ჩამლი (ხოფის რაიონი)
| სოფელი | |
|---|---|
|
ჩამლი | |
| ქვეყანა |
 თურქეთი |
| პროვინცია | ართვინის პროვინცია |
| რაიონი | ხოფა |
| კოორდინატები | 41°25′00″ ჩ. გ. 41°25′00″ ა. გ. / 41.41667° ჩ. გ. 41.41667° ა. გ. |
| ადრეული სახელები | პერონითი |
| მოსახლეობა |
549 (2007)[1] , 506 (2008)[1] , 508 (2009)[1] , 480 (2010)[1] , 485 (2011)[1] , 513 (2012)[1] , 463 (2013)[1] , 484 (2014)[1] , 462 (2015)[1] , 456 (2016)[1] , 456 (2017)[1] , 521 (2018)[1] , 521 (2019)[1] , 504 (2020)[1] , 496 (2021)[1] , 506 (2022)[1] , 521 (2023)[1] , 483 (2024)[1] |
| სასაათო სარტყელი | UTC+3[2] და თურქეთის დრო[3] |
| საფოსტო ინდექსი | 08600 |
  | |
ჩამლი (თურქ. Çamlı) — სოფელი ხოფის რაიონში, ართვინის პროვინცია, თურქეთი.[4] სოფლის მოსახლეობა 2021 წლის მონაცემებით 496 ადამიანია.[5]
სოფლის ძველი ისტორიული, ქართული სახელწოდებაა პერონითი.[6]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სოფელი ჩამლის ძველი სახელწოდება იყო „პერონითი“. 1910 წელს ლაზისტანის რეგიონში მოგზაურმა აღმოსავლეთმცოდნემ ნიკო მარმაც ამ დასახლების სახელი მოიხსენია როგორც პერონითი და ლაზურად პერონტი.[7] ზოგიერთ წყაროში ეს ადგილის სახელი გვხვდება როგორც „პ'ერონითი“ (პერონითი). ამ შემთხვევაში არსებობს მოსაზრება, რომ „პ'ერონითი“ წარმოიქმნა მეგრულ და ქართულ ენებში არსებული სიტყვისგან „პ'ერი“ (პერი), რაც ნიშნავს ქაფს, და შესაბამისად ნიშნავს „ქაფიან ადგილს".[8][9][10] 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულში და 1928 წლის ოსმალურ სოფლების სიაში მისი დაწერილობა როგორც პერონითი (پرونت) გვიჩვენებს, რომ ამ დასახლების სახელი სწორედ ასე შევიდა თურქულში.[11][12]
პერონითის სახელი წარმოიქმნა ლაზური სიტყვისგან „პერონი“ (ფერონი), რაც ნიშნავს „ფერადს“ და შესაბამისად ნიშნავს „ფერად ადგილს“.[13][14] მართლაც, 1874 წელს ლაზისტანში მოგზაურმა გიორგი ყაზბეგმა ეს დასახლება აღწერა როგორც მშვენიერი ბუნების მქონე ადგილი.[15]
დასახლების ადგილმდებარეობა ისტორიულ ლაზეთში, შუა საუკუნეებში იყო ერთ-ერთი რეგიონი, რომელიც შეადგენდა საქართველოს. მართლაც, ოსმალებმა სოფელი და მისი შემოგარენი ქართული მმართველობისგან დაიპყრეს მე-16 საუკუნის შუა პერიოდში. სოფლის ერთ-ერთ უბანში არსებული ეკლესია მიუთითებს, რომ ეს ადგილი დასახლებული იყო ოსმალეთის პერიოდამდეც.[9]
დასახლება ოსმალეთის პერიოდში შედიოდა ტრაპიზონის საეიალეტოში, ხოლო 1867 წლიდან ამ საეიალეტოს ადგილას შექმნილი ტრაპიზონის ვილაეთის საზღვრებში. 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულის მიხედვით, ლაზისტანის სანჯაყის ჰოპის რაიონში შემავალი სოფლის მოსახლეობა შედგებოდა 76 სახლში მცხოვრები 476 ადამიანისგან. სოფელში საგადასახადო აღრიცხვაზე მყოფი პირუტყვის რაოდენობა შეადგენდა 30 ცხვარსა და თხას, 250 ძროხას და 2 ხარს.[16] 1877-1878 წლების რუსეთ-ოსმალეთის ომის შემდეგ, ლაზისტანის სანჯაყის ჰოპის დაბის აღმოსავლეთი ნაწილი, ბერლინის ხელშეკრულების თანახმად, ოსმალეთის მიერ გადაეცა რუსეთს, ხოლო ჰოპის დაბის დასავლეთით მდებარე დასახლება დარჩა ოსმალეთის საზღვრებში.
რუსეთის არმიის ქართველი გენერალი გიორგი ყაზბეგი, 1877-1878 წლების რუსეთ-ოსმალეთის ომის დაწყებამდე ორი წლით ადრე, 1874 წელს, მოგზაურობდა კლარჯეთისა და ლაზეთის რეგიონებში და ამ მოგზაურობის დროს ჰოპადან ნავით ჩავიდა ამ დასახლებაში. რუსულის გავლენით სოფლის სახელს პირონიტი უწოდებდა, ყაზბეგი წერდა, რომ დასახლება გადაჭიმული იყო ზღვისკენ მიმართულ პატარა ხეობებზე, სახლები ჩაფლული იყო ხეებს შორის და შეუძლებელი იყო ერთი სახლიდან მეორის დანახვა.[15]
დასახლება, 1928 წლის ოსმალური სოფლების სიის მიხედვით, იყო რიზეს პროვინციის ხოფის რაიონის სოფელი.[12] იმავე წელს საბჭოთა კავშირის საქართველოს საზღვრიდან არალეგალურად თურქეთში შესული ნაზიმ ჰიქმეთი და ისმაილ ბილენი, საბრი ჩიჩეკის სახელით ცნობილი პირის საჩივრის შედეგად, აქ დააკავეს უსაფრთხოების ძალებმა.[17]
პირონითის ეკლესია, რომელიც ოსმალეთის პერიოდამდე, ქრისტიანული მოსახლეობის დროინდელია, არის ერთნავიანი ნაგებობა. სოფლის ბანგლეთის უბანში, ერთ-ერთი სახლის ეზოში მდებარე ეკლესია დღესაც უმეტესწილად შენარჩუნებულია. რუსულის გავლენით სოფლის სახელს პირონითი მიმსგავსებული გიორგი ყაზბეგის ინფორმაციით, ეკლესია მიძღვნილი იყო ელია წინასწარმეტყველისადმი. ყაზბეგი წერდა, რომ პირონითისა და კისეს სოფლებს შორის მდებარე ეკლესია არ იყო დიდი ნაგებობა და მისი ზედაპირი დაფარული იყო სქელი სურო-ბლუშის ფენით. ყაზბეგმა პერონითის ეკლესია დაახასიათა როგორც ქრისტიანობის საუკეთესო ძეგლი ლაზისტანში. სოფლელების თქმით, სოფელში კიდევ ორი ეკლესია იყო, თუმცა ამ ეკლესიების ზუსტი ადგილმდებარეობა უცნობია.[9][15]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, Address Based Population Registration System — TÜİK.
- ↑ https://web.archive.org/web/20240224154238/https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/09/20160908-2.pdf
- ↑ https://support.microsoft.com/tr-tr/topic/t%C3%BCrkiye-de-dst-uygulamas%C4%B1-sona-ermi%C5%9Ftir-56f14484-a323-543c-5e36-f701723f5b22
- ↑ Köy დაარქივებული 2015-07-06 საიტზე Wayback Machine. , Turkey Civil Administration Departments Inventory. Retrieved 30 January 2023.
- ↑ Address-based population registration system (ADNKS) results dated 31 December 2021 tr (XLS). TÜİK. ციტირების თარიღი: 30 January 2023
- ↑ Nişanyan Yeradları.
- ↑ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 78, ISBN 9786055753634.
- ↑ İuri Siharulidze, Çaneti - I (Gürcüce: ჭანეთი - I), Batum, 1977, s. 68.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 Haziran 2023.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 177, ISBN 9789941478178.
- ↑ "პერი" - Megrelce Sözlük. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 Haziran 2021.
- ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 364, ISBN 9789157871117.
- ↑ 12.0 12.1 Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ↑ "peroni" - Lazca Sözlük. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 Haziran 2023.
- ↑ Özhan Öztürk, Karadeniz - Ansiklopedik Sözlük, 2005, 2 cilt, s. 946, ISBN 9789756121009.
- ↑ 15.0 15.1 15.2 Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 135-140, ISBN 9789755537207.
- ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 365, ISBN 9789157871117.
- ↑ Mustafa Alp Dağıstanlı, Nâzım Hikmet: Ölümünün 56. yılında ünlü şairin ilk mahpusluğu ve Hopa günleri. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 Mayıs 2020.
| |||||||||||