კოლხური თეთრი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
| ხაზი 49: | ხაზი 49: | ||
==ისტორიული დეტალები== |
==ისტორიული დეტალები== |
||
[[სურათი:Colchis-coins.jpg|thumb|left|200px|კოლხური მონეტები]] |
[[სურათი:Colchis-coins.jpg|thumb|left|200px|კოლხური მონეტები]] |
||
[[კოლხეთის სამეფო|კოლხური]] მონეტები ასევე აღმოჩენილია ([[ყირიმი|ყირიმში]] – [[ნიმფეის ტაძრი]]ს ნანგრევებში; [[ქეროსენე|ქერსონესში]]; [[სოჭი|სოჭის რაიონში]]; [[ტრაპიზონი|ტრაპეზუნტის მიდამოებში]]; [[ქართლი|ქართლში]] – [[არმაზი|არმაზში]] და სხვ.). თავად დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე ეს კოლხური მონეტები ნაპოვნია ათასობით< |
[[კოლხეთის სამეფო|კოლხური]] მონეტები ასევე აღმოჩენილია ([[ყირიმი|ყირიმში]] – [[ნიმფეის ტაძრი]]ს ნანგრევებში; [[ქეროსენე|ქერსონესში]]; [[სოჭი|სოჭის რაიონში]]; [[ტრაპიზონი|ტრაპეზუნტის მიდამოებში]]; [[ქართლი|ქართლში]] – [[არმაზი|არმაზში]] და სხვ.). თავად დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე ეს კოლხური მონეტები ნაპოვნია ათასობით<ref>დ. კაპანაძე, ქართული ნუმიზმატიკა, თბ., 1950, გვ. 25-27.</ref>. კოლხურ მონეტებს შორის ყველაზე გავრცელებულია II ტიპის ნახევარდრაქმა, რომელიც დიდი რაოდენობითაა ნაპოვნი დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე, რომლის ერთ მხარეზე [[ადამიანი]]ს თავია გამოსახული, მეორეზე კი – [[ხარი]]ს, უფრო იშვიათად ლომის. სამწუხაროა მაგრამ კოლხურ მონეტებზე წარწერები არ გვხვდება, თუმცაღა არის გამონაკლისები - მხოლოდ ზოგიერთზე გვხვდება ასოები MO, A, O, ან Ф. ყველაზე ხშირია MO-ასოებიანი მონეტები ([[საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმი|საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში]] ასეთები ათზე მეტია), სხვა სახის წარწერიანი მონეტები სულ თითო ეგზემპლარის სახითაა მოღწეული<ref>ა. ბოლტუნოვა ფიქრობს, რომ ასო Ф-ში ფაზისის სახელი შეიძლება დავინახოთ (ВДИ, 1952, №4, გვ. 172). დანარჩენი ნიშნები, მ. ინაძის აზრით, შეიძლება ზღვისპირა ქალაქების თანამდებობის პირთა ინიციალებს წარმოადგენდნენ (“საქართველოს მეცნ. აკადემიის მოამბე”, XXI, 1958, №2).</ref>. დასავლეთ საქართველოში კოლხური მონეტები ძირითადად გავრცელებულია [[სოხუმი|სოხუმსა]] და [[ბათუმი|ბათუმს]] შორის მდებარე ტერიტორიაზე, ე. ი. სწორედ [[ძვ. წ. VI საუკუნე|ძვ. წ. VI]]-[[ძვ. წ. IV საუკუნე|IV]] სს. მეცნიერთა ერთი ჯგუფი თვლის რომ კოლხური მონეტები იჭრებოთა თავად კოლხეთში. [[ხონი (ქალაქი)|ქ. წულუკიძეში]] ნაპოვნ განძში მონეტის ერთ-ერთი ეგზემპლარი დამზადების პროცესში მყოფი ჩანს (ერთი მხარე გლუვი აქვს), რაც თითქოს აგრეთვე მათ ადგილობრივ დამზადებაზე მეტყველებს<ref>Д.К. Капанадзе и К.В. Голенко, დასახ. ნაშრ.</ref>. ხოლო მეორე ჯგუფი თვლის, რომ ეს მონეტები შესაძლოა ზღვისპირა ბერძნულ ქალაქებში იყოს მოჭრილი<ref>А.И. Болтунова, დასახ. ნაშრ., გვ. 172. ა. ზოგრაფს კოლხური მონეტების ერთი ნაწილი მაინც ადგილობრივ ხელისუფალთა მიერ მოჭრილად მიაჩნდა – იხ. მისი Находки античных монет в Закавказье, გვ. 38.</ref>. კოლხური თეთრის არსებობა ერთ-ერთი საბუთია იმისა, რომ [[ძვ. წ. VI საუკუნე|ძვ. წ. VI]]-[[ძვ. წ. V საუკუნე|V]] საუკუნეებში დასავლეთ საქართველოს მიწა-წყალზე სახელმწიფო არსებობდა. |
||
==ლიტერატურა== |
==ლიტერატურა== |
||
* ''დუნდუა გ.,'' ქსე, ტ. 5, გვ. 597, თბ., 1980. |
* ''დუნდუა გ.,'' [[ქსე]], ტ. 5, გვ. 597, თბ., 1980. |
||
| ⚫ | |||
* 1 დ. კაპანაძე, ქართული ნუმიზმატიკა, თბ., 1950, გვ. 25-27. |
|||
* 2 ა. ბოლტუნოვა ფიქრობს, რომ ასო Ф-ში ფაზისის სახელი შეიძლება დავინახოთ (ВДИ, 1952, №4, გვ. 172). დანარჩენი ნიშნები, მ. ინაძის აზრით, შეიძლება ზღვისპირა ქალაქების თანამდებობის პირთა ინიციალებს წარმოადგენდნენ (“საქართველოს მეცნ. აკადემიის მოამბე”, XXI, 1958, №2). |
|||
==სქოლიო== |
|||
* 3 Д.К. Капанадзе и К.В. Голенко, დასახ. ნაშრ. |
|||
{{reflist}} |
|||
* 4 А.И. Болтунова, დასახ. ნაშრ., გვ. 172. ა. ზოგრაფს კოლხური მონეტების ერთი ნაწილი მაინც ადგილობრივ ხელისუფალთა მიერ მოჭრილად მიაჩნდა – იხ. მისი Находки античных монет в Закавказье, გვ. 38. |
|||
| ⚫ | |||
== რესურსები ინტერნეტში == |
== რესურსები ინტერნეტში == |
||
* [http://gametv.ge/forum/lofiversion/index.php/t5749-0#start ”კოლხური მონეტები”] |
* [http://gametv.ge/forum/lofiversion/index.php/t5749-0#start ”კოლხური მონეტები”] |
||
15:11, 17 დეკემბერი 2009-ის ვერსია
კოლხური თეთრი, ძვ. წ. VI-III საუკუნეების ვერცხლის მონეტა, რომელიც გავრცელებული იყო საქართველოს ტერიტორიაზე. კოლხური თეთრის მოჭრას მკვლევართა ნაწილი კოლხეთის სამეფოს მიაწერს, ნაწილი კი — შავი ზღვის აღმოსავლეთ სანაპიროზე, არსებულ ბერძნულ ახალშენებს (ფასისს). არსებობს კოლხური თეთრის რამდენიმე ტიპი და ნომინალი:
| # | დასახელება | სურათი | მონეტის აღწერა | წონა |
|---|---|---|---|---|
| 1 | ტეტრადრაქმა | 
|
შუბლზე - მარცხნივ მიმართული ლომის თავი; ზურგზე - ფრთოსანი რაშის პროტომა | ტეტრადრაქმის საშუალო წონაა 13 გ. |
| 2 | დიდრაქმა I ტიპი | 
|
შუბლზე - მარჯვნივ და მარცხნივ მიმართული მწოლიარე ლომი; ზურგზე - მარცხნივ ან მარჯვნივ მიმართული მუხლმოდრეკილი ხარისთავიანი ადამიანის ფიგურა. | დიდრაქმების საშუალო წონაა 8,99—9,90 გ. |
| 3 | დიდრაქმა II ტიპი | 
|
შუბლზე - ხაზოვან რკალში ადამიანის თავის პროფილი; ზურგზე - ერთმანეთის საპირისპიროდ მიმართული ადამიანის ისეთივე თავები, როგორიც მონეტის შუბლზეა. | დიდრაქმების საშუალო წონაა 8,99—9,90 გ. |
| 4 | დიდრაქმა III ტიპი | შუბლზე - ხაზოვან რკალში ადამიანის თავის პროფილი; ზურგზე - ერთმანეთის საპირისპიროდ მდგარი 2 ხარი. | დიდრაქმების საშუალო წონაა 8,99—9,90 გ. | |
| 5 | დრაქმა | 
|
შუბლზე - ლომის თავი ფასში; ზურგზე - მარჯვნივ მიმართული ხარის თავი. | დრაქმის წონაა 5,52 გ. |
| 6 | ნახევარდრაქმა I ტიპი | 
|
შუბლზე - ლომის თავის პროფილი მარჯვნივ; ზურგზე - მარჯვნივ მიმართული ძუ ლომის პროტომა. | საშუალო წონაა 2,17 გ. |
| 7 | ნახევარდრაქმა II ტიპი | 
|
შუბლზე - მარჯვნივ ან მარცხნივ მიმართული ადამიანის თავი, ზურგზე - მარჯვნივ მიმართული ხარის თავი. | საშუალო წონაა 1,2-2,6 გ. |
ისტორიული დეტალები
კოლხური მონეტები ასევე აღმოჩენილია (ყირიმში – ნიმფეის ტაძრის ნანგრევებში; ქერსონესში; სოჭის რაიონში; ტრაპეზუნტის მიდამოებში; ქართლში – არმაზში და სხვ.). თავად დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე ეს კოლხური მონეტები ნაპოვნია ათასობით[1]. კოლხურ მონეტებს შორის ყველაზე გავრცელებულია II ტიპის ნახევარდრაქმა, რომელიც დიდი რაოდენობითაა ნაპოვნი დასავლეთ საქართველოს ტერიტორიაზე, რომლის ერთ მხარეზე ადამიანის თავია გამოსახული, მეორეზე კი – ხარის, უფრო იშვიათად ლომის. სამწუხაროა მაგრამ კოლხურ მონეტებზე წარწერები არ გვხვდება, თუმცაღა არის გამონაკლისები - მხოლოდ ზოგიერთზე გვხვდება ასოები MO, A, O, ან Ф. ყველაზე ხშირია MO-ასოებიანი მონეტები (საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში ასეთები ათზე მეტია), სხვა სახის წარწერიანი მონეტები სულ თითო ეგზემპლარის სახითაა მოღწეული[2]. დასავლეთ საქართველოში კოლხური მონეტები ძირითადად გავრცელებულია სოხუმსა და ბათუმს შორის მდებარე ტერიტორიაზე, ე. ი. სწორედ ძვ. წ. VI-IV სს. მეცნიერთა ერთი ჯგუფი თვლის რომ კოლხური მონეტები იჭრებოთა თავად კოლხეთში. ქ. წულუკიძეში ნაპოვნ განძში მონეტის ერთ-ერთი ეგზემპლარი დამზადების პროცესში მყოფი ჩანს (ერთი მხარე გლუვი აქვს), რაც თითქოს აგრეთვე მათ ადგილობრივ დამზადებაზე მეტყველებს[3]. ხოლო მეორე ჯგუფი თვლის, რომ ეს მონეტები შესაძლოა ზღვისპირა ბერძნულ ქალაქებში იყოს მოჭრილი[4]. კოლხური თეთრის არსებობა ერთ-ერთი საბუთია იმისა, რომ ძვ. წ. VI-V საუკუნეებში დასავლეთ საქართველოს მიწა-წყალზე სახელმწიფო არსებობდა.
ლიტერატურა
- დუნდუა გ., ქსე, ტ. 5, გვ. 597, თბ., 1980.
- მელიქიშვილი გ., საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტ ო მ ი I, თბ., 1970, გვ. 280.
სქოლიო
- ↑ დ. კაპანაძე, ქართული ნუმიზმატიკა, თბ., 1950, გვ. 25-27.
- ↑ ა. ბოლტუნოვა ფიქრობს, რომ ასო Ф-ში ფაზისის სახელი შეიძლება დავინახოთ (ВДИ, 1952, №4, გვ. 172). დანარჩენი ნიშნები, მ. ინაძის აზრით, შეიძლება ზღვისპირა ქალაქების თანამდებობის პირთა ინიციალებს წარმოადგენდნენ (“საქართველოს მეცნ. აკადემიის მოამბე”, XXI, 1958, №2).
- ↑ Д.К. Капанадзе и К.В. Голенко, დასახ. ნაშრ.
- ↑ А.И. Болтунова, დასახ. ნაშრ., გვ. 172. ა. ზოგრაფს კოლხური მონეტების ერთი ნაწილი მაინც ადგილობრივ ხელისუფალთა მიერ მოჭრილად მიაჩნდა – იხ. მისი Находки античных монет в Закавказье, გვ. 38.