სურნელოვანი ჰიგროფორუსი
| სურნელოვანი ჰიგროფორუსი | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Hygrophorus agathosmus (Fr.) Fr., 1838 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
სურნელოვანი ჰიგროფორუსი (ლათ. Hygrophorus agathosmus) — ჰიგროფორუსის გვარის სოკო[1][2] ჰიგროფორუსისებრთა ოჯახისა.
ფართოდაა გავრცელებული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ზომიერ სარტყლებში. იზრდება ზაფხულ-შემოდგომით, წიწვოვან, ასევე ფიჭვიან და ნაძვიან შერეულ ტყეებში.
დაბალი ხარისხის საჭმელი სოკოა. ლაბორატორიულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ სოკოს გააჩნია ანტიმიკრობული მოქმედება, რომელიც აფერხებს პათოგენური მიკრობების ზრდას ადამიანის ორგანიზმში.[3]
სოკო პირველად აღწერა შვედმა მიკოლოგმა ელიას მაგნუს ფრისმა 1815 წელს როგორც Agaricus agathosmus.[4]
სამეცნიერო სინონიმები
- Agaricus agathosmus Fr., 1815basionym
- Agaricus cerasinus Berk., 1836
- Hygrophorus cerasinus (Berk.) Berk., 1860
- Limacium agathosmum (Fr.) Wünsche, 1877
- Limacium pustulatum var. agathosmum (Fr.) P.Kumm., 1871
აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ზრდასრული სოკოს ქუდის დიამეტრი (2)4-8(10) სმ-მდე აღწევს, ამოზნექილია, შემდგომში ბრტყლად ამოზნექილი, შეკეცილი კიდეებით, წებოვანი და ლორწოვანი, განსაკუთრებით ტენიან ამინდში. ნაცრისფერ-მოყვითალო, მომწვანო ან ნაცრისფერ-მურა, ზოგჯერ ზეთისხილისფერი შეფერილობის. შუაში მოთეთროა, წერტილოვან-მარცვლოვანი, კიდეები ღია ფერის.
ფირფიტები — მეჩხერი, ცვილისებრი, ფეხთან შეზრდილი, შემდეგ ფეხზე დაშვებული, თეთრი, სიბერეში ოდნავ ნაცრისფერდება.
რბილობი მოთეთრო, ან მკრთალი ნაცრისფერი, რბილი. მწარე ნუშის მსგავსი მძაფრი სუნითა და მტკნარი გემოთი.
ფეხის სიგრძე — 4-10(16) სმ, სისქე — 0,6-1,5(2) სმ, ცენტრალური, ცილინდრული, მშრალი ან ნოტიო, არალორწოვანი, თეთრი, სიბერეში მონაცრისფრო, ქუდისკენ დაფარულია წვრილი წერტილოვანი ნაცრისფერი ქერცლებით.
სპორების ფხვნილი თეთრი ფერისაა. სპორები 8-11×3,5-7 მკმ, ელიფსისებური, გლუვი. ბაზიდიუმი ოთხსპორიანი, 50-65×6—8 მკმ. ცისტიდები არ გააჩნია.
მსგავსი სახეობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Hygrophorus pustulatus — ვიზუალურად მსგავსია, ასევე ახასიათებს ნუშის მწარე გემო, თუმცა განსხვავდება სპორების დიდი ზომით.
- Hygrophorus hyacinthinus — განსხვავდება სუმბულის მსგავსი სუნით, ასევე მცირე ზომითა და შიშველი ფეხით.
- Hygrophorus secretanii — მსგავსი სუნი აქვს, განსხვავდება მოყავისფრო შეფერილობითა და სპორების ზომით.
- Hygrophorus marzuolus — ვიზუალურად მსგავსია, თუმცა განსხვავდება შედარებით მცირე ზომის სპორებითა და დამახასიათებელი სუნის არ ქონით.[5]
.jpg)
_Dum%C3%A9e,_Grandjean_%26_Maire_184339.jpg)
_Fr_72887.jpg)
გავრცელება და ეკოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფართოდაა გავრცელებული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ზომიერ სარტყლებში. იზრდება ზაფხულ-შემოდგომით, წიწვოვან, ასევე ფიჭვიან და ნაძვიან შერეულ ტყეებში. ზოგჯერ ქმნის „ქაჯის წრეს“.[6]
გალერეა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.jpg)
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „სურნელოვანი ჰიგროფორუსი“ ვიკისაწყობში.- სურნელოვანი ჰიგროფორუსი MycoBank-ზე (ინგლისური)
- სურნელოვანი ჰიგროფორუსი Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Taxonomy Index Fungorum, წაკითხვის თარიღი 24 იანვარი, 2021
- ↑ Taxonomy Mycobankk, წაკითხვის თარიღი 24 იანვარი, 2021
- ↑ Yamac M, Bilgili F (2006). „Antimicrobial activities of fruit bodies and/or mycelial cultures of some mushroom isolates“. Pharmaceutical Biology. 44 (9): 660–67. doi:10.1080/13880200601006897. S2CID 46436892.
- ↑ Fries EM (1815). Observationes mycologicae. Copenhagen: Havniae, გვ. 16–17. ციტირების თარიღი: 2010-01-01.
- ↑ (1963) North American species of Hygrophorus. Knoxville, USA: University of Tennessee Press.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 87, ISBN 99940-856-1-1.