დავიდ ჰილბერტი

დავიდ ჰილბერტი
გერმ. David Hilbert
დაბ. თარიღი	23 იანვარი, 1862(1862-01-23)
დაბ. ადგილი	კენიგსბერგი ან Znamensk, Kaliningrad Oblast
გარდ. თარიღი	14 თებერვალი, 1943(1943-02-14) (81 წლის)
გარდ. ადგილი	გეტინგენი
დასაფლავებულია	გიოტინგენის სასაფლაო
მოქალაქეობა	პრუსიის სამეფო  გერმანიის იმპერია  ვაიმარის რესპუბლიკა  მესამე რაიხი  პრუსია
საქმიანობა	მათემატიკური ანალიზი, გეომეტრია, რიცხვთა თეორია და მათემატიკა
მუშაობის ადგილი	გეტინგენის უნივერსიტეტი
ალმა-მატერი	კენიგსბერგის უნივერსიტეტი და Collegium Fridericianum
განთქმული მოსწავლეები	Wilhelm Ackermann, რიხარდ კურანტი, Erich Hecke და Otto Blumenthal
სამეცნიერო ხარისხი	არქიტექტურა
მეუღლე	Käthe Hilbert
შვილ(ებ)ი	Franz Hilbert
ჯილდოები	ორდენი ხელოვნებისა და მეცნიერების სფეროებში შეტანილი წვლილისათვის, პონსელეს პრემია, კოთენიუსის მედალი, Bolyai Prize, Lobachevsky Prize , ბავარიის მაქსიმიალიანის ორდენი სამეცნიერო და სახელოვნებო მიღწევებისათვის, სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი და Goethe-Medaille für Kunst und Wissenschaft
გავლენა მოახდინეს იმანუელ კანტი
დავიდ ჰილბერტი ვიკისაწყობში

დავიდ ჰილბერტი (გერმ. David Hilbert; დ. 23 იანვარი. 1862 — გ. 14 თებერვალი. 1943) — გერმანელი მათემატიკოსი. დაიბადა პრუსიის პროვინცია კენიგსბერგში (თავისი მოსაზრების მიხედვით) ან ვეჰლაუში (1946 წლიდან ცნობილია, როგორც ზნამენსკი), კენიგსბერგის მახლობლად, სადაც მამამისი ოტო ჰილბერტი მუშაობდა მისი დაბადების დროს. 1884 დაამთავრა კენიგსბერგის უნივერსიტეტი. 1893–1895 ამავე უნივერსიტეტის პროფესორი. 1895-იდან 1943-მდე გეტინგენის უნივერსიტეტის პროფესორი. ჰილბერტის გამოკვლევებმა დიდი გავლენა იქონია მათემატიკის მრავალ დარგზე. მისმა მოღვაწეობამ განაპირობა ის გარემოება, რომ XX საუკუნის დასაწყისში გეტინგენი იქცა მათემატიკური გამოკვლევათა მსოფლიო ცენტრად. ჰილბერტის სამეცნიერო ბიოგრაფია გამოკვეთილად იყოფა რამდენიმე პერიოდად, რომლებიც ეძღვნება მათემატიკის რომელიმე დარგს: ინვარიანტთა თეორიას (1885–1893), ალგებრულ რიცხვთა თეორიას (1893–1898), გეომეტრიის დაფუძნებას (1898–1902), ვარიაციული აღრიცხვისა და დიფერენციალური განტოლებათა საკითხებს (1900–1906), ინტეგრალური განტოლებათა თეორიას (1900–1910), უორინგის პრობლემას (1908–1909), მათემატიკის ფიზიკურ საფუძვლებს (1910–1922), მათემატიკურ დაფუძნებას (1922–1939). 1900 ჰილბერტმა პარიზში, II საერთაშორისო მათემატიკის კონგრესზე, წაიკითხა მოხსენება, რომელშიც ჩამოაყალიბა მათემატიკის 23 ძირითადი პრობლემა, ე. წ. ჰილბერტის პრობლემები. იყო მათემატიკური თეორიის თვალსაჩინოდ გადმოცემის დიდი ოსტატი. სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის საპატიო წევრი (1934-იდან). მსოფლიოში ცნობილი მათემატიკის სფეროში მოღვაწე სწავლული 1943 წლის 14 თებერვალს ქ. გეტინგენში გარდაიცვალა.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 658.