ფიზიკური პრობლემების ინსტიტუტი
რმა-ის პ.ლ.კაპიცას სახელობის ფიზიკური პრობლემების ინსტიტუტი (რუს. Институ́т физи́ческих пробле́м им. П. Л. Капицы РАН — ИФП)[1] — უნიკალური პროექტი, რომელიც 1934 წელს შეიქმნა პეტრე კაპიცას კვლევების ინგლისიდან საბჭოთა კავშირში გადმოსატანად.
რმა-ის სხვა ინსტიტუტებისაგან გამოირჩეოდა მცირე საშტატო განაკვეთით — პირველ წლებში შტატში 10-ზე ნაკლები მეცნიერ-თანამშრომელი იყო. XXI საუკუნის დასაწყისში მათი რიცხვი 50-მდე გაიზარდა. ამავდროულად, დიდია მსოფლიო მეცნიერებაში მისი პერსონალის წვლილი. ინსტიტუტის კედლებში ჩატარდა მრავალი ინოვაციური ექსპერიმენტი და აღმოჩენა დაბალი ტემპერატურის ფიზიკისა და პლაზმური ფიზიკის სფეროში (მუშაობა თერმობირთვულ რეაქციებზე). ინსტიტუტის სამი თანამშრომელი (პეტრე კაპიცა, ლევ ლანდაუ და ალექსეი აბრიკოსოვი)[2] [3] [4] დაჯილდოვდა ნობელის პრემიით ფიზიკის დარგში. ინსტიტუტის ტერიტორიაზე ფუნქციონირება ფიზიკის დარგის ჟურნალების ორი რედაქცია: „ექსპერიმენტული და თეორიული ფიზიკის ჟურნალი" და „წერილები ექსპერიმენტული და თეორიული ფიზიკის ჟურნალს“.
დაარსების დღიდან 1946 წლამდე ინსტიტუტის თემატიკას წარმოადგენდა კვლევები დაბალი ტემპერატურის ფიზიკაში.
1945 წელს ინსტიტუტს მიენიჭა შრომის წითელი დროშის ორდენი.
1946 წლიდან 1955 წლამდე (როცა პეტრე კაპიცა არ იყო დირექტორი) ინსტიტუტში ჩატარდა მუშაობა ატომურ ფიზიკაში, მათ შორის რიცხვითი გამოთვლები ჯგუფის მიერ (ხელმძღვანელი ლ. დ. ლანდაუ) წყალბადის ბომბისთვის აუცილებელი „ფენები", რომელშიც სსრკ უსწრებდა შეერთებულ შტატებს, სადაც ასეთი გამოთვლები გადაიდო გამოთვლითი ტექნოლოგიების განვითარებამდე. კაპიცას აგარაკის პატარა ლაბორატორიას ხუმრობით „ფიზიკური პრობლემების ქოხი" უწოდეს.
1955 წლიდან პ. ლ. კაპიცას გარდაცვალებამდე, ინსტიტუტის მთავარი თემატიკა პლაზმის ფიზიკა გახდა. ინსტიტუტის ტერიტორიაზე აშენდა „ფიზიკის ლაბორატორია", რომელშიც შეიქმნა „პლაზმური ხვრელების" წარმოქმნის დანადგარები. მათი დემონტაჟი მოხდა 2004 წელს ინსტიტუტის შენობის კაპიტალურ რემონტთან დაკავშირებით.
2005 წელს ინსტიტუტმა შეიძინა რუსეთში ყველაზე დიდი, უწყვეტად მომუშავე კრეოგენული გამხსნელი მანქანა.
ინსტიტუტის დირექტორები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 1934-1946 და 1955-1984 — აკადემიკოსი პეტრე კაპიცა
- 1946-1955 — აკადემიკოსი ანატოლი ალექსანდროვი
- 1984-1990 — აკადემიკოსი ვიქტორ-ანდრია ბოროვიკ-რომანოვი
- 1990-2017 — აკადემიკოსი ალექსანდრე ანდრეევი
- 2017 წლიდან — აკადემიკოსი ვლადიმერ დმიტრიევი