უილიამ გილბერტი

უილიამ გილბერტი
	ინგლ. William Gilbert
დაბ. თარიღი	24 მაისი, 1544
დაბ. ადგილი	კოლჩესტერი
გარდ. თარიღი	30 ნოემბერი, 1603 (59 წლის)
გარდ. ადგილი	ლონდონი
მოქალაქეობა	ინგლისის სამეფო
საქმიანობა	ფილოსოფოსი, ექიმი , ინჟინერი, ფიზიკოსი , ასტრონომი და ბუნებისმეტყველი
ალმა-მატერი	სენტ-ჯონის კოლეჯი
მამა	Jerome Gilberd
დედა	Jane Wingfield
	უილიამ გილბერტი ვიკისაწყობში

უილიამ გილბერტი (ინგლ. William Gilbert /ˈɡɪlbərt/; დ. 24 მაისი, 1540, კოლჩესტერი, ინგლისი — გ. 30 ნოემბერი, 1603) — ინგლისელი ფიზიკოსი, კარის ექიმი. მას ეკუთვნის მაგნიტური მოვლენების პირველი თეორია.

ბიოგრაფია

უილიამ გილბერტი დაიბადა 1540 წლის 24 მაისს ინგლისის ქალაქ კოლჩესტერში. მამამისი ქალაქის ბაბჭოს წევრი და მთავარი მოსამართლე იყო. იგი კოლჩესტერის მოსახლეობაში დიდი პატივისცემით სარგებლობდა. გილბერტმა სწავლა მშობლიური ქალაქის სკოლაში დაიწყო. 1558 წელს შევიდა კემბრიჯის კოლეჯში, საიდანაც შემდეგ ოქსფორდში გადავიდა. 1560 წელს მან მიიღო ბაკალავრის ხარისხი, 1564 წელს ხელოვნების ოსტატის წოდება, 1569 წელს კი – ფიზიკისა და მედიცინის დოქტორის ხარისხი. მისმა თანამედროვეებმა იგი დიდ მეცნიერად აღიარეს. ამაზე მეტყველებს ის ფაქტიც, რომ 1601 წელს გილბერტი დაინიშნა დედოფალ ელვეზა ტიუდორის კარის ექიმად.

უილიამ გილბერტმა დაამტკიცა, რომ ქარვა ხახუნის შემდეგ იზიდავს ბალახის წვრილ ღეროებს. ის იკვლევდა კეთილშობილ ქვებს, გოგირდს და ფისს. მან აჩვენა, რომ მათი დაელექტროებაც შეიძლებოდა ხახუნის შედეგად. ტერმინი ელექტრობა ჰილბერტმა დაამკვიდრა. ნამდვილი მეცნიერული სახე ელექტრული მოვლენების კვლევამ XVIII საუკუნეში მიიღო. მანამდე ელექტრული მოვლენებით მხოლოდ ერთობოდნენ. ელექტრიზაციაზე ცდებს წვეულებებსა და სალონებში უჩვენებდნენ. გილბერტმა 1600 წელს გამოსცა ნაშრომი ,,მაგნიტზე, მაგნიტურ სხეულებზე და დიდ მაგნიტზე - დედამიწაზე”, რომელშიც აღწერა თავისი კვლევები მაგნიტურ და ელექტრულ მოვლენებზე და მოგვცა პირველი თეორია ელექტროობასა და მაგნიტიზმზე. დაადგინა, რომ მაგნიტს ყოველთვის ორი პოლუსი აქვს, სამხრეთი და ჩრდილოეთი და მისი გახერხვით არასოდეს არ მიიღება ერთპოლუსიანი მაგნიტი, არამედ მიიღება ახალი მაგნიტები ორ-ორი პოლუსით. მანვე დაამტკიცა, რომ ერთსახელიანი პოლუსები განიზიდებიან, ხოლო სხვადასხვასახელიანები მიიზიდებიან.

უილიამ გილბერტი გარდაიცვალა 1604 წლის 30 ნოემბერს შავი ჭირისაგან. დაკრძალულია მშობლიურ ქალაქ კოლჩესტერში, წმინდა სამების ეკლესიის გალავანში.

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 154.

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Olomouc City Library regional database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q130368343"></a>
↑ Гильберт Уильям // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>
↑ SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ Find a Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17565097"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5145336"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q34217"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a>
↑ ^6.0 ^6.1 ^6.2 Catalog of the German National Library
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686"></a>
↑ Czech National Authority Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ ^8.0 ^8.1 Pas L. v. Genealogics — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q59157237_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q130368343">[https://tritius.kmol.cz/authority/866193_Olomouc_City_Library_regional_database]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q130368343"></a></div>-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Olomouc City Library regional database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q130368343"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Гильберт_Уильям_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ალექსანდრე_პროხოროვი|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a></div>-2] Гильберт Уильям // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q5535082_citetype_Q33270056_citetype_Q43229_citetype_Q107553922"_data-entity-id="Q63056">[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=21266_Find_a_Grave]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1996.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a></div>-4] Find a Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q17565097">[[:d:Q17565097|Oxford_Dictionary_of_National_Biography]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:en:Colin_Matthew|C.&nbsp;Matthew]]_—_[[:ოქსფორდი|Oxford]]:_[[:ოქსფორდის_უნივერსიტეტის_გამომცემლობა|OUP]],_2004.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17565097"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5145336"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q34217"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a></div>-5] Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17565097"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5145336"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q34217"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638_citetype_Q1982918"_data-entity-id="Q23833686">Catalog_of_the_German_National_Library<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686"></a></div>-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 Catalog of the German National Library
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638_citetype_Q1982918_citetype_Q36524"_data-entity-id="Q13550863">Czech_National_Authority_Database<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a></div>-7] Czech National Authority Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q7094076_citetype_Q33270056_citetype_Q130719186"_data-entity-id="Q19847326"><i_class="wef_low_priority_links">[[:en:Leo_van_de_Pas|Pas&nbsp;L.&nbsp;v.]]</i>_Genealogics<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a></div>-8] 8.0 ^8.1 Pas L. v. Genealogics — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]