლო დანარჩენი XX საუკუნის ძეგლები[2].
მინერალური წყაროები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ისტისუ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ისტისუ მდებარეობს არკივანის სოფელთან. თერმალური წყაროს სახელწოდება აზერბაიჯანულ ენაზე ნიშნავს „ცხელ წყალს“ (ისტი - ცხელი; სუ - წყალი). ამ წყაროს წყალი მოდის 90-250 მ სიღრმედან ცხელი ფორმით (დაახლოებით 69 გრადუსი ცელსიუსით) და გამოიყენება მრავალი დაავადების სამკურნალოდ. წყაროს გარშემო აშენდა რამდენიმე პანსიონი, კოტეჯი, კარვების ბანაკი[3].
