არშაგ ჩობანიანი

არშაგ ჩობანიანი
არშაგ ჩობანიანი
	დას. სომხ. Արշակ Չօպանեան
დაბადების თარიღი	15 ივლისი, 1872
დაბადების ადგილი	Beşiktaş, კონსტანტინოპოლი, ოსმალეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	8 ივნისი, 1954 (81 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	4th arrondissement of Paris
დასაფლავებულია	Sépulture des intellectuels arméniens
ფსევდონიმი	Chavarche Antéorte
საქმიანობა	დრამატურგი, ლიტერატურული კრიტიკოსი, მწერალი , პოეტი, ლიტერატურათმცოდნე, მთარგმნელი, მთავარი რედაქტორი, lecturer, ფილოლოგი და პუბლიცისტი
ენა	ფრანგული ენა და სომხური ენა
ეროვნება	სომხები
მოქალაქეობა	ოსმალეთის იმპერია; საფრანგეთი
ალმა-მატერი	გეტრონაგანის სომხური უმაღლესი სკოლა
Magnum opus	Q122104969?
ჯილდოები	Langlois prize , Prix d'Académie , საპატიო ლეგიონის ორდენის კავალერი , საპატიო ლეგიონის ორდენის ოფიცერი და Commander of the Order of the Star of Romania
ხელმოწერა
	არშაგ ჩობანიანი ვიკისაწყობში

არშაგ ჩობანიანი (სომხ. Արշակ Չոպանեան; დ. 15 ივლისი, 1872; — გ. 9 ივნისი, 1954) — სომეხი მოთხრობების მწერალი, ჟურნალისტი, რედაქტორი, პოეტი, მთარგმნელი, ლიტერატურული კრიტიკოსი, დრამატურგი, ფილოლოგი და რომანისტი.

ბიოგრაფია

არშაგ ჩობანიანი დაიბადა 1872 წლის 15 ივლისს, კონსტანტინოპოლის ბეშიქთაშის რაიონში, სომხურ ოჯახში, რომლის წარმოშობა სათავეს იღებს სოფელ აგნში (ქემალიე). დედამისი გარდაიცვალა მაშინ, როდესაც არშაგი დაახლოებით ერთი თვის იყო, ხოლო მამა დაფასებული ოქრომჭედელი იყო. ^[12] მან განათლება მიიღო მაკრუჰის ადგილობრივ სკოლაში. მოგვიანებით იგი გადავიდა პრესტიჟულ გეტრონაგან ვარჯარანში (ცენტრალური ლიცეუმი) კარაკოიში. ლიცეუმის დამთავრების შემდეგ, მან დაიწყო წერა Hayrenik-ის სომხურ გაზეთში, რომლის რედაქცია შედგებოდა ისეთი ცნობილი მწერლებისგან, როგორებიც იყვნენ ლევონ ფაშალიანი, არპიარ არპიარიანი და კრიკორ ოდიანი. 1893 წელს, მას შემდეგ რაც მოიპოვა საერთაშორისო პოპულარობა თავისი პირველი პიესით Mut Khaver (Dark Stratas), პარიზში მიიწვიეს. იქ ის შეხვდა ისეთ ცნობილ ლიტერატურულ ფიგურებს, როგორებიც არიან: ემილ ზოლა, ფრანსუა კოპე, ალფონს დაუდე, ჟან ლორენი და მადამ კაროლინა სევერინი. 1894 წელს იგი გახდა სომხური გაზეთის ცაგიკის (ყვავილი) მთავარი რედაქტორი. 1895 წელს, მას შემდეგ რაც გაიგო სომხების ხოცვა-ჟლეტის შესახებ, მან არჩია პარიზში დარჩენა, სადაც სიცოცხლის ბოლომდე დარჩა.

1898 წელს მან დააარსა თავისი ცნობილი პერიოდული გამოცემა Anahit. მას შემდეგ რაც გაიცნო ფრანგი გამოჩენილი ლიტერატურული და ინტელექტუალური მოღვაწეები, მას საშუალება მიეცა, რომ თავისუფლად ეწერა სომეხთა გენოციდისა და უსამართლობის შესახებ ისეთ პოპულარულ ფრანგულ გაზეთებში, როგორიცაა Mercure de France. ის გახდა დასავლეთის მხარდაჭერის ძლიერი ადვოკატი, რათა გადაერჩინა სომხები ოსმალეთის მთავრობის ჩაგვრისგან. მას შემდეგ, რაც გაწევრიანდა Ramgavar-ის პარტიაში, იგი შეხვდა ბოღოს ნუბარს და მონაწილეობა მიიღო სომხეთის ეროვნული დელეგაციაში, პარიზის მშვიდობის კონფერენციაზე, 1919 წელს. 1933 წელს იგი ეწვია საბჭოთა სომხეთს და შეხვდა გამოჩენილ ინტელექტუალებს. შემდეგ პარიზში დაბრუნდა, სადაც სიცოცხლის ბოლომდე დარჩა. გარდაიცვალა 1954 წლის 9 ივნისს.

ლიტერატურული კარიერა

ჩობანიანმა ჩაატარა ვრცელი კვლევები შუა საუკუნეების სომხურ პოეზიაზე. მან აღადგინა უძველესი სომხური ლექსები და სიმღერები და გამოაქვეყნა ისინი ორ ტომად, ნაჰაპეტ კუჩაკის პოემების კოლექცია 1902 წელს და ჰაირენ პურასტანი, 1940 წელს.

მისი ლიტერატურული პერიოდული გამოცემა ანაჰიტი იყო მნიშვნელოვანი ლიტერატურული წყარო სომხური ლიტერატურისთვის და გადამწყვეტი როლი შეასრულა სომხურ ლიტერატურულ, კულტურულ, ფილოლოგიურ მოძრაობაში. გამოცემა თითქმის სამი ათეული წელი გაგრძელდა, სადაც შეიკრიბა სომხური ლიტერატურული სცენის ზოგიერთი ყველაზე გამოჩენილი ფიგურა, რომლებიც სომხურ ლიტერატურაში მნიშვნელოვან მიღწევად მიიჩნეოდა.

მან გააცნო სომხური ისტორია, ხელოვნება და ლიტერატურა ფრანგულ ინტელექტუალურ წრეებს, წერდა ისეთ პრესტიჟულ პერიოდულ გამოცემებში, როგორიცაა: Revue Blanche, Revue de Revues, Revues de Encyclopedie და სხვა. ამ ნაწერების მკითხველთა შორის იყო ცნობილი ფრანგი მწერალი და მწერალი ანატოლ ფრანსი. ჩობანიანმა თარგმნა მრავალი სომხური ლექსი ფრანგულ ენაზე, რომელიც შეიკრა სამტომეულ ნაწარმოებში სახელწოდებით Roseraie d'Armenie (სომხეთის ვარდების ბაღი 1918-1929 წლები). ჩობანიანი იყო ევროპელი მწერლების: ემილ ვერჰარენის, ონორე დე ბალზაკის, ვიქტორ ჰიუგოს, ემილ ზოლას, ჰენრიკ იბსენის და მრავალი სხვას ლიტერატურული კრიტიკოსი.

სქოლიო

↑ armradioarchive.am
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106977664"></a>
↑ https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Archag_Tchobanian.jpg
↑ https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMDQtMjQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjcwODgyO3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=-195%2C95&uielem_islocked=0&uielem_zoom=104&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F
↑ ^4.0 ^4.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #102028079 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ https://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480
↑ Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 552–553. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>
↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k62493775/f13
↑ ^8.0 ^8.1 Académie française
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107214508"></a>
↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6493055j/f9
↑ ^10.0 ^10.1 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6550862n/f3
↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4621601k/f4
↑ Bedevian, Ruth. Arshag Tchopanian. ციტირების თარიღი: 21 October 2011.

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q106977664">armradioarchive.am<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106977664"></a></div>-1] rmradioarchive.am
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106977664"></a>

[[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Archag_Tchobanian.jpg_https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Archag_Tchobanian.jpg]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] ttps://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acte_de_d%C3%A9c%C3%A8s_-_Archag_Tchobanian.jpg

[[https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMDQtMjQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjcwODgyO3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=-195%2C95&uielem_islocked=0&uielem_zoom=104&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F_https://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMDQtMjQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjcwODgyO3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=-195%2C95&uielem_islocked=0&uielem_zoom=104&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-3] ttps://archives.paris.fr/arkotheque/visionneuse/visionneuse.php?arko=YTo2OntzOjQ6ImRhdGUiO3M6MTA6IjIwMjMtMDQtMjQiO3M6MTA6InR5cGVfZm9uZHMiO3M6MTE6ImFya29fc2VyaWVsIjtzOjQ6InJlZjEiO2k6NDtzOjQ6InJlZjIiO2k6MjcwODgyO3M6MTY6InZpc2lvbm5ldXNlX2h0bWwiO2I6MTtzOjIxOiJ2aXNpb25uZXVzZV9odG1sX21vZGUiO3M6NDoicHJvZCI7fQ==#uielem_move=-195%2C95&uielem_islocked=0&uielem_zoom=104&uielem_brightness=0&uielem_contrast=0&uielem_isinverted=0&uielem_rotate=F

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:გერმანიის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/102028079/_Record_#102028079]_//_ინტეგრირებული_ნორმატიული_ფაილი<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-4] 4.0 ^4.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #102028079 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[[https://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480_https://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-5] ttps://www.geneanet.org/cimetieres/view/3466480

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q114555440"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q114574126|Krikorian&nbsp;A.]],_[[:d:Q114588221|Heratchian&nbsp;H.]]</i>_[[:d:Q114555440|Le_dictionnaire_biographique]]:_Arméniens_d'hier_et_d'aujourd'hui<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:fr:Maisons-Alfort|Maisons-Alfort]]:_2021._—_P.&nbsp;552–553._—_ISBN_978-2-905686-93-0</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a></div>-6] Krikorian A., Heratchian H. Le dictionnaire biographique: Arméniens d'hier et d'aujourd'hui — Maisons-Alfort: 2021. — P. 552–553. — ISBN 978-2-905686-93-0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q208314"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114588221"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114574126"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q114555440"></a>

[[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k62493775/f13_https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k62493775/f13]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-7] ttps://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k62493775/f13

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q107214508">[[:d:Q107214508|Académie_française]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107214508"></a></div>-8] 8.0 ^8.1 Académie française
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107214508"></a>

[[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6493055j/f9_https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6493055j/f9]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-9] ttps://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6493055j/f9

[[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6550862n/f3_https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6550862n/f3]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-10] 10.0 ^10.1 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6550862n/f3

[[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4621601k/f4_https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4621601k/f4]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-11] ttps://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4621601k/f4

[12] Bedevian, Ruth. Arshag Tchopanian. ციტირების თარიღი: 21 October 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]