კრისტიან დოპლერი

კრისტიან დოპლერი
	გერმ. Christian Andreas Doppler
დაბ. თარიღი	29 ნოემბერი, 1803
დაბ. ადგილი	ზალცბურგი, Electorate of Salzburg, საღვთო რომის იმპერია
გარდ. თარიღი	17 მარტი, 1853 (49 წლის)
გარდ. ადგილი	ვენეცია, ლომბარდო-ვენეციის სამეფო, ავსტრიის იმპერია
დასაფლავებულია	სან-მიკელეს სასაფლაო და Christian Doppler's grave
მოქალაქეობა	ავსტრიის იმპერია
საქმიანობა	მათემატიკოსი , ფიზიკოსი, სამეცნიერო მუშაკი, ასტრონომი, პედაგოგი და პროფესორი
მუშაობის ადგილი	ვენის უნივერსიტეტი, კარლის უნივერსიტეტი, ვენის ტექნიკური უნივერსიტეტი და პრაღის ჩეხეთის ტექნიკური უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	ვენის ტექნიკური უნივერსიტეტი, პრაღის ჩეხეთის ტექნიკური უნივერსიტეტი და ვენის უნივერსიტეტი
მეუღლე	Mathilde Sturm
საიტი	christian-doppler.net
	კრისტიან დოპლერი ვიკისაწყობში

კრისტიან ანდრეას დოპლერი (გერმ. Christian Andreas Doppler; დ. 29 ნოემბერი, 1803 — გ. 17 მარტი, 1853) — ავსტრიელი მათემატიკოსი და ფიზიკოსი.

კრისტიან დოპლერი დაიბადა 1803 წლის 29 ნოემბერს ქალაქ ზალცბურგში. 1825 წელს დაამთავრა ვენის ტექნიკური უნივერსიტეტი, 1835-1847 წლიებში მოღვაწეობდა ჩეხურ ტექნიკურ უნივერსიტეტში, 1847 წლიდან ჰემნიცის მთის და ტყის შესწავლის აკადემიის პროფესორი, 1848 წლიდან ვენის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი, 1850 წლიდან ვენის უნივერსიტეტის პროფესორი და მსოფლიოში პირველი ფიზიკის ინსტიტუტის დირექტორი, რომელიც მისი ინიციატივით შეიქმნა ვენის უნივერსიტეტში.

კრისტიან დოპლერის სამეცნიერო ინტერესი მოიცავდა ფიზიკის ისეთ დარგებს როგორიცაა: ოპტიკა და აკუსტიკა. ძირითადი შრომები მიეძღვნა სინათლის აბერაციას, მიკროსკოპის თეორიასა და ოპტიკურ მანძილმზომს, ფერების თეორიასა და სხვა. 1842 წელს მან თეორიულად დაამტკიცა დამოკიდებულება რხევების სიხშირის და ტალღების წყაროს მოძრაობის მიმართულებებს შორის. შემდგომ მის სასახელოდ ამ მოვლენას დოპლერის ეფექტი ეწოდა.

1848 წელს დოპლერის ეფექტი ფრანგი ფიზიკოსის არმან ფიზოს მიერ იყო დაზუსტებული, ხოლო 1900 წელს ექსპერიმენტულად იყო შემოწმებული არისტარქე ბელოპოლსკის მიეს ლაბორატორიულ დანადგარზე. დოპლერის პრინციპმა მრავალრიცხოვანი გამოყენება ჰპოვა ასტრონომიაში, ვარსკვლავთა მოძრაობის და მათი ღერძის გარშემო ბრუნვის სისწრაფის გამოთვლისას, მზის ფოტოსფეროს ტურბულენტური ნაკადების და სხვა, ხოლო შემდგომ სხვა ფიზიკის და ტექნიკის (რადარები) დარგებში.

კრისტიან დოპლერი გარდაიცვალა 1853 წლის 17 მარტს ვენეციაში.

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ ^2.0 ^2.1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^3.0 ^3.1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^4.0 ^4.1 Who Named It?
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q66683"></a>
↑ ^5.0 ^5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^6.0 ^6.1 Dr. Constant v. Wurzbach Doppler, Christian // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — ტ. 3. — S. 370.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q88643467"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a>
↑ Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619"></a>
↑ ^8.0 ^8.1 Доплер Кристиан // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q547473">MacTutor_History_of_Mathematics_archive<span_class="wef_low_priority_links">_—_1994.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a></div>-1] 1.0 ^1.1 MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Christian-Doppler_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-2] 2.0 ^2.1 Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] 3.0 ^3.1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q8513"_data-entity-id="Q66683">Who_Named_It?<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q66683"></a></div>-4] 4.0 ^4.1 Who Named It?
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q66683"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|ბროკჰაუზის_ენციკლოპედია]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-5] 5.0 ^5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q19389637"_data-entity-id="Q88643467"><i_class="wef_low_priority_links">[[:de:Constantin_von_Wurzbach|Dr._Constant_v._Wurzbach]]</i>_[[:de:s:BLKÖ:Doppler,_Christian|Doppler,_Christian]]_//_''[[:de:Biographisches_Lexikon_des_Kaiserthums_Oesterreich|Biographisches_Lexikon_des_Kaiserthums_Oesterreich]]'':_''enthaltend_die_Lebensskizzen_der_denkwürdigen_Personen,_welche_seit_1750_in_den_österreichischen_Kronländern_geboren_wurden_oder_darin_gelebt_und_gewirkt_haben''<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ვენა|Wien]]:_1856._—_ტ.&nbsp;3._—_S.&nbsp;370.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q88643467"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a></div>-6] 6.0 ^6.1 Dr. Constant v. Wurzbach Doppler, Christian // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — ტ. 3. — S. 370.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q88643467"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q25856"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q665807"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q1789619"><i_class="wef_low_priority_links">[[:hr:Dalibor_Brozović|Brozović&nbsp;D.]],_[[:hr:Tomislav_Ladan|Ladan&nbsp;T.]]</i>_[[:ხორვატული_ენციკლოპედია|Hrvatska_enciklopedija]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:hr:Leksikografski_zavod_Miroslav_Krleža|LZMK]],_1999._—_9272&nbsp;გვრ.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619"></a></div>-7] Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1264934"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q429032"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18446"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1789619"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Доплер_Кристиан_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ალექსანდრე_პროხოროვი|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a></div>-8] 8.0 ^8.1 Доплер Кристиан // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]