შინაარსზე გადასვლა

მიჰაი ჩიქსენთმიჰაი

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
მიჰაი ჩიქსენთმიჰაი
ინგლ. Mihaly Csikszentmihalyi
დაბ. თარიღი 29 სექტემბერი, 1934(1934-09-29)[1] [2]
დაბ. ადგილი რიეკა[3]
გარდ. თარიღი 20 ოქტომბერი, 2021(2021-10-20)[4] (87 წლის)
გარდ. ადგილი კლერმონტი[5]
მოქალაქეობა  უნგრეთი
 აშშ
საქმიანობა ფსიქოლოგი, უნივერსიტეტის პროფესორი და ფსიქიატრი
მუშაობის ადგილი ჩიკაგოს უნივერსიტეტი და Claremont Graduate University
ალმა-მატერი ჩიკაგოს უნივერსიტეტი
შვილ(ებ)ი Christopher Csíkszentmihályi და Mark Csikszentmihalyi
ჯილდოები Széchenyi Prize და James McKeen Cattell Fellow Award[6]

მიჰაი ჩიქსენთმიჰაი (/ˈmiːhaɪ ˈtʃiːksɛntmiːˌhɑːjiː/, უნგრ. Csíkszentmihályi Mihály, დ. 29 სექტემბერი, 1934 — გ. 20 ოქტომბერი, 2021) — უნგრელ-ამერიკელი ფსიქოლოგი. მან გამოყო და სახელი უწოდა დინების ფსიქოლოგიური კონცეფცია, რომელიც მკვეთრად ორიენტირებული ფსიქიკური მდგომარეობაა და ხელს უწყობს პროდუქტიულობას.[7] მიჰაი არის კლერმონტის უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიისა და მენეჯმენტის გამორჩეული პროფესორი. იგი არის ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ფსიქოლოგიის განყოფილების ყოფილი ხელმძღვანელი და ლეიკ-ფორესტის კოლეჯის სოციოლოგიისა და ანთროპოლოგიის განყოფილების უფროსი.[8]

ადრეული ცხოვრება

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩიქსენთმიჰაი დაიბადა 1934 წლის 29 სექტემბერს რიეკაში, იმ დროისათვის იტალიის სამეფოს შემადგენლობაში. მისი გვარი მომდინარეობს ტრანსილვანიის სოფელ ჩიქსენთმიჰაიდან.[9] იგი იყო დიპლომატის მესამე ვაჟი. [10] მისი ორი უფროსი ნახევარძმა გარდაიცვალა, როდესაც ჩიქსენთმიჰაი ჯერ კიდევ ახალგაზრდა იყო. ერთი იყო ინჟინერიის სტუდენტი, რომელიც ბუდაპეშტის ალყაში მოკლეს, ხოლო მეორე საბჭოთა კავშირმა ციმბირის შრომით ბანაკებში გაგზავნა.

მისი მამა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მალევე დაინიშნა უნგრეთის ელჩად იტალიაში, რის შემდეგაც ოჯახი გადავიდა რომში.[10][11] როდესაც კომუნისტებმა 1949 წელს უნგრეთი აიღეს, ჩიქსენთმიჰაის მამა გადადგა. კომუნისტურმა რეჟიმმა მამამისის ოჯახი განდევნა და უნგრეთის მოქალაქეობა ჩამოართვა. შემოსავლის მოძიების მიზნით, მამამისმა რომში გახსნა რესტორანი და მიჰაი ჩიქსენთმიჰაიმ მიატოვა სკოლა ოჯახის დასახმარებლად. ამ დროს, ახალგაზრდა ჩიქსენთმიჰაიმ, რომელიც მაშინ შვეიცარიაში მოგზაურობდა, მოისმინა კარლ იუნგის მოხსენება უცნობი მფრინავი ობიექტების ფსიქოლოგიის შესახებ.

ჩიქსენთმიჰაი 22 წლის ასაკში ემიგრაციაში წავიდა შეერთებულ შტატებში, სადაც მუშაობდა ღამით ჩიკაგოს უნივერსიტეტში სწავლის დროს.[10] მან მიიღო ბაკალავრის ხარისხი 1959 წელს და დოქტორის ხარისხი 1965 წელს, ორივე ჩიკაგოს უნივერსიტეტში.[12] შემდეგ ის ასწავლიდა ლეიქ ფორესტის კოლეჯში, სანამ ჩიკაგოს უნივერსიტეტის პროფესორი გახდებოდა 1969 წელს.

მუშაობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩიქსენთმიჰაი გამოირჩევა ბედნიერებისა და კრეატიულობის შესწავლით. იგი ყველაზე უკეთ ცნობილია, როგორც დინების (ან ნაკადის)ცნების არქიტექტორი და ამ თემაზე წლების განმავლობაში ჩატარებული კვლევებითა და ნაშრომებით. ის არის მრავალი წიგნისა და 290 სტატიის[13] და წიგნის თავების ავტორი. მარტინ სელიგმანმა, ამერიკის ფსიქოლოგთა ასოციაციის ყოფილმა პრეზიდენტმა, ჩიქსენთმიჰაი აღწერა, როგორც პოზიტიური ფსიქოლოგიის წამყვანი მკვლევარი.[14]

ნაკადი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩიქსენთმიჰაი თავის სემინარში, დინება აღწერს: ოპტიმალური გამოცდილების ფსიქოლოგია, ასახავს მის თეორიას, რომ ხალხი ყველაზე ბედნიერია, როდესაც ისინი დინების რეჟიმში არიან - კონცენტრაციის ან სრული შთანთქმის მდგომარეობა მოქმედი საქმიანობისა და სიტუაციის გათვალისწინებით. ეს არის მდგომარეობა, რომელშიც ადამიანები იმდენად არიან ჩართულნი საქმიანობაში, რომ სხვა არაფერს მნიშვნელობა აღარ აქვს.[15]  დინების მდგომარეობა არის შინაგანი მოტივაციის ოპტიმალური მდგომარეობა, სადაც ადამიანი სრულად არის ჩაფლული იმ საქმეში, რასაც აკეთებს. ეს არის გრძნობა, რომელიც ყველას აქვს ხოლმე, ახასიათებს დიდი შთანთქმის, ჩართულობის, სრულყოფისა და უნარის განცდა და რომლის დროსაც დროებით პრობლემებს (დრო, საკვები, ეგო-საკუთარი თავი და ა.შ.) უგულებელყოფენ.[16]

ერთ-ერთ ინტერვიუში ჩიქსენთმიჰაი დინების მდგომარეობაში მყოფ ადამიანს აღწერს როგორც: „მთლიანად ჩართული საქმიანობაში საკუთარი გულისთვის. ეგო ეცემა. დრო გარბის. ყველა მოქმედება, მოძრაობა და აზრი აუცილებლად გამომდინარეობს წინადან, ისევე როგორც ჯაზის დაკვრისას. მთელი თქვენი არსებაა ჩართული და მაქსიმალურად იყენებთ თქვენს ცოდნას.“[17]

ჩიქსენთმიჰაი ასახელებს ნაკადის მიღწევის ცხრა კომპონენტს, მათ შორის „გამოწვევა-უნარ-ჩვევების ბალანსი, მოქმედების და ინფორმირებულობის შერწყმა, მიზნების სიცხადე, დაუყოვნებელი და ერთმნიშვნელოვანი უკუკავშირი, კონცენტრაცია დავალებაზე, კონტროლის პარადოქსი, დროის ტრანსფორმაცია, თვითაზროვნების დაკარგვა. და ავტოთელური გამოცდილება“.[18] თუ ამოცანა ძალიან მარტივია ან ძალიან რთულია, დინება ვერ მოხდება. უნარის დონეც და გამოწვევის დონეც უნდა იყოს შესაბამისი და მაღალი. თუ უნარი და გამოწვევა დაბალია, მაშინ განწყობა აპათიურია.  

მოტივაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩიქსენთმიჰაის უახლესი ნამუშევრების უმეტესობა მოიცავს მოტივაციის იდეას და იმ ფაქტორებს, რომლებიც ხელს უწყობენ მოტივაციის ზრდას, გამოწვევას და ზოგადად წარმატებას ინდივიდში. ჩიქსენთმიჰაის მიერ გამოკვლეული ერთი პიროვნების მახასიათებელი იყო შინაგანი მოტივაცია. ჩიქსენთმიჰაიიმ და მისმა კოლეგებმა დაადგინეს, რომ შინაგანად მოტივირებული ადამიანები უფრო მეტად მიზანმიმართულები არიან და სარგებლობენ გამოწვევებით, რაც საერთო ბედნიერების ზრდას გამოიწვევს.[19]

ჩიქსენთმიჰაიმ გამოავლინა შინაგანი მოტივაცია, როგორც ძლიერი თვისება, რომელსაც შეუძლია გააუმჯობესოს პოზიტიური გამოცდილება, გრძნობები და საერთო კეთილდღეობა რთული გამოცდილების შედეგად. [20]

პირადი ცხოვრება

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩიქსენთმიჰაი იყო მხატვრისა და პროფესორის კრისტოფერ ჩიქსენთმიჰაის და კალიფორნიის უნივერსიტეტის პროფესორის მარკ ჩიქსენთმიჰაის მამა.[21]

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  2. ↑ Babelio — 2007.
  3. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #120827573 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  4. ↑ Meghalt Csíkszentmihályi Mihály
  5. ↑ Risen C. Mihaly Csikszentmihalyi, the Father of 'Flow,' Dies at 87 / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2021. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  6. ↑ https://www.psychologicalscience.org/members/awards-and-honors/cattell-award/past-award-winners
  7. ↑ Csikszentmihalyi, Mihaly (1990). Flow: the psychology of optimal experience. 
  8. ↑ Mihaly Csikszentmihalyi. ციტირების თარიღი: 2017-03-02.
  9. ↑ Csikszentmihalyi, Mihaly (8 August 2014) Applications of Flow in Human Development and Education: The Collected Works of Mihaly Csikszentmihalyi. ISBN 9789401790949. 
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 Kawamura, Kristine Marin (2014). „Kristine Marin Kawamura, PhD interviews Mihaly Csikszentmihalyi, PhD“. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  11. ↑ Pontifex, Trevor. (2015-02-06) Q&A: CGU Professor Mihaly Csikszentmihalyi Receives Hungarian National Award. Claremont Colleges. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-07-18. ციტირების თარიღი: 2020-12-26.
  12. ↑ Mihaly Csikszentmihalyi. Claremont Graduate University, Division of Behavorial and Organizational Sciences. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 ნოემბერი 2020. ციტატა: „B.A., University of Chicago, 1960“ ციტირების თარიღი: 3 March 2014.
  13. ↑ https://scholar.google.com/citations?hl=en&user=ycPRZqAAAAAJ
  14. ↑ Thinker of the Year Award
  15. ↑ Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: Harper and Row. ISBN 0-06-092043-2
  16. ↑ Csikszentmihalyi, Mihaly (1990) Flow: The Psychology of Optimal Experience. Harper Perennial Modern Classics, გვ. 27. 
  17. ↑ Geirland, John (1996). "Go With The Flow". Wired magazine, September, Issue 4.09.
  18. ↑ Fullagar, Clive J.; Kelloway, E. Kevin (2009). „Flow at work: an experience sampling approach“. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 82 (3): 595–615. doi:10.1348/096317908x357903.
  19. ↑ Abuhamdeh, Sami; Csikszentmihalyi, Mihaly (2012). „The importance of challenge for the enjoyment of intrinsically motivated, goal-directed activities“. Personality and Social Psychology Bulletin. 38 (3): 317–30. doi:10.1177/0146167211427147. PMID 22067510.
  20. ↑ Wong, Maria; Mihaly Csikszentmihalyi (1991). „Motivation and academic achievement: The effects of personality traits and the quality of experience“. Journal of Personality. 59 (3): 539–574. doi:10.1111/j.1467-6494.1991.tb00259.x.
  21. ↑ Mark Csikszentmihalyi en. ციტირების თარიღი: 2018-05-06
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/მიჰაი_ჩიქსენთმიჰაი“-დან