ლორწოვანი მანჭკვალა
| ლორწოვანი მანჭკვალა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Oudemansiella mucida (Schrad.) Höhn., 1910 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
ლორწოვანი მანჭკვალა (ლათ. Oudemansiella mucida) — უდემანსიელას გვარის სოკო ფიზალაკრიასებრთა ოჯახისა.
როგორც წესი, საჭმელ სოკოდ ითვლება. თუმცა ზოგიერთი წყარო მას მცირედ შხამიან სოკოდ მიიჩნევს. ფართოდაა გავრცელებული ევროპასა და აღმოსავლეთ აზიაში (იაპონია, კორეა, ტაივანი).[1] იზრდება ფოთლოვან ტყეებში, გამხმარ ხეებზე, ზაფხულ-შემოდგომით.
სოკო პირველად აღწერა 1794 წელს ავსტრიელმა მიკოლოგმა და ბოტანიკოსმა ჰაინრიხ ადოლფ შრადერმა როგორც Agaricus mucidus.[2]
სამეცნიერო სინონიმები:
- Armillaria mucida (Schrad.) P.Kumm., 1871
- Agaricus mucidus Schrad., 1794basionym
- Collybia mucida (Schrad.) Quél., 1886
- Lepiota mucida (Schrad.) J.Schröt., 1889
- Mucidula mucida (Schrad.) Pat., 1887
აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ზრდასრული სოკოების ქუდის დიამეტრი — 2—6 (10) სმ. ნორჩობაში ფართოკონუსური, შემდგომში ამოზნექილი. თავდაპირველად შეფერილია ზეთისხილისფერ-მონაცფრისფროდ, შემდეგ ცენტრში — მოთეთრო ან მოყვითალო-ყავისფერი. ნორჩობაში ზედაპირი თითქმის მშრალია, ასაკთან ერთად ძლიერ ლორწოვანი ხდება. გააჩნია საყელო.
ჰიმენოფორი — ფირფიტებიანი, მეჩხერი, ფეხთან შეზრდილი ან სუსტად დაღმავალი, ხშირად გადახლართული, მოთეთრო, ძნელად შესამჩნევი მოყვითალო შეფერილობით.
რბილობი — თეთრი, განსაკუთრებული სუნის გარეშე. ახასიათებს მტკნარი გემო.
ფეხის სიგრძე — 2—8 სმ, სისქეში — 0,2—0,4, ცილინდრული, ძირში გურსისებრი შესქელებით, ხშირად მოხრილი, სქელი ლორწოვანი საყელოთი.
სპორების ფხვნილი — თეთრი. სპორები — 13-18×11-16 მკმ, თითქმის სფეროსებრი. ბაზიდიუმი ოთხსპორიანი, გურზისებრი, 60-80×13-20 მკმ.
კვებითი ღირებულება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
როგორც წესი, ლორწოვანი მანჭკვალა საჭმელ სოკოდ ითვლება, თუმცა მეორე წყარო მას მცირედ შხამიანად მიიჩნევს. გამოყენებამდე აუცილებელია ლორწოვანი გარსის მოცილება.[3] ზოგიერთი წყარო მას კარგ საჭმელ სოკოდ თვლის, რომელიც სპეციფიკურ მომზადებას საჭიროებს.
მსგავსი სახეობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.JPG)
.JPG)
.jpg)
_P._Kumm_181966.jpg)
ეკოლოგია და გავრცელება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
გავრცელებულია ევროპასა და აღმოსავლეთ აზიაში, კერძოდ, იაპონია, კორეასა და, ტაივანში.[4]
საპროტროფია ან სუსტი პარაზიტი. იზრდება გამხმარ ფოთლოვან ხეებზე, უპირატესად წიფელზე ან იშვიათად დასუსტებულ ცოცხალ წიფელზე, ხშირად დიდ სიმაღლეზე.
სეზონი — ზაფხულიდან შემოდგომამდე.[5]
გალერეა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
_-_geograph.org.uk_-_985127.jpg)
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Boekhout, T. (1999). Flora Agaricina Neerlandica. Rotterdam, გვ. 177. ISBN 9-054-10493-7.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ლორწოვანი მანჭკვალა MycoBank-ზე (ინგლისური)
- ლორწოვანი მანჭკვალა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
- E. Garnweidner. Oudemansiella mucida (Schrad. : Fr.) Höhn. 1910. Pilze am Ammersee. ციტირების თარიღი: 2016-01-20.[მკვდარი ბმული]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Discover Life Maps. ციტირების თარიღი: 2016-01-10.
- ↑ Henrico Adolpho Schrader: „Spicilegium florae germanicae”, Editura Christian Ritscher, Hanovra 1794, p. 116 [1]
- ↑ Ciupercomania
- ↑ Discover Life Maps. ციტირების თარიღი: 2016-01-10.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 111, ISBN 99940-856-1-1.