ყაზახის სასულთნო
 | ამ სტატიაში არ არის მითითებული სანდო და გადამოწმებადი წყარო. |
ყაზახის სასულთნო — სახელმწიფოებრივი ერთეული ამიერკავკასიაში, რომელიც 1747-1801 წლებში ყარაბაღის საბეგლარბეგოს შემადგენლობაში არსებობდა, შემდეგ კი კახეთის სამეფოში.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]პატარა ყიზილბაშთა ტომი ყაზახები. 1580-იან წლებში ყიზილბაშთა არმია თურქეთის ჯარების წინსვლამდე უკან დაიხია ამ ტერიტორიიდან, ყაზახების ტომმა არ მიბაძა ყაჯარის, ყარამანლუს, ბაიათის და სხვა ტომების მაგალითს და არ გადასახლებულა მათი ტერიტორიიდან ირანში[1]. ტომის მეთაურმა ნაზარ ხან ყაზახლუმ, ოსმალეთის იმპერიის ძალაუფლება აღიარა და თავისი ტერიტორია შეინარჩუნა. შემდეგ მხარე სეფიანთა მმართველობის ქვეშ გადავიდა.
ოსმალეთის სულთან აჰმედ III-ის (1703–1730) მეფობის დროს ყაზახის სასულთნოს მოსახლეობა ოსმალეთს მიემხრო, რის გამოც სეფიანებმა სულთანად დანიშნეს ირანელი გენერალი სუბჰანვერდი ხანი.
ამ დროს ყაზახის სასულთნო ჯერ კიდევ ყარაბაღის ბეგლერბეგს ექვემდებარებოდა. 1736 წელს ნადირ-შაჰმა თავი მუღანის შაჰად გამოაცხადა. თუმცა, ყარაბაღის ბეგლერბეგმა უღურლუ ხან ზიად-ოღლუ ყაჯარმა მისი მმართველობა არ სცნო. ამ მიზეზით ნადირ შაჰის ტახტზე ასვლის შემდეგ განჯის სახანოს გავლენის შესუსტების მიზნით კახეთის სამეფოს გადასცა ყაზახის, შამშადილისა და ბორჩალოს რაიონები. კახეთის მეფის ერეკლე II-ის ბრძანებით 1774 წელს ყაზახის სასულთნოს მეთაურად მირზალი აღას შთამომავალი, სალაჰლში გამეფებული ფანაჰ აღა დაინიშნა. ამით დაიწყო III ფეოდალური დინასტიის მეფობა.
ყაზახის სასულთნო ყაზახეთისა და აქსტაფას რეგიონების ამჟამინდელი ტერიტორიების ნაწილს მოიცავდა. 1750-იან წლებში სასულთნო ქართლ-კახეთის სამეფოს ვასალი იყო. 1752 წელს ყაზახის სასულთნო შაქის სახანოსთან გაერთიანდა.
სასულთნო გაუქმდა და ქართლ-კახეთის სამეფოსთან ერთად, ალექსანდრე I-ის 1801 წლის 12 სექტემბრის მანიფესტის მიხედვით შეუერთდა რუსეთის იმპერიას[2].
1867 წლის 9 დეკემბერს ელიზავეტპოლის პროვინციის შემადგენლობაში შევიდა და ყაზახის მაზრა ეწოდა[3].
იხილეთ აგრეთვე
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- აზერბაიჯანელები
- თურქულენოვანი ხალხები
- კავკასიის ხალხთა ეთნოგრაფია ეთნიკური ისტორია, ეთნიკური კულტურა
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Тарих-и алем ара лит., стр. 695.
- ↑ Полное собрание законов Российской империи, собрание 1-е, т. XXVI, ст. 20007.
- ↑ РОССИЯ И АЗЕРБАЙДЖАН В ПЕРВОЙ ТРЕТИ XIX ВЕКА-1969. — გვ.36