უზბეკფილმი
| დარგი | კინემატოგრაფი |
|---|---|
| დაფუძნდა | 1925 |
| სათავო ოფისი |
ტაშკენტი, ( უზბეკეთი) |
| პროდუქცია | მხატვრული, ანიმაციური |
| საიტი | http://www.uzbekfilm.uz/ |
„უზბეკფილმი“ (უზბეკ. Oʻzbekfilm) — უძველესი და უდიდესი უზბეკური კინოსტუდია, რომელიც მხატვრულ ფილმებს აწარმოებს.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სტუდია 1925 წელს ტაშკენტში დაარსდა. მისი პირველი სახელი იყო „აღმოსავლეთის ვარსკვლავი“. 1936 წელს ეწოდა „უზბეკფილმი“. მეორე მსოფლიო ომის დროს სტუდიას ეწოდა „ტაშკენტის კინოსტუდია“. 1958 წელს სახელწოდება კვლავ შეიცვალა „უზბეკფილმით“. 1979 წელს კინოსტუდიას მიენიჭა კამილ იარმატოვის სახელი.[1] „უზბეკფილმი“ შედის უზბეკკინოს ეროვნული სააგენტოს სისტემაში. დღეისათვის კინოსტუდიას გამოშვებული აქვს 400-ზე მეტი სრულმეტრაჟიანი და 100-ზე მეტი მულტიპლიკაციური ფილმი. „უზბეკფილმის“ სტუდიის მიერ წარმოებული ცნობილი ფილმებია „შენით მოხიბლული“ (1958) და „ამაზე მთელი მახალია ლაპარაკობს“ (1960).
1920-იან წლებში გადაიღეს ფილმები „მეორე ცოლი“, „მეჩეთის გუმბათების ქვეშ“, „ქოლგის ეტლი“, „რავატ კაშკირლარი“, „ჩოდირა“. 1925-26 წლებში შეიქმნა 20-ზე მეტი სრულმეტრაჟიანი და 30-ზე მეტი მოკლემეტრაჟიანი ქრონიკის ფილმი.
1930-იანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1932 წელს „აღმოსავლეთის ვარსკვლავმა“ მიიღო სახელწოდება „უზბეკფილმი“. 1930 წლამდე ფილმებს ძირითადად რუსი რეჟისორები იღებდნენ, რომლებიც შორს იყვნენ უზბეკური ხალხის ეროვნული ტრადიციებისგან. 30-იან წლებში ნაბი განიევმა დაიწყო დამოუკიდებელი ფილმების გადაღება: „აღდგომა“, „რამაზანი“, სულაიმონ ხოჯაევი „გათენებამდე“, იოლდოშ აზამოვი „ხმალი“. მათ გვერდით მუშაობდნენ ო. ფრელიხი („წმინდანის ქალიშვილი“), ნ. კლადო („ამერიკული ბამბა ბაღდადში“, „სიკვდილის ჭა“). 1936 წელს ალექსანდრე უსორცევ-გარფმა კინოსტუდია „უზბეკფილმში“ გადაიღო უზბეკური კინოს ისტორიაში პირველი ხმოვანი ფილმი „ფიცი“. 1939 წელს კინოსტუდიას ეწოდა „ტაშკენტის კინოსტუდია“.
1940-იანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მეორე მსოფლიო ომის დროს ტაშკენტში ევაკუირებული რუსული, უკრაინული და ბელორუსული კინოსტუდიების ჩამოსვლასთან დაკავშირებით, მას ეწოდა „ერთიანი ტაშკენტის კინოსტუდია“. კინოსტუდიის სამხატვრო ხელმძღვანელი იყო ცნობილი რეჟისორი მიხეილ რომი(რუსული)ქართ.. ამ პერიოდში გადაიღეს: „ჩვენ გავიმარჯვებთ“ (რეჟისორები კ. იარმატოვი, ნ. განიევი), „გულის მეგობრები“ (ნ. განიევი), „კინოკონცერტი“ (ი. აზამოვი), „მეგობრებს ფრონტზე“. (კ. იარმატოვი), „ხუთი რესპუბლიკის კონცერტი“ (ზ. სობიტოვი), „ალექსანდრე პარხომენკო“, „ორი მეომარი“ (ლ. ლუკოვი), „ნასრედინი ბუხარაში“ (ი. პროტაზანოვი), „მისი სახელია სუხა ბატორი“ (ა. ზარხი, ი. ჰეიფიცი).
ომის შემდგომ წლებში გამოვიდა კლასიკური ფილმები „ტაჰირი და ზუჰრა“ (1945), „ნასრედინის თავგადასავალი“ (1946, ორივეს რეჟისორი ნ. განიევი) და „ალიშერ ნავოი“ (1947, რეჟისორი კ. იარმატოვი), რომლებმაც უზბეკური კინო საზღვარგარეთ ცნობილი გახადა. 1947-52 წლებში, სსრკ კინემატოგრაფიის სამინისტროს ბრძანებით, არც ერთი ფილმი არ გადაღებულა. შესვენების შემდეგ ფილმი იყო „პახტაოი“ (კ. იარმატოვი).
1950-იანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
50-იან წლებში შეიქმნა ფილმები: „ბიჭი მსახურთან ერთად“, „კუთლუგის სისხლი“ (ლ. ფაიზიევი), „პასინგილ რაჰმონოვალარი“, „აბუ ალი იბნ სინა“ (კ. იარმატოვი), „გულბაჰორი“ (ი. აზამოვი), „ჩვენ შევხვდებით. სტადიონზე“ (ზ. სობიტოვი). 1955 წელს გამოვიდა პირველი ფერადი მხატვრული ფილმი „ემირატების დაცემა“ (რეჟისორები ლ. ფაიზიევი, ვ. ბასოვი). 1958 წლიდან სტუდიამ დაიბრუნა სახელი „უზბეკფილმი“. 1959 წელს გადავიდა ჩილონზორში აშენებულ ახალ შენობაში.
1960-იანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1960-იან წლებში კინოსტუდიაში ჭარბობდა ფილმები მდიდარი თემატიკით, მხატვრული მიმართულებით და ახალგაზრდული, როგორიც არის: „შენ არ ხარ ობოლი“, „ტაშკენტი პურის ქალაქია“ (შ. აბასოვი), „ნუ ესვრი 26-ეს“, „41-ის ვაშლები“ (რ. ბატიროვი), „გენერალი რახიმოვი“ (ზ. სობიტოვი), „მზესთან ერთად დაბრუნდი“ (ჰ. ფაიზიევი), „ულუგბეკის ვარსკვლავი“ (ლ. ფაიზიევი), „აბუ რაიჰონ ბერუნი“ (შ. აბასოვი), „გასული დღეები“ (ი. აზამოვი) და სხვა. ფილმების შექმნა, რომლებიც ასახავს ადამიანების ხასიათსა და ურთიერთობებს, ცხოვრების წესს და მუშაობას, კინოსტუდიის შემქმნელებისთვის მთავარ ამოცანად იქცა და შედეგად შეიქმნა: „გელოდებით, ახალგაზრდავ“ (რ. ბოტიროვი), „ჩვენი ჩიტები. იმედი“, „გენიოსის ახალგაზრდობა“ (ე. ეშმუჰამედოვი), „ნოდირაბეგიმი“ (კ. იარმატოვი), „შუმ ბოლა“ (დ. სალიმოვი), „მევაზორლიკ აილი“ (ა. ჰამროევი) და სხვები.
1965 წელს შეიქმნა მულტიპლიკაციური საამქრო და გამოუშვეს პირველი მულტიპლიკაციური ფილმი „6 * 6“ (დ. სალიმოვი)
1970-იანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1977 წელს მულტიპლიკაციური საამქრო გაიზარდა და გახდა „მულტიპლიკაციური გაერთიანება“. 70-იან წლებში „უზბეკფილმში“ ვითარდებოდა საბავშვო კინო. დაიწყეს ტელეფილმების, მულტიპლიკაციური ფილმების გამოშვება.
გამოვიდა ფილმები, რომლებიც შეიქმნა უცხოელ კოლეგებთან თანამშრომლობით. მაგ.: „ალიბაბა და ორმოცი ყაჩაღი“ (ლ. ფაიზიევი — უზბეკეთი, უ. მეჰრა — ინდოეთი).
1979 წელს კინოსტუდიას მსახიობის, რეჟისორისა და სცენარისტის კამილ იარმატოვის (1903-1978) სახელი მიენიჭა.
1980-იანი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
80-იანი წლების ბოლოს, „რეკონსტრუქციის“ წლებში, „უზბეკფილმში“ წამოვიდა რეჟისორების ახალი თაობა. მათ შორის: რ. მალიკოვი, ა. ფაჩულინი, ს. ნაზარმუჰამედოვი, ზ. მუსაკოვი, დ. დავლატოვი, ი. ერგაშევი.
„მშვიდობით, ჩემო ახალგაზრდობავ“ (ე. ეშმუჰამედოვი), „კლინიკა“ (რ. მალიკოვი), „მგლები“ (ს. ნაზარმუჰამედოვი), „ვინ ხარ?“ (ჯ. ფაიზიევი), „სოლდატის ზღაპარი“ (ზ. მუსაკოვი), „ქვის პაემანი“ (ი. ერგაშევი), „იოვვოი“ (ქ. კამალოვა) და „სიყვარული და სიძულვილი“.
დამოუკიდებლობის შემდეგ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დამოუკიდებლობის შემდეგ „უზბეკფილმის“ ახალი ისტორია დაიწყო. ფილმის შინაარსში, პერსონაჟებსა და სტილში გაიზარდა ნაციონალიზმი. ამ წლების პროდუქტია: „ქადაგი“ (ი. როზიკოვი), „ჩიმილდიკი“ (მ. აბზალოვი), „დილხიროჯი“, „ამხანაგი ბოიკენჯაევი“ (ი. როზიკოვი), „იოდგორი“ (კ. ნასიმოვი), „ლოლა თოვლზე“ (ე. ტოიჩიევი, ა. შახობიდინოვი), „ალპომიში“ (ჰ. ფაიზიევი), „ბიჭები ცაში“, „ბიჭები ცაში-2“ (ზ. მუსაკოვი), „პატარა გიგანტი“ (ჯ. კასიმოვი), „ფელინი“ (ნ. აბასოვი), „ქიზმატი“ (ა. აქბარხოჯაევი, ა. ისმაილოვი), „მაქსადი“ (რ. მელიევი), „მე არ ვარ ტერორისტი“ (მუჰამედ ალი ისკანდაროვი) და სხვა.