ვაგნერის ჯგუფის აჯანყება

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ვაგნერის ჯგუფის აჯანყება
რუსეთის უკრაინაში შეჭრის ნაწილი


მიახლოებული სამეხდრო სიტუაცია 24 ივნისის მდგომარებით.

  რუსეთი
  ვაგნერის გადაადგილება
თარიღი 23 ივნისი, 2023 (2023-06-23) – 24 ივნისი (1 დღე)
მდებარეობა რუსეთი
შედეგი შეთანხმება კონფლიქტის მშვიდობიანად მოგვარების შესახებ ალექსანდრე ლუკაშენკოს შუამავლობით
მხარეები
ვაგნერის ჯგუფი

მხარდაჭერა:
რუსიჩ ჯგუფი[1]
შტურმ-Z (ნაწილობრივ)[2][3]

რუსეთის მოხალისეთა კორპუსი[4][5][6]

რუსეთის დროშა რუსეთი
მეთაურები
ევგენი პრიგოჟინი
ძალები
25 000 დაქირავებული (პრიგოჟინზე დაყრდნობით)[7] უცნობი
დანაკარგები
2000 მოკლული რუსეთის შეარაღებული ძალების მიერ 23 ივნისამდე (ვაგნერის თანახმად)[8][9] სამი ჩამოგდებული ვერტმფრენი (ვაგნერის თანახმად)[10]
ვაგნერის ჯგუფის აჯანყება ვიკისაწყობში

ვაგნერის ჯგუფის აჯანყება — დაიწყო 2023 წლის 23 ივნისს, მას შემდეგ, კერძო სამხედრო კომპანია „ვაგნერის“ ლიდერმა ევგენი პრიგოჟინმა რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო დაადანაშაულა მის ძალებზე თავდასხმაში და დიდი რაოდენობით ცოცხალი ძალის განადგურებაში.[11] პრიგოჟინმა შურისძიება დაჰპირდა თავდაცვის სამინისტროს ხელმძღვანელობას.[12] პრიგოჟინმა თქვა, რომ სამხედრო ხელმძღვანელობაში „ბოროტება“ უნდა შეწყდეს და პირობა დადო, რომ „სამართლიანობის მარშს“ მიმართავდა.[13] მან ასევე დაადანაშაულა თავდაცვის მინისტრი სერგეი შოიგუ უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შესახებ სიცრუეში, მათ შორის უკრაინისა და ნატოს გეგმების რუსეთზე თავდასხმის შესახებ,[14] და ასევე დაადანაშაულა იგი რუსეთის ბრძოლის ველზე წარუმატებლობაში და რუსი სამხედროების დახოცვაში, მან ასევე განაცხადა, რომ რუსეთის ომი უკრაინაში ელიტების სასარგებლოდ იყო გამიზნული.[15][16] შედეგად, უშიშროების ფედერალურმა სამსახურმა (FSB) აღძრა სისხლის სამართლის საქმე პრიგოჟინის წინააღმდეგ „შეიარაღებული აჯანყების წაქეზებისთვის“.[11][17][18] პრიგოჟინმა თავისი 25 000 დაქირავებული მებრძოლი გაიყვანა უკრაინიდან და შეიყვანა რუსეთში, დონის როსტოვში, როსტოვის ოლქში, და პირობა დადო: „თუ ვინმე შეგვიშლის ხელს, ჩვენ ყველას გავანადგურებთ!“[19][20][21] პრიგოჟინმა თქვა, რომ მის ძალებს არ შეექმნათ წინააღმდეგობა დონის როსტოვში შესვლისას.[20] პუტინმა უპასუხა PMC Wagner-ის წინსვლას და აღწერა მისი ქმედებები, როგორც „ღალატი“ და „ზურგში დარტყმა“ რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე და დაემუქრა „მკაცრი ნაბიჯების“ გადადგმით ამბოხების ჩასახშობად. [22] თავდაცვის სამინისტრომ უარყო პრიგოჟინის პრეტენზია მის ძალებზე თავდასხმის შესახებ და რუსი გენერალი სერგეი სუროვიკინი ინტერნეტში გამოქვეყნებულ ვიდეოში ვაგნერის ძალებს იარაღის დაყრისკენ მოუწოდა.[11]

ფონი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ვაგნერ ჯგუფი და ევგენი პრიგოჟინი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ევგენი პრიგოჟინი, ვაგნერის ჯგუფის ლიდერი

ევგენი პრიგოჟინი რუსეთის პრეზიდენტთან, ვლადიმერ პუტინთან, დაახლოებული პირია. 2014 წელს მან დააარსა ვაგნერ ჯგუფი, რუსული კერძო სამხედრო კომპანია (PMC).[23] 2022 წელს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის ფონზე, მკვეთრად გაიზარდა ევგენი პრიგოჟინისა და ვაგნერ ჯგუფის გავლენა. დასავლური დაზვერვის შეფასებით, ვაგნერელთა სავარაუდო რაოდენობა 2017–2018 წლებში „რამდენიმე ათასი“ მებრძოლიდან 2023 წლის იანვრისთვის 50 000 მებრძოლამდე გაიზარდა.[24]

გავლენის ზრდა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

თავდაპირველად ევგენი პრიგოჟინი ცნობილი გახდა, როგორც ბიზნესმენი სანქტ-პეტერბურგში, მას ეკუთვნოდა რამდენიმე ცნობილი რესტორანი. ამან განაპირობა მისი დაახლოება პუტინთან ფინანსურ საკითხებში.[25] 2014 წელს მან დააფუძნა ვაგნერის ჯგუფი და მომდევნო წელში დაიწყო შეიარაღებული კამპანიები ისეთ რეგიონებში, როგორიცაა დონბასი. პრიგოჟინს ბრალი დასდეს 2016 წლის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში, სადაც ის სავარაუდოდ ჩაერია თავისი კომპანიებით.[26]

ვაგნერი იქცა რუსეთის საგარეო და სამხედრო ინსტრუმენტად, ის გახდა მნიშვნელოვანი მონაწილე აფრიკისა (მალი, ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა და სუდანი) და ახლო აღმოსავლეთის კონფლიქტებში (სირიაში).[27] ვაგნერის ჯგუფი გახდა ცნობილი თავისი ბრუტალურობისა და ომის დანაშაულების შედეგად აფრიკაში, ახლო აღმოსავლეთსა და უკრაინაში. ვაგნერის ჯგუფი განსაკუთრებული სისასტიკის დანაშაულებს იდენდა დაუსჯელად.[28][29][30]

უკრაინაში შეჭრის ფონზე პრიგოჟინის და ვაგნერის ჯგუფის გავლენა მკვეთრად გაიზარდა. ვაგნერის ჯგუფის წევრთა რაოდენობა გაიზარდა 50 000-მდე 2023 წლის იანვრისთვის, დასავლეთის დაზვერვებზე დაყრდნობით. მიუხედავად მზარდი რაოდენობით გადაცემული რესურსებისა, რუსეთის მთავრობას არ ჰქონდა არანაირი სამართლებრივი ძალაუფლება ვაგნერის ჯგუფის სამართავად ქვეყნის ნორმატიული აქტების შესაბამისად. პრიგოჟინი არც არჩეული იყო და არც დანიშნული, რაც ნიშნავს, რომ ტექნიკურად მას ვერავინ უბრძანებდა და ის პასუხისმგებელი იყო არავის წინაში.[24][26]

პრიგოჟინის კრიტიკა რუსეთის ელიტის მიმართ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პრიგოჟინი ხშირად აკრიტიკებდა რუსეთის სამხედრო ხელმძღვანელობას. მან გააკრიტიკა შოიგუს შვილები „ფულების უმიზნოდ დახარჯვისთვის“, და თქვა, რომ „ჩვეულებრივი ხალხის შვილები უკან ბრუნდებიან თუთიაში [კუბოებში], ნაწილებად გახლეჩილნი“ ომის გამო. მან თქვა, რომ ელიტასა და უბრალო ხალხს შორის ამ „საზოგადოებრივმა განხეთქილებამ“ შეიძლება გამოიწვიოს 1917 წლის რუსეთის რევოლუციის მსგავსი მოვლენები, „ჯარისკაცები და მათი ახლობლები“ წინააღმდეგობაში გამოვლენ.[31] პროგიჟინმა თქვა, რომ რუსულმა ელიტამ შვილები ომში უნდა გაგზავნოს, რათა ხალხმა ყველაფერი სამართლიანად ჩათვალოს.[32]

პრიგოჟინმა მოღალატეებად შერაცხა „ადამიანები, რომლებიც თავიანთი საქმიანი თვითმფრინავებით მიფრინავენ ეგრეთ წოდებულ ნეიტრალურ ქვეყნებში, რათა თავიდან აიცილონ მონაწილეობას დღევანდელ პრობლემებში“.[33] მან გააკრიტიკა რუსული ელიტა ომის დროს „საჯარო, მდიდრული, უდარდელი ცხოვრებით“ ტკბობის გამო. ამის საპირისპიროდ, „ერად გადარჩენისთვის“, პრიგოჟინი ამტკიცებდა, რომ რუსეთი უნდა მოემზადოს „რთული ომისთვის“: შემოიღოს საომარი მდგომარეობა, გამოაცხადოს მობილიზაციის ახალი ტალღები, ასევე „შეკრიბოს ყველა, ვისაც შეუძლია საბრძოლო მასალის წარმოება" და „დახუროს საზღვრები, როგორიცაა ჩრდილოეთი კორეა“. თუმცა პრიგოჟინის თქმით, რუსული ელიტის ნაწილი არ ზრუნავს სამშობლოზე და ამიტომ არ გასწირავენ თავის კომფორტულ ცხოვრებას საკუთარი ქვეყნისთვის.[31]

პრიგოჟინი თავს დაესხა რუს ოლიგარქებს, რომლებიც მან დაადანაშაულა საბჭოთა კავშირის დანგრევაში და რუსეთის სიმდიდრეზე კონტროლის აღებაში და თქვა, რომ მათ არ აინტერესებთ რუსეთის ინტერესებისთვის ბრძოლა. პრიგოჟინის თქმით, ომის დროს „ოლიგარქები ცდილობენ მოიპარონ ყველაფერი, რაც ხალხს ეკუთვნის“.[34]

აქტივობები უკრაინაში რუსეთის შეჭრისას[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საინფორმაციო ვებსაიტის Meduza-ს ცნობით, უკრაინაში რუსეთის შეჭრის წინა დღეს, პრიგოჟინმა დაძაბული ურთიერთობა ჩამოაყალიბა რუსეთის ხელმძღვანელობასთან, კონფლიქტში შევიდა როგორც რუსეთის თავდაცვის სამინისტროსთან, ასევე რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთან. პრიგოჟინმა გააკრიტიკა სერგეი შოიგუ სირიაში რუსული არმიის ქმედებებისთვის და თქვა, რომ რუსი სამხედროები იქ „მოძველებული მეთოდებით“ მოქმედებენ. თავის მხრივ, შოიგუს არ მოსწონდა პრიგოჟინის კომპანიების მიერ რუსული არმიის საკვებით უზრუნველყოფა.[35]

ვაგნერ ჯგუფის გავლენის ზრდა განპირობებული იყო რუსეთის ხელმძღვანელობის საწყისი გეგმების წარუმატებლობით უკრაინის სწრაფად დამარცხების მიზნით. უკრაინაში რუსეთის შეჭრის პირველ თვეებში რუსეთის არმიამ მნიშვნელოვანი ზარალი განიცადა, მაგრამ პუტინმა მობილიზაციის გამოცხადება დიდი ხნით გადადო. ასეთ პირობებში რუსეთის ხელისუფლებამ დაიწყო დაქირავებულთა აყვანა უკრაინაში საომარ მოქმედებებში მონაწილეობის მისაღებად. პრიგოჟინმა მიიღო მნიშვნელოვანი რესურსები, მათ შორის საკუთარი ავიაცია. PMC Wagner-ში. PMC Wagner ითვლებოდა, რომ გადაიქცა პრიგოჟინის კერძო არმიად, რომელიც მოქმედებს რუსეთის კანონმდებლობის მიღმა და რუსეთის ფედერაციის სამხედრო იერარქიის მიღმა. რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო და რუსეთის გენერალური შტაბი უკმაყოფილო იყვნენ ამ სიტუაციით და დაიწყეს პრიგოჟინის მზარდი გავლენის შეზღუდვის მცდელობა.[24] პრიგოჟინმა საჯაროდ დაიწყო რუსეთის ფედერაციის თავდაცვის სამინისტროს მკაცრი კრიტიკა.[36] 5 ივნისს, როდესაც დაძაბულობა გამწვავდა, პრიგოჟინმა გამოაქვეყნა ვიდეო თავის სოციალურ მედიის არხებზე, სადაც აჩვენა დატყვევებული რუსეთის 72-ე ბრიგადის ვიცე-პოლკოვნიკი რომან ვენევიტინი, რომელიც აღიარებს, რომ უბრძანა თავის ჯარებს გაესროლათ ვაგნერის ჯარებზე, სავარაუდოდ ნასვამ მდგომარეობაში.[37][38][39][40]

მოვლენები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

23 ივნისი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2023 წლის 23 ივნისს, ტელეგრამის არხებზე გავრცელდა ვიდეო, რომელიც, პრიგოჟინის თქმით, ჩაწერილი იყო ვაგნერ ჯგუფის დაქირავებულთა ბანაკში, რომელსაც რაკეტით დაესხნენ თავს.[41] Bellingcat-ის ჟურნალისტმა არიკ ტოლერმა აღნიშნა, რომ სავარაუდო აჯანყების ადგილი ემთხვევა ომის კორესპონდენტის ალექსანდრ სიმონოვის, რომელიც ადრე ეწვია ამ ბანაკს, მიერ ადრე გადაღებულ ვიდეოებში ნაჩვენებ ადგილებს.[42] იმ საღამოს პრიგოჟინმა გამოაცხადა შეიარაღებული კონფლიქტის დაწყება თავდაცვის სამინისტროსთან. შეტყობინება მისი პრესსამსახურის ტელეგრამის არხზე გამოჩნდა. პრიგოჟინმა მოუწოდა ყველას, ვისაც სურდა შეერთდებოდა კონფლიქტს თავდაცვის სამინისტროს წინააღმდეგ, იარაღის ხელში აღებისკენ; მან დაადანაშაულა შოიგუ არტილერიისა და ვერტმფრენების გამოყენებაში PMC Wagner-ის განადგურების მიზნით და ამტკიცებდა, რომ შოიგუ „შეშინებული გაიქცა დონის როსტოვიდან საღამოს ცხრა საათზე“.[43]

რუსეთის თავდაცვის სამინისტრომ უარყო ბრალდებები PMC Wagner-ის ბანაკებზე თავდასხმასთან დაკავშირებით.[44] ამის შემდეგ, რუსეთის ფედერაციის გენერალურმა პროკურატურამ განაცხადა, რომ პრიგოჟინის წინააღმდეგ აღძრულია საქმე რუსეთის ფედერაციის სისხლის სამართლის კოდექსის 279-ე მუხლით (შეიარაღებული აჯანყება).[45] გენერლებმა სერგეი სუროვიკინმა და ვლადიმერ ალექსეევმა მიმართეს ვაგნერის მებრძოლებს და მოუწოდეს მათ შეჩერებისკენ.[46]

რუსეთის სახელმწიფო პირველმა არხმა გამოაცხადა „გადაუდებელი საინფორმაციო გამოშვება“, რომელშიც წამყვანი ეკატერინა ანდრიევა ამტკიცებდა, რომ პრიგოჟინის განცხადებები თავდაცვის სამინისტროს ძალების სავარაუდო თავდასხმების შესახებ PMC ვაგნერის პოზიციებზე ყალბი იყო და რომ პუტინი ინფორმირებული იყო მიმდინარე სიტუაციის შესახებ.[47]

პრიგოჟინის განცხადებების საპასუხოდ, რუსეთის ეროვნულმა გვარდიამ განალაგა ჯავშანტექნიკა მოსკოვშიც და დონის როსტოვშიც; დონის როსტოვი არის უკრაინის ფრონტის ხაზის იმ სექტორთან ახლოს, სადაც PMC ვაგნერის ჯარები მოქმედებდნენ და ასევე, სადაც პრიგოჟინი ამტკიცებდა, რომ PMC ვაგნერის ჯარები მიემართებოდნენ.[48]

23-დან 24 ივნისის ღამეს, პრიგოჟინის სახელით გავრცელდა აუდიოჩანაწერი, რომელიც ამტკიცებდა, რომ PMC ვაგნერი დონის როსტოვში შედიოდა და თავდაცვის სამინისტროს ძალებს მოუწოდა, არ შეეწინააღმდეგებოდნენ მის არმიას.[49]

პრიგოჟინმა 23 ივნისს სხვა აუდიოჩანაწერში განაცხადა, რომ რუსეთის სამხედრო შტაბის უფროსმა უბრძანა ქვეყნის საჰაერო ძალებს ცეცხლი გაეხსნათ PMC ვაგნერის კოლონებზე, რომლებიც მოძრაობდა სამოქალაქო მანქანებს შორის, პრიგოჟინი ადანაშაულებდა გენერალურ შტაბს უდანაშაულო ადამიანების სიცოცხლის უგულებელყოფაში. „როგორც აქამდე, მტერთან ბრძოლის ნაცვლად, წელიწადნახევარია კლავენ საკუთარ მოსახლეობას“. მან ასევე განაცხადა, რომ ზოგიერთმა პილოტმა უარი თქვა გენერალური შტაბის ბრძანებების შესრულებაზე და მადლობა გადაუხადა მათ.[50]

პუტინის პრესმდივანმა დიმიტრი პესკოვმა მიმდინარე ვითარებას უწოდა „აჯანყების მცდელობა“ და განაცხადა, რომ რუსეთის სამხედრო უწყებები დღე და ღამე აწვდიან ანგარიშებს პუტინს ბოლო მოვლენებთან დაკავშირებით.[51]

პრიგოჟინის სახელით გავრცელდა კიდევ ერთი აუდიოჩანაწერი, რომელშიც ვალერი გერასიმოვსა და სერგეი შოიგუს ადანაშაულებდნენ რუსეთ-უკრაინის ომის დროს „საცხოვრებელ ბლოკებზე თავდასხმების განხორციელებაში“ და „ასიათასობით რუსი ჯარისკაცის განადგურებაში“. რამდენიმე Telegram-ის არხმა გაავრცელა ქუჩებში მოძრავი კოლონების ვიდეოები, რომლებიც სავარაუდოდ ეკუთვნოდა PMC Wagner-ს. 

პრიგოჟინის განცხადებების ფონზე, რუსეთმა დაბლოკა Google News.[52]

24 ივნისი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პრიგოჟინის სახელით გამოქვეყნებულ ახალ აუდიო მესიჯში მან განაცხადა, რომ Wagner PMC-ის მებრძოლებმა ჩამოაგდეს სამხედრო ვერტმფრენი, რომელმაც ცეცხლი გაუხსნა კოლონას.[50]

დაუდასტურებელ კადრებში, სავარაუდოდ, ნაჩვენებია შეტაკებები დონის როსტოვში ვაგნერსა და რუს სამხედრო ძალებს შორის.[53]

პრიგოჟინს რუსეთის მთავრობამ ბრალი წაუყენა შეიარაღებული აჯანყების ორგანიზებაში მას შემდეგ, რაც ის დაემუქრა რუსეთის ძალებს თავდასხმით მის გასამხედროებულ ჯარისკაცებზე საჰაერო თავდასხმისთვის შურისძიების მიზნით. რუსეთის უშიშროების ძალებმა ის დაადანაშაულეს გადატრიალების მცდელობაში, როდესაც მან პირობა დადო „სამართლის მარშის“ შესახებ რუსული არმიის წინააღმდეგ. პრიგოჟინმა გამოაქვეყნა ხმოვანი მემორანდუმი, რომელშიც ნათქვამია, რომ ვაგნერმა დატოვა უკრაინა და მიიწევდა როსტოვისკენ. უფროსმა რუსმა გენერლებმა ვაგნერის მებრძოლებს უკან დახევისკენ მოუწოდეს. იმავდროულად, რუსეთის ეროვნული უშიშროების სამსახურმა, FSB-მ განაცხადა, რომ პრიგოჟინის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის ბრალდება წაუყენა და მისი დაკავება დაიწყო.[54]

რუსული სახელმწიფო მედიისა და ზოგიერთი დასავლური მედიის ცნობით, ვაგნერის ჯგუფის ძალებმა კონტროლი აიღეს როსტოვში მდებარე სამხრეთ სამხედრო ოლქის შენობაზე.[55][56]

ევგენი პრიგოჟინმა გაავრცელა ვიდეო, სადაც აჩვენა დონის როსტოვის სამხედრო შტაბში და ამტკიცებდა, რომ ქალაქში არსებული ყველა სამხედრო ობიექტი ვაგნერის კონტროლის ქვეშ იყო. პრიგოჟინმა აეროდრომის კონტროლის აღება გაამართლა იმით, რომ თავდაცვის სამინისტროს აღარ შესძლებოდა თავს დასხმოდა PMC ვაგნერსა და უკრაინას.

მოსკოვის მერმა სერგეი სობიანინმა განაცხადა, რომ ფედერალურ ქალაქ მოსკოვში ანტიტერორისტული ღონისძიებები ტარდება.[57]

რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი ვაგნერის ჯგუფის აჯანყების შესახებ ერისადმი მიმართვისას

დონის როსტოვი პირდაპირ უკავშირდება მოსკოვს M-4 გზატკეცილით, სადაც ჩანს ცნობები ვაგნერის პერსონალის წინსვლის შესახებ დედაქალაქის მიმართულებით. ლიპეცკის ოლქისა და ვორონეჟის ოლქის მთავრობებმა მოუწოდა ყველა სამოქალაქო პირს, დარჩნენ სახლებში, მას შემდეგ რაც ცნობები გავრცელდა სამხედრო კოლონებისა და შეტაკებების შესახებ მაგისტრალის გასწვრივ.[58][59][60]

სოციალური მედიის პოსტებში გამოჩნდა ვორონეჟში Wagner PMC-ის ჯარებსა და რუს სამხედროებს შორის ბრძოლის კადრები.[56][61][62][63] ვორონეჟი როსტოვსა და მოსკოვს შორის შუა გზაზეა.[56][61] როიტერს მოჰყავს რუსული სამხედრო წყარო, რომელიც ამტკიცებდა, რომ Wagner PMC-მა აიღო კონტროლი ვორონეჟში სამხედრო ობიექტებზე.[64]

მედიის ცნობით, PMC Wagner-მა აიღო კონტროლი ვორონეჟის ყველა სამხედრო ობიექტზე.[65][66][67]

რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმერ პუტინმა ერს პირველად მიმართა ამბოხების დაწყების შემდეგ, PMC ვაგნერის ქმედებებს უწოდა „ღალატი“ და პირობა დადო, რომ გადადგამს „მკაცრ ნაბიჯებს“ ამბოხების ჩასახშობად. პუტინი ამტკიცებდა, რომ ვითარება საფრთხეს უქმნიდა თავად რუსეთის არსებობას და შეაფასა ამბოხი, როგორც „ზურგში დარტყმა“ რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, რომელიც პარალელურად ავლებდა 1917 წლის რუსეთის რევოლუციაზე და ქმნიდა ტერიტორიების დაკარგვის საფრთხეს. თუმცა პუტინმა სიტყვასიტყვით არ ახსენა არც პრიგოჟინი და არც PMC ვაგნერი. პუტინის განცხადება იყო პრიგოჟინის წინა განცხადებების უარყოფა, რომ რუსეთი კარგავდა ტერიტორიებს უკრაინის ომში თავდაცვის სამინისტროს არასწორი მენეჯმენტის გამო და რომ PMC ვაგნერის ქმედებები სამინისტროს წინააღმდეგ მხოლოდ რუსეთის მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად იყო გამიზნული.[22]

სამშვიდობო შეთანხმება და შედეგი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხალხი დონის როსტოვში უყურებს ვაგნერის ტანკს, რომლის ლულაშიც ყვავილებია

ბელარუსის პრეზიდენტი ალექსანდრე ლუკაშენკო დაელაპარაკა პრიგოჟინს პუტინის თხოვნით.[68] გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ლუკაშენკომ შეათანხმა ხელშეკრულება, რომელშიც ვაგნერის მებრძოლები დათანხმდნენ წინსვლის შეჩერებას და ბაზებში დაბრუნებას თავიანთი უსაფრთხოების სანაცვლოდ.[69] აუდიო განცხადებაში, პრიგოჟინმა თქვა, რომ ის დათანხმდა ხელშეკრულებას სისხლისღვრის თავიდან ასაცილებლად[69] და მისი ძალები უკან ბრუნდებოდნენ საველე ბანაკებში, გეგმის შესაბამისად.[70]

ოფიციალურ განცხადებაში, პრიგოჟინმა თქვა: „ინისი აპირებდნენ ვაგნერის გაუქმებას. ჩვენ გამოვედით სამართლის მარშზე და 200 კილომეტრით მივუახლოვდით მოსკოვს. ამ დროს არცერთ ჩვენს მებრძოლს ერთი წვეთი სისხლიც არ დაუღვრია. ახლა მოვიდა დრო, როცა სისხლი შეიძლება დაიღვაროს და ამიტომ, რადგან ჩვენ გვესმის რუსული სისხლის დაღვრის პასუხისმგებლობა, ჩვენ ვაბრუნებთ ჩვენს კოლონებს უკან საველე ბანაკებში, გეგმის შესაბამისად.“[71]

დაახლოებით 11:00 საათზე (GMT+3) ვაგნერის ჯგუფმა დაიწყო დონის როსტოვის დატოვება.[72] რუსულ სოციალურ მედიებზე გავრცელებულ ვიდეოში ჩანს, რომ მიმავალ ვაგნერის სამხედროებს ადგილობრივები ამხნევებენ ქალაქში.[73][74]

კრემლის სპიკერმა, დიმიტრი პესკოვმა, განაცხადა, რომ პრიგოჟინს მოეხსნა ყველა ბრალდება და რომ ის გაიგზავნება ბელარუსში.[75] ვაგნერის მებრძოლები არ მიეცემიან სისხლისსამართლებრივ პასუხისმგებლობაში და მათ, ვინც მონაწილეობა არ მიიღეს აჯანყებაში, შეეძლებათ შეუერთდნენ თავდაცვის სამინისტრომ. პესკოვის თქმით, ვაგნერი მთლიანად დაბრუნდება თავის თავდაპირველ პოზიციებზე და პუტინის კაბინეტმა მადლობა გადაუხადა ბელარუსს გაწეული დახმარებისთვის.[76]

რეაქციები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საშინაო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სამთავრობო ფიგურები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კურსკის ოლქის გუბერნატორმა, რომან სტაროვოტმა და რუსეთის ფედერაციის კომუნისტური პარტიის გენერალურმა მდივანმა, გენადუ ზიუგანოვმა, მოუწოდეს პრიგოჟინს აჯანყების შეჩერებისკენ.[77][78] რუსეთის ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტიის ლიდერმა, ლეონიდ სლუცკიმ, მოუწოდა ყოველგვარი საშინაო დაპირისპირების შეჩერებისაკენ და პრიგოჟინს მოღალატე უწოდა,[79] უკრაინის ოკუპირებულ რეგიონებში დანიშნულმა რუსმა გამგებლებმა მხარი დაუჭირეს პუტინს.[77][80]

ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ლიდერმა, რამზან კადიროვმა, სიტუაციას უწოდა ღალატი და განაცხადა, რომ მისი სამხედროები დაიცავდნენ რუსეთის სახელმწიფოებრიობას.[81] რუსეთის ყოფილმა პრეზიდენტმა და პრემიერ-მინისტრმა, დიმიტრი მედვედევმა განაცხადა, რომ „მსოფლიო განადგურების პირას მივა“ თუ ვაგნერი ხელში ჩაიგდებს რუსეთის მთავრობას და ბირთვულ იარაღებს.[82]

მოსკოვის პატრიარქმა კირილემ რუსებს პუტინისათვის ლოცვისკენ მოუწოდა.[83]

ოპოზიცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

23 ივნისს, რუსეთის მოხალისეთა კორპუსის ლიდერმა დენის კაპუსტინმა შეაქო პრიგოჟინი და თქვა: „მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ვდგავართ ბარიკადების საპირისპირო მხარეს და განსხვავებული შეხედულება გვაქვს რუსეთის ფედერაციის მომავალზე, მე მას სრულიად რუსეთის პატრიოტი ვუწოდებ. სარკაზმისა და ირონიის გარეშე“.[84]

საერთაშორისო რეაქციები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • აშშ-ის დროშა ამერიკის შეერთებული შტატები
    • 23 ივნისს (24 ივნისს მოსკოვში) აშშ-ის ეროვნული უშიშროების საბჭოს სპიკერმა, ადამ ჰოჯმა განაცხადა, რომ აშშ თვალს ადევნებს რუსეთში მიმდინარე მოვლენებს და კონსულტაციებს გადის მოკავშირეებთან და პარტნიორებთან.[48]
    • ფლორიდის შტატის სენატორმა, მარკო რუბიომ ტვიტერზე განაცხადა, რომ „ამ აჯანყებას ექნება დიდი მნიშვნელობა და სავარაუდოდ ისტორიული გავლენაც“, მან ასევე განაცხადა, რომ ვინც აკონტროლებს დონის როსტოვს, აკონტროლებს რუსეთის ძალების მომარაგების უმეტესობას უკრაინაში.[85][86]

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Неонацисти з ДШРГ «Русич» підтримали військовий заколот Пригожина (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  2. ↑ Отряд "Шторм Z" с передовой Запорожского фронта заявил о поддержке Путина ru (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  3. ↑ „Russia Coup LIVE: Private jets flown out of Moscow towards St Petersburg, reports say – Wagner-alike 'Storm Z' extends support for Prigozhin“. Hindustan Times. 24 June 2023. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  4. ↑ "Фронт начинает рушиться, ВСУ идут вперед": командир РДК заявил, что болеет за Пригожина ru (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  5. ↑ „РДК и "Свобода России" призвали сторонников к действиям: Разверните оружие на башни Кремля“. Ukrainska Pravda. 24 June 2023. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  6. ↑ „Командир РДК Никитин призвал присоединяться к военному перевороту в РФ: "Новое Смутное время настало"“. Censor.NET. 24 June 2023. დაარქივებულია ორიგინალიდან — June 24, 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  7. ↑ Williams, Tom; Nancarrow, Dan (24 June 2023). „Live: Wagner fighters allegedly march into Russia, with leader vowing to go 'all the way' against military“. ABC News (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  8. ↑ ‘All the way’: Wagner head escalates threats with Russia military (Archive)
  9. ↑ Kremlin accuses mercenary chief of ‘armed mutiny’ after he vows retribution for dead fighters (Archive)
  10. ↑ „Wagner Chief Claims His Forces Downed Russian Military Helicopter“. Barrons. Agence France Presse. 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Prigozhin Charged With 'Inciting Armed Revolt' After Vowing to Stop 'Evil' Military Leadership (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  12. ↑ Osborn, Andrew; Liffey, Kevin (23 June 2023). „Russia accuses mercenary boss of mutiny after he says Moscow killed 2,000 of his men“. Reuters (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  13. ↑ Cooney, Christy; Seales, Rebecca (23 June 2023). „Russia accuses Wagner chief of urging 'armed mutiny'“. BBC News (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  14. ↑ Yevgeny Prigozhin: Wagner chief blames war on defence minister (23 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  15. ↑ Dress, Brad (23 June 2023). „Wagner chief says Russia's war in Ukraine intended to benefit elites, accuses Moscow of lying“. The Hill (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  16. ↑ „'All the way': Wagner head escalates threats with Russia military“. Al Jazeera (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  17. ↑ Sauer, Pjotr (23 June 2023). „Wagner chief accuses Moscow of lying to public about Ukraine“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  18. ↑ Sauer, Pjotr (23 June 2023). „Russia investigates Wagner chief for 'armed mutiny' after call for attack on military“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  19. ↑ Putin in crisis: Wagner chief Prigozhin declares war on Russian military leadership, says 'we will destroy everything' (23 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  20. ↑ 20.0 20.1 Leader of Wagner mercenaries says forces entered Russian city of Rostov facing no resistance (23 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  21. ↑ Williams, Tom; Nancarrow, Dan (24 June 2023). „Live: Wagner fighters allegedly march into Russia, with leader vowing to go 'all the way' against military“. ABC News (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  22. ↑ 22.0 22.1 Путин назвал мятеж Пригожина «предательством» и «изменой» ru. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  23. ↑ Yevgeny Prigozhin, 'Putin's Chef,' has emerged from the shadows with his Wagner Group (6 March 2023). ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 Блеф или военный мятеж? Что означает ультиматум Евгения Пригожина. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  25. ↑ Armitage, Rebecca (24 June 2023). „Who is Yevgeny Prigozhin, the Wagner warlord and former Putin ally, accused of mounting a mutiny in Russia?“. ABC Australia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  26. ↑ 26.0 26.1 Maynes, Charles. (6 March 2023) Yevgeny Prigozhin, 'Putin's Chef,' has emerged from the shadows with his Wagner Group. NPR. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  27. ↑ Emma Graham-Harrison, Why did Wagner turn on Putin and what does it mean for Ukraine?, Guardian (June 24, 2023).
  28. ↑ Brutality of Russia’s Wagner gives it lead in Ukraine war, Associated Press (January 27, 2023).
  29. ↑ Catrina Doxsee and Jared Thompson, Massacres, Executions, and Falsified Graves: The Wagner Group's Mounting Humanitarian Cost in Mali, Center for Strategic and International Studies (May 11, 2022).
  30. ↑ Nima Elbagir et al., Kill, terrorize, expel: Testimonies detail atrocities by Wagner-backed militia in Sudan, CNN (June 16, 2023).
  31. ↑ 31.0 31.1 Prigozhin suggests that Russia follow North Korea's example so the country isn't "screwed up". Ukrainska Pravda (5 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  32. ↑ 'We need to take a page from North Korea's book' Evgeny Prigozhin speaks even more frankly than usual in new 77-minute interview ru (24 May 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  33. ↑ ru:«Часть предателей отсиживается в кабинетах»: Евгений Пригожин назвал категорию людей, которых считает предателями России ru (14 November 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 ნოემბერი 2022. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  34. ↑ ru:«Олигархи пытаются украсть все, что принадлежит народу»: Пригожин обвинил бизнес в разворовывании России ru (19 November 2022). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 დეკემბერი 2022. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  35. ↑ A mercenaries' war How Russia's invasion of Ukraine led to a 'secret mobilization' that allowed oligarch Evgeny Prigozhin to win back Putin's favor en. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  36. ↑ Lotareva, Anastasia; Barabanov, Ilya (5 June 2023). „ru:ЧВК "Вагнер" задержал подполковника российской армии и заставил извиниться. Что происходит?“. BBC News Русская служба (რუსული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 21 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  37. ↑ Wagner captures Russian commander as Prigozhin feud with army escalates. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  38. ↑ Sauer, Pjotr (5 June 2023). „Wagner captures Russian commander as Prigozhin feud with army escalates“. The Guardian (ინგლისური). ISSN 0261-3077. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 22 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  39. ↑ Russian officer captured, accused of firing on mercenaries en-US. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  40. ↑ Wagner Captures Russian Soldier Accused of Firing on Its Positions en. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  41. ↑ Prigozhin zayavil, chto Minoborony RF udarilo po pozitsiyam CHVK Vagnera. «Eta tvar' budet ostanovlena», — skazal Prigozhin o Shoygu ru. Meduza. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  42. ↑ Toler, Aric (23 June 2023). „Site of Alleged Wagner Camp Attack Recently Visited by War Blogger“. Bellingcat. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  43. ↑ Vystupleniye Prigozhina zvuchit kak ob"yavleniye o nachale voyennogo perevorota (khotya, kazhetsya, perevoroty nachinayutsya ne s etogo) Vot chto on skazal. Polnaya rasshifrovka ru. Meduza. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  44. ↑ „ru:ФСБ возбудила против Евгения Пригожина дело о призывах к мятежу“ [FSB opened a case against Yevgeny Prigozhin for incitement to rebellion]. Радио Свобода (რუსული). 23 June 2023. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  45. ↑ ru:ФСБ возбудила уголовное дело о призывах к вооруженному мятежу после заявлений Пригожина о его «марше справедливости» в России ru. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  46. ↑ "Poka ne pozdno, nuzhno ostanovit' kolonny i podchinit'sya vole prezidenta». General Surovikin prizval boytsov CHVK Vagnera «reshit' voprosy mirnym putem" ru. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  47. ↑ On Channel One there was an emergency newscast about Prigozhin and Wagner PMC en (23 June 2023). ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  48. ↑ 48.0 48.1 „Russian Generals Accuse Mercenary Leader of Trying to Mount a Coup“. The New York Times (ინგლისური). 23 June 2023. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  49. ↑ Prigozhin zayavil, chto «my vkhodim v Rostov». Etomu net dokazatel'stv ru. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  50. ↑ 50.0 50.1 Wagner Chief Claims His Forces Downed Russian Military Helicopter. Barrons.com (24 June 2023).
  51. ↑ Peskov rasskazal, kak Putin sledit za myatezhom Prigozhina ru. URA News. ციტირების თარიღი: 23 June 2023
  52. ↑ Grant, Nico (23 June 2023). „Russia blocks Google News amid growing feud with mercenary leader“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 23 June 2023.
  53. ↑ WarMonitors. (24 June 2023) ⚡️Unverified video published by Ukrainian and Russian sources supposedly showing fights between Russia and Wagner forces in Rostov.
  54. ↑ Seddon, Max (24 June 2023). „Russia charges Wagner leader with organising an armed uprising“. Financial Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  55. ↑ Military coup in Russia? Wagner mercenary group takes control of military building in Rostov, Moscow on high alert (24 June 2023).
  56. ↑ 56.0 56.1 56.2 Did Wagner Group take over military headquarters? What we know. Newsweek (23 June 2023).
  57. ↑ Moscow mayor says 'anti-terrorist measures' being taken in city. The Kyiv Independent (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  58. ↑ LIVE: Moscow accuses Wagner head of mutiny, after he vows to oust military leadership. France 24 (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  59. ↑ Russia-Ukraine war live: Wagner forces 'control' Rostov army HQ. Al Jazeera. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  60. ↑ Has Wagner Group reached Voronezh, reports of fighting in Oblast halfway between Moscow and Rostov | Watch Video. opoyi (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  61. ↑ 61.0 61.1 Has Wagner Group reached Voronezh, reports of fighting in Oblast halfway between Moscow and Rostov | Watch Video. Opoyi (24 June 2023).
  62. ↑ Wagner army takes control of millitary units in Voronezh. Russia-Ukraine LIVE. mint (24 June 2023).
  63. ↑ Wagner controls military facilities in Voronezh, 500 km south of Moscow. Deccan Herald (24 June 2023).
  64. ↑ Osborn, Andrew; Liffey, Kevin (24 June 2023). „Russian mercenary boss Prigozhin in standoff with Russian army amid 'armed mutiny'“. Reuters (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  65. ↑ Reuters: ЧВК Вагнера захватила военные объекты в Воронеже ru (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  66. ↑ Regan, Helen; Raine, Andrew (24 June 2023). „Russia accuses Wagner chief Yevgeny Prigozhin of urging "armed rebellion": Live updates“. CNN (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  67. ↑ In the Russian Federation, Prigozhin has taken over Voronezh and Rostov. Putin declares counter-terrorism operation en (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  68. ↑ Sonne, Paul. (24 June 2023) President Aleksandr G. Lukashenko of Belarus was in talks on Saturday with the head of the Wagner private military group, Yevgeny V. Prigozhin, according to a statement released by the Belarusian state news agency.. The New York Times. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  69. ↑ 69.0 69.1 „Rebel Russian mercenaries will turn back to avoid bloodshed, leader says“. Reuters. 24 June 2023. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  70. ↑ Sonne, Paul. (24 June 2023) In an audio statement, Yevgeny Prigozhin said he and his Wagner forces were "turning around our columns and returning to field camps according to plan.". The New York Times. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  71. ↑ Bourke, Latika (24 June 2023). „Live updates: Putin vows to defend Russia against Wagner rebellion“. The Sydney Morning Herald. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 June 2023. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  72. ↑ Wagner Group Starts Pull-out From Russia's Rostov-on-Don en-US. ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  73. ↑ „Watch: 'Fans' cheering, shaking Wagner boss' hand when leaving Russia coup“ (ინგლისური). 2023-06-25. ციტირების თარიღი: 2023-06-25.
  74. ↑ Murphy, Paul P. (2023-06-24). „Prigozhin and Wagner Group forces seen leaving Russian military headquarters in Rostov-on-Don“ (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 June 2023. ციტირების თარიღი: 2023-06-25.
  75. ↑ Chernova, Anna. (24 June 2023) Case against Prigozhin will be dropped and he will be sent to Belarus, Kremlin spokesperson says. CNN. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  76. ↑ Chernova, Anna. (24 June 2023) Kremlin says Wagner fighters will return to base and sign contracts with military. CNN. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  77. ↑ 77.0 77.1 Live updates: Putin accuses Wagner chief of stoking 'armed rebellion' en (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  78. ↑ Геннадий Зюганов призвал Пригожина отбросить личные амбиции и защищать Родину ru (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  79. ↑ Глава ЛДПР прокомментировал ситуацию вокруг ЧВК "Вагнер" ru (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  80. ↑ Live updates: Wagner chief stoking 'armed rebellion,' Putin says en (2023-06-24). ციტირების თარიღი: 2023-06-24
  81. ↑ Chechen leader Kadyrov says his forces ready to help put down Wagner's mutiny en (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  82. ↑ Moloney, Charlie (24 June 2023). „Moscow mayor urges people to stay home as Wagner soldiers advance – Russia-Ukraine war live“. The Guardian. ციტირების თარიღი: 24 June 2023.
  83. ↑ Putin raises specter of civil war as Wagner boss Prigozhin menaces Moscow en (24 June 2023). ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  84. ↑ Kapustin, Denis. (23 June 2023) ru:Заявление Командира РДК о происходящих событиях в военном руководстве РФ ru.
  85. ↑ Shabbir, Fahad. UPDATE – Biden Briefed On Developments In Russia Concerning Wagner PMC's Prigozhin – White House. ციტირების თარიღი: 24 June 2023
  86. ↑ Rubio, Marco [marcorubio]. (24.06.2023) Our national security agencies are closely following the extraordinary internal conflict among Russian forces currently underway ... No matter how this turns it is certain to have a significant and potentially historic impact.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ვაგნერის_ჯგუფის_აჯანყება&oldid=4625904“-დან