მიხალ გორნიკი
| მიხალ გორნიკი | |
|---|---|
|
ზემოსორბ. Michał Hórnik გერმ. Michael Hornig | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 1 სექტემბერი, 1833[1] |
| დაბ. ადგილი | Räckelwitz |
| გარდ. თარიღი | 22 თებერვალი, 1894[1] (60 წლის) |
| გარდ. ადგილი | Bautzen |
| დასაფლავებულია | Nicolai cemetery |
| მოქალაქეობა | საქსონიის სამეფო |
| საქმიანობა | მწერალი, კლერიკი და national revival activist |
sმიხალ გორნიკი ( ზემოსორბ. Michał Hórnik, გერმ. Michael Hornig ; დ. 1 სექტემბერი , 1833, რეკელვიცი (ვორკლეცი), საქსონია — გ. 22 თებერვალი , 1894, ბაუტცენი, საქსონია) — კათოლიკე მღვდელი, ლუჟიცელი სერბი მწერალი, პუბლიცისტი, მთარგმნელი, გაზეთ Katolski Posoł - ის და ჟურნალ Serdaružskiis, Homagazines -ის დამფუძნებელი და რედაქტორი. საზოგადოება „მატიცა სრპსკა“ - ს თავმჯდომარე "( 1882 წლიდან), აქტიური მონაწილეობა მიიღო XIX საუკუნის სერბეთის ეროვნულ აღორძინებაში.[2]
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიხალ გორნიკი დაიბადა 1833 წელს სოფელ ვორკლეციში ( ზემოსორბ. Worklecy, გერმ. Räckelwitz ) კამენეცის მახლობლად, ზემო ლუჟიცაში. საშუალო სკოლის დაამთავრა ბაუტცენში და 1847 წელს ჩააბარა პრაღის ლუჟიცურ სემინარიაში. სემინარიის პარალელურად სწავლობდას მალოსტრანსკას გიმნაზიაში და კარლის უნივერსიტეტის თეოლოგიის ფაკულტეტზე. პრაღაში სწავლის პერიოდში გახდა ლუსატინის სემინარიაში მოქმედი „სერბოვკას“ სტუდენტური წრის წევრი, ხოლო შემდეგ მისი ხელმძღვანელი. 1852 წელს გაზეთ Tydźeńske Nowiny-ის ფურცლებზე გამოაქვეყნა თავისი პირველი ლიტერატურული ნაწარმოები "Brancelej". პრაღაში სწავლის დროს „სერბოვკას“ საძმომ გამოაქვეყნა მისი 40-მდე ლექსი და თარგმანი ლიტერატურულ ჟურნალში " Kwětki ", მათ შორის ზემო სორბულ ენაზე თარგმნილი „იგორის კამპანიის ლაშქარი.“ [3] 1856 წელს დაბრუნდა სამშობლოში. 1856 წლის 24 სექტემბერს აკურთხეს მღვდლად . 1871 წელს გახდა ბაუტცენის ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის ტაძრის მღვდელმთავარი. იგი ამ თანამდებობას 1890 წლამდე იკავებდა. 1890 წლის 24 ოქტომბერს დაინიშნა წმინდა პეტრეს საკათედრო ტაძრის კონსისტორიის შემფასებლად და კაპიტულის კანონიკოსად.
1850-იან წლებში მიხალ გორნიკი იან სმოლერთან ერთად დაკავებული იყო ერთიანი ზემო სორბული მართლწერის შექმნით და გაუმჯობესებით.
1860-იანი წლებიდან იგი აქტიურად მონაწილეობდა ლუჟიცელი სერბების კულტურულ და სოციალურ ცხოვრებაში. 1859-1894 წლებში ასწავლიდა ზემო სორბულ ენას ბაუტცენის კათოლიკურ პედაგოგიურ სკოლაში. 1860 წელს მან დააარსა სერბოლუჟიცური ჟურნალი „ლუჟიჩანი.“ 1861 წელს იან სმოლერთან ერთად. აირჩიეს ხარკოვის უნივერსიტეტის წევრ-კორესპონდენტად. 1862 წელს მისი მონაწილეობით შეიქმნა „წმინდა კირილეს და მეთოდეს საზოგადოება.“ — ლუჟიცელი კათოლიკე სერბების ასოციაცია, რომლის მთავარი მიზანი იყო ლუჟიცელი ხალხის ინტერესების წარდგენა კათოლიკური ეკლესიის ფარგლებში, ასევე სლავური უმცირესობების კულტურის მხარდაჭერა და გავრცელება. იმავე წელს მან დაიწყო ზემო ლუჟიცის სლავი კათოლიკების საეკლესიო გაზეთ Katolski Posoł-ის გამოცემა, ასევე გამოაქვეყნა ზემო სორბული პროზის ანთოლოგია. 1858 წელს მან დააარსა გაზეთ „სერბსკე ნოვინის“ ყოველთვიური ლიტერატურული ჩანართი "Mĕsačny Přidawk", რომელიც 1860 წელს გადაკეთდა ლიტერატურულ ჟურნალად "Łužičan" და იქცა ახალგაზრდა სერბების ბეჭდურ ორგანოდ. 1881 წლიდან გამოსცემდა ჟურნალს „Srbski Gospodar“ (ზემოსორბ. Serbski Hospodaŕ ).
1858 წელს იგი გახდა სერბოლუჟიცური ეროვნული კულტურული და საგანმანათლებლო საზოგადოება „მატიცა სრპსკა“ - ს ( ზემოსორბ. Maćica Serbska ) მდივანი. 1873 წლიდან ასრულებდა თავმჯდომარის მოადგილის მოვალეობას, ხოლო 1882 წელს აირჩიეს საზოგადოების თავმჯდომარედ. 1868 წლიდან 1894 წლამდე იყო ჟურნალ " Časopis Maćicy Serbskeje "-ის რედაქტორი, ხოლო 1880-1882 წლებში — ლიტერატურული ჟურნალის "Pratyja"-ს რედაქტორი, რომელიც გამოდიოდა ქვემოსორბულ ენაზე.[4]
1889 წელს მან გამოაქვეყნა ლოცვებისა და გალობის კრებული ზემო სორბულ ენაზე «Wosadnik».
მიხალ გორნიკი გარდაიცვალა 1894 წლის 22 თებერვალს ბაუტცენში და დაკრძალეს წმინდა ნიკოლოზის სასაფლაოზე წმინდა ნიკოლოზის ეკლესიის ნანგრევევებთან ფილიპე რეზაკის საფლავის მახლობლად.[5]
წვლილი მეცნიერებაში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
გარდა საზოგადოებრივი საქმიანობისა, მ.გორნიკი არაერთი სამეცნიერო ნაშრომის ავტორია. მათგან აღსანიშნავია „სერბი ლუჟიცელი ხალხის ისტორია“ (ზემოსორბ. Stawizny Serbskeho naroda ), რომელიც გორნიკმა ვ. ბოგუსლავსკისთან ერთად დაწერა და გამოაქვეყნა ბაუტცენში 1884 წელს. კ. პუფელთან და გ. ზეილერთან ერთად მონაწილეობდა „ლუჟიცურ-სერბული ლექსიკონის“ შექმნაში ( ზემოსორბ. Łužiski serbski słownik ) ( 1866 წ. ). მ. გორნიკი ასევე ავტორია ზემო სორბულ ენაზე ახალი აღთქმის თარგმანის. მ. გორნიკის ძალისხმევით, ეროვნული სერბო-ლუჟიცური სხვა წარმომადგენლებთან ერთად საფუძველი ჩაეყარა ზემოსორბული ლიტერატურული ენის ორი ვარიანტის — კათოლიკურის და პროტესტანტულის გაერთიანებას.
Ჯილდოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხსოვნა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1956 წელს რეკელვიცის მაცხოვრებლებმა მიხალ გორნიკს ძეგლი დაუდგეს. ბაუტცენსა და კროსტვიცაში არის მიხალ გორნიკის სახელობის ქუჩები.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, Российская академия наук, Институт славяноведения и балканистики, научный центр славяно-германских отношений, М., 1997, стр. 32, 95, 105, 112, 117, 122, 150, ISBN 5-7576-0063-2
- H. Imiš, Wopomnjeńska rěč დაარქივებული 2019-07-21 საიტზე Wayback Machine. , Časopis Maćicy Serbskeje, 1894, стр. 70 - 72
- Ernst Muka, Nekrolog XXXI დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine. , Časopis Maćicy Serbskeje, 1895, стр. 145—157
- Manfred Thiemann, Sorben – Serbja: Ein kleines Lexikon. Bautzen: Domowina-Verlag. ISBN 3-7420-0405-0
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ Лаптева Л. П., Кунце П. История серболужицкого народа. — С. 15.დაარქივებულია 22 აგვისტო 2020 . (ციტირების თარიღი: 9 ოქტომბერი 2012)
- ↑ Гугнин А. А., Введение в историю серболужицкой словесности и литературы от истоков до наших дней, стр. 112
- ↑ Трофимович К. К. Развитие верхнелужицкого литературного языка в середине XIX века // Национальное возрождение и формирование славянских литературных языков. — М.: Наука, 1978. — С. 206.
- ↑ Nekrolog XXXI, Časopis Maćicy Serbskeje, 1895, стр. 148