ანატოლი ალექსანდროვი (ფიზიკოსი)

ანატოლი ალექსანდროვი
დაბ. თარიღი	31 იანვარი (13 თებერვალი), 1903
დაბ. ადგილი	ტარაშჩა
გარდ. თარიღი	3 თებერვალი, 1994(1994-02-03) (91 წლის)
გარდ. ადგილი	მოსკოვი
დასაფლავებულია	მინსკის სასაფლაო
მოქალაქეობა	სსრკ  რუსეთი
საქმიანობა	ფიზიკოსი, გამომგონებელი და პოლიტიკოსი
მუშაობის ადგილი	იოფეს ფიზიკურ-ტექნიკური ინსტიტუტი, ბოგომოლეცის ეროვნული სამედიცინო უნივერსიტეტი და ფიზიკური პრობლემების ინსტიტუტი
ალმა-მატერი	კიევის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის უნივერსიტეტი, სანქტ-პეტერბურგის პოლიტექნიკური უნივერსიტეტი და Kiev Real School
სამეცნიერო ხარისხი	ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი
ჯილდოები	სტალინური პრემია, სსრკ-ის სახელმწიფო პრემია, ლენინის ორდენი, მედალი „1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში გერმანიაზე გამარჯვებისათვის“, ოქტომბრის რევოლუციის ორდენი, სამამულო ომის 1-ლი ხარისხის ორდენი, შრომის წითელი დროშის ორდენი, მედალი „სსრ კავშირის სახელმწიფო საზღვრის დაცვაში წარჩინებისათვის“, მედალი „ლენინგრადის დაცვისათვის“, მედალი „სევასტოპოლის დაცვისათვის“, მედალი „სტალინგრადის დაცვისათვის“, მედალი „შრომის ვეტერანი“, მედალი „1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში გმირული შრომისათვის“, ლენინური პრემია, ნამგალი და ურო, ნამგალი და ურო, ნამგალი და ურო, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, ლენინის ორდენი, სტალინური პრემია, სტალინური პრემია, სტალინური პრემია, კურჩატოვის მედალი, მიხეილ ლომონოსოვის სახელობის დიდი ოქროს მედალი, IV ხარისხის წმინდა გიორგის ორდენი, III ხარისხის წმინდა გიორგის ორდენი, წმინდა გიორგის II ხარისხის ჯვარი, სუხე-ბატორის ორდენი, „ვლადიმერ ილიას ძე ლენინის დაბადებიდან 100 წლისთავის აღსანიშნავი“ საიუბილეო მედალი, ბულგარეთის სახალხო რესპუბლიკის ორდენი, უნგრეთის რესპუბლიკის დროშის ორდენი, პოლონეთის რესპუბლიკის წინაშე დამსახურების ორდენის კომანდორი ვარსკვლავებით და 1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში გამარჯვების 40 წლისთავის“ საიუბილეო მედალი
ანატოლი ალექსანდროვი ვიკისაწყობში

ანატოლი ალექსანდროვი (რუს. Анато́лий Петро́вич Алекса́ндров; დ. 13 თებერვალი, 1903, ტარაშჩი — გ. 3 თებერვალი, 1994, მოსკოვი) — რუსი ფიზიკოსი.

ბიოგრაფია

ანატოლი პეტრეს ძე ალექსანდროვი დაიბადა 1903 წლის 13 თებერვალს უკრაინის ქალაქ ტარაშჩიში. 1930 წელს დაამთავრა კიევის უნივერსიტეტი, ხოლო შემდგომ მუშაობა დაიწყო სსრკ ფიზიკურ პრობლემათა ინსტიტუტში. 1946-1955 წლებში მუშაობდა სსრკ პრობლემათა ინსტიტუტში.

მოღვაწეობა

ალექსანდროვის პირველი მეცნიერული ნაშრომი 1929 წელს, ჯერ კიდევ სტუდენტობის პერიოდში შეასრულა. ეს ნაშრომი ეხებოდა დაელექტროების ფიზიკის სფეროს შესახებ. ამის შემდგომ მან მუშაობა გააგრძელა ლენინგრადის ფიზიკა-ტექნიკის ინსტიტუტში და შრომების კომპლექსი შეასრულა დიელექტრიკების ელექტრული სიმტკიცის საკითხებზე. აქ აღმოაჩინა დიელექტრიკში „სუსტი“ ადგილების როლი. მიღებული მასალები შემდეგში მის მიერ იქნა გამოყენებული მასალათა მყიფე მსხვრევის პრობლემის ანალიზისა და მყარი სხეულების სიმტკიცის სტატისტიკური თეორიის დამუშავებისას.

1936 წელს ალექსანდროვის ხელმძღვანელობისთ დამუშავებულ იქნა მაგნიტური ნაღმებისაგან გემების დაცვის მეთოდის მეცნიერული საფუძვლები. დიდი სამამულო ომის დროს ეს მეთოდი წარმატებით გამოიყენეს.

1943 წელს იგი აირჩიეს სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის წევრ-კორესპონდენტად.

30 წლის განმავლობაში ალექსანდროვი მუშაობდა ბირთვული რეაქტორების მშენებლობაზე. მისი მეცნიერული ხელმძღვანელობით მიღწეულმა შედეგებმა საბჭოთა კავშირს საშუალება მისცა ლიდერული პოზოცია დაეკავებინა ატომური მეცნიერების, ტექნიკისა და მრეწველობის მრავალ დარგში. მისი მონაწილეობით შეიქმნა მსოფლიოში ყველაზე მძლავრი ატომური ელექტროსადგური, ხოლო შემდგომში სერიული წყალბადის რეაქტორები (მათი სიმძლავრე 440 ათას კილოვატს უდრიდა). ეს რეაქტორები დააყენეს ნოვოსიბირსკისა და კოლსკის ატომურ ელექტროსადგურებზე, გერმანიის დემოკრატიულ რესპუბლიკაში, ბულგარეთის სახალხო რესპუბლიკაში, ფინეთში და სხვა. მანვე განახორციელა ორიგინალური რეაქტორის სამეცნიერო პროგრამა, რომლის ცირკონიუმის მილებში სითბოგამტარად მდუღარე წყალი მოძრაობდა და ელექტროსადგურის ტურბინაზე ორთქლი უშუალოდ პირდაპირ მიიმართებოდნენ.

ალექსანდროვმა ძალზე დიდი წვლილი შეიტანა საკვლევი რეაქტორების ИРТ შექმნაში. მისივე ხელმძღვანელობითაა შექმნილი მასალათმცოდნეობის საუკეთესო რეაქტორები: МР, MИR და CM. დიდი შრომა გასწია ალექსანდროვმა მოკავშირე რესპუბლიკების ბირთვული ცენტრების განვითარებაში. მისივე უშიალო მონაწილეობით დაგეგმარებულ და აგებულ იქნა ენერგეტიკული დანადგარები გემებზე. გემი სახელად „ლენინი“ (მსოფლიოში პირველი ატომური ყინულმჭრელი გემი) და არქტიკა“ წარმატებით დასცურავდნენ ჩრდილოეთის საზღვაო გზებზე.

1953 წელს ალექსანდროვი არჩეულ იქნა სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის ნამდვილ წევრად, ხოლო ამ აკადემიის პრეზიდიუმის წევრად იგი 1960 წელს აირჩიეს.

ანატოლი ალექსანდროვი იყო სკკპ წევრი, სკკპ ცენტრალური სოციალისტური შრომის გმირი, სსრ კავშირის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდენტი, უნგრეთის სახალხო რესპუბლიკის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი და შვედეთის სამეფო საინჟინრო აკადემიის წევრი. იგი კარგად უთავსებდა სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას დიდ სამეცნიერო-ორგანიზაციულ, საზოგადოებრივ და სახელმწიფოებრივ მუშაობას. ალექსანდროვი დიდ ინტერესს იჩენდა ყოველი ახალი აღმოჩენის მიმართ და სწორედ ამ თვისებით იგი შესანიშნავ მაგალითს აძლევდა ახალგაზრდა მკვლევარებს, რომლებსაც მუდამ დაუზარელად ეხმარებოდა.

იგი გარდაიცვალა 1994 წლის 4 თებერვალს, მოსკოვში.

ლიტერატურა

• პარკაძე ვ., ფიზიკოსების შესახებ, ტ. IV, გვ., 257-260, თბ., 1980.

რესურსები ინტერნეტში

• "Russian Scientists – Johnson's Russia List 2-13-03". Archived from the original on 7 August 2009. Retrieved 29 March 2012.