გაზაფხულის მანჭკვალა
| გაზაფხულის მანჭკვალა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Gymnopus dryophilus (Bull.) Murrill (1916) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
გაზაფხულის მანჭკვალა (ლათ. Gymnopus dryophilus) — გიმნოპუსის გვარის სოკო ომფალოტისებრთა ოჯახისა.[1] წარსულში მიაკუთვნებდნენ კოლიბიას გვარს.
საჭმელი სოკოა. საჭმელად გამოიყენება მხოლოდ ქუდი. ფართოდაა გავრცელებული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ზომიერ სარტყლებში.[2] იზრდება ზაფხულ-შემოდგომით.
სოკო პირველად აღწერა ფრანგმა მიკოლოგმა პიერ ბიულიარმა 1821 წელს როგორც Agaricus dryophilus.[3] მიმდინარე ბინომინალური სახელწოდება მიანიჭა ამერიკელმა მიკოლოგმა უილიამ ალფონსო მერილმა 1916 წელს.[4]
სამეცნიერო სინონიმები:
- Agaricus dryophilus Bull. 1790
- Collybia aquosa var. dryophila (Bull.) Krieglst. 2000
- Collybia dryophila (Bull.) P. Kumm. 1871
- Marasmius dryophilus (Bull.) P. Karst. 1889
- Omphalia dryophila (Bull.) Gray 1821
აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქუდის დიამეტრი — 1-7 სმ, ჰიგროფანური, ნორჩობაში ამოზნექილი, შემდეგ ფართოდ ამოზნექილი და ბრტყელი, წითელ-ყავისფერი, შემდგომში ნარინჯისფერ-ყავისფერი ან ყვითელ-წაბლისფერი, სიბერეში შეკეცილი კიდეებით.
რბილობი — თეთრი ან მოყვითალო ფერის, განსაკუთრებული სუნისა და გემოს გარეშე.
ჰიმენოფორი — ფირფიტებიანი, ფირფიტები შეზრდილი ან თითქმის თავისუფალი, თეთრი ფერის, ზოგჯერ მოვარდისფრო-მოყვითალო შეფერილობის.
ფეხის სიგრძე — 3-9 სმ, სისქე — 0,2-0,8 სმ, მეტ-ნაკლებად თავისუფალი ან გაფართოებული ზოგჯერ ბულბისებრი გასქელებული ძირისაკენ. მოქნილი.
სპორების ფხვნილი — კრემისფერი ან თეთრი. სპორები 5-7×3-3,5 მკმ, ელიფსისებრი ან წვეთისებრი, გლუვი.
კვებითი ღირებულება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საჭმელი სოკოა. გამოიყენება მხოლოდ ქუდი,[5] ახალი და დამჟუჟებული. ასევე ხმარობენ სუპებისა და სოუზების მოსამზადებლად. შესაძლებელია გაყინვაც.
მსგავსი სახეობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
_K.W._Hughes,_Mather_%26_R.H._Petersen_661101.jpg)
_Antonin,_Halling_%26_Noordel_39054.jpg)
.JPG)
_Singer_179992_crop.jpg)
.JPG)
ეკოლოგია და გავრცელება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
იზრდება ჯგუფებად, შერეულ ტყეებში დამპალ ხეებზე, დამპალ ფოთლებსა და წიწვებზე.[6]
კოსმოპოლოტია. გავრცელების არეალი მოიცავს ევროპას, ჩრდილოეთ ამერიკას, სამხრეთ ამერიკას (ვენესუელა), ჩრდილოეთ აფრიკას (მაროკო), აზიასა და ავსტრალიას.
სეზონი — ზაფხულიდან შემოდგომამდე.
გალერეა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
_Murrill_354194.jpg)
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Alan Bessette, Arleen Rainis Bessette, David William Fischer (1997). Mushrooms of Northeastern North America. Syracuse University Press, გვ. 95. ISBN 0815603886.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „გაზაფხულის მანჭკვალა“ ვიკისაწყობში.- გაზაფხულის მანჭკვალა Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
- გაზაფხულის მანჭკვალა MycoBank-ზე (ინგლისური)
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Jadson J. S. Oliveira, Ruby Vargas-Isla, Tiara S. Cabral, Doriane P. Rodrigues, Noemia K. Ishikawa: Progress on the phylogeny of the Omphalotaceae: Gymnopus s. str., Marasmiellus s. str., Paragymnopus gen. nov. and Pusillomyces gen. nov. In: Mycological Progress. Band 18, Nr. 5, Mai 2019, ISSN 1617-416X, S. 713–739, doi:10.1007/s11557-019-01483-5. Gminder et al.: Die Großpilze Baden-Württembergs. S. 206
- ↑ MushroomExpert en. ციტირების თარიღი: 2016-01-16.
- ↑ Jean Baptiste Francois Bulliard: Herbier de la France. 10, 1790, Tafel 434.
- ↑ William Alphonso Murrill: „Gymnopus dryophilus”, în „North American Flora”, vol. 9, nr. 5, Editura al „The New York Botanical Garden”, New York 1916, p. 362
- ↑ Aurel Dermek, Grzyby, 1981, ISBN 8321723578
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 108, ISBN 99940-856-1-1.