ნეკერჩხალი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
გენეტიკურ დონეზე კვლევით ცვლილება ოფიციალურადაა მიღებილუ მთელს მსოფლიოში! |
No edit summary |
||
| ხაზი 14: | ხაზი 14: | ||
| commons = Category:Acer |
| commons = Category:Acer |
||
}} |
}} |
||
'''ნეკერჩხალი''' ({{lang-la|Acer}}) — მცენარეთა გვარი [[ |
'''ნეკერჩხალი''' ({{lang-la|Acer}}) — მცენარეთა გვარი [[საპინდუსისებრნი|საპინდუსისებრთა]]<ref>{{ITIS|ID=28727|taxon=ნეკერჩხალი}}</ref> ოჯახისა. 5-40 მ სიმაღლის ერთ-, ორ- ან მრავალსახლიანი (პოლიგამური) ფოთოლმცვივანი ხეები ან ბუჩქებია. |
||
შეიცავს 150-მდე სახეობას, რომელიც გავრცელებულია ევრაზიაში, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ამერიკასა და ზონდის არქიპელაგის კუნძულებზე, ზომიერი და სუბტროპიკული ჰავის პირობებში, ნოყიერ და დაწრეტილ ნიადაგებზე. ზოგი ეგუება ნიადაგის სუსტ დამლაშებას. უმეტესად მეზოფილური და ყინვაგამძლე მცენარეებია, ნაწილობრივ — ქსეროფიტები. [[კავკასია]]ში 11 სახეობაა, მათგან [[საქართველო]]ში — 9. |
შეიცავს 150-მდე სახეობას, რომელიც გავრცელებულია ევრაზიაში, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ამერიკასა და ზონდის არქიპელაგის კუნძულებზე, ზომიერი და სუბტროპიკული ჰავის პირობებში, ნოყიერ და დაწრეტილ ნიადაგებზე. ზოგი ეგუება ნიადაგის სუსტ დამლაშებას. უმეტესად მეზოფილური და ყინვაგამძლე მცენარეებია, ნაწილობრივ — ქსეროფიტები. [[კავკასია]]ში 11 სახეობაა, მათგან [[საქართველო]]ში — 9. |
||
| ხაზი 28: | ხაზი 28: | ||
== ლიტერატურა == |
== ლიტერატურა == |
||
{{ქსე|7|373|[[მიხეილ სახოკია]]}} |
{{ქსე|7|373|[[მიხეილ სახოკია]]}} |
||
== სქოლიო == |
|||
{{სქოლიო}} |
|||
[[კატეგორია:ნეკერჩხლისებრნი]] |
[[კატეგორია:ნეკერჩხლისებრნი]] |
||
17:47, 3 აპრილი 2019-ის ვერსია
| ნეკერჩხალი | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Acer campestre | ||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| ლათინური სახელი | ||||||||||||||
| Acer | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
ნეკერჩხალი (ლათ. Acer) — მცენარეთა გვარი საპინდუსისებრთა[1] ოჯახისა. 5-40 მ სიმაღლის ერთ-, ორ- ან მრავალსახლიანი (პოლიგამური) ფოთოლმცვივანი ხეები ან ბუჩქებია.
შეიცავს 150-მდე სახეობას, რომელიც გავრცელებულია ევრაზიაში, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ამერიკასა და ზონდის არქიპელაგის კუნძულებზე, ზომიერი და სუბტროპიკული ჰავის პირობებში, ნოყიერ და დაწრეტილ ნიადაგებზე. ზოგი ეგუება ნიადაგის სუსტ დამლაშებას. უმეტესად მეზოფილური და ყინვაგამძლე მცენარეებია, ნაწილობრივ — ქსეროფიტები. კავკასიაში 11 სახეობაა, მათგან საქართველოში — 9.
ჩვენში ნეკერჩხალი გავრცელებულია დაბლობიდან სუბალპურ სარტყლამდე, უმრავლესობა — მთის შუა და ზემო სარტყლამდე. მხოლოდ კავკასიის ენდემი — მაღალმთის ბოყვი (Acer trautvetteri) — ქმნის სუბალპურ სარტყელში ნაირბალახოვან მეჩხერ კორომებს, დანარჩენი კი შერეულია ფოთლოვან და წიწვოვან (უფრო ნაკლებად) ტყეებში.
მეორე ენდემი სოსნოვსკის ნეკერჩხალი (Acer sosnowskyi) იზრდება მხოლოდ აფხაზეთში კირქვიანებზე. ქართული ნეკერჩხალი (Acer ibericum) — მესამე კავკასიის ენდემი, რომელიც საქართველოს წითელ წიგნში არის შესული. სახეობებისა (ლეკა, თათრული ნეკერჩხალი, მთის და მაღალმთის ბოყვები) გამოსადეგია სატყეო და საცავი ნარგევებისათვის, ბაღ-პარკების გასაფორმებლად (შემოდგომაზე ძალზე ლამაზია, მათი ნაირფერი ფოთოლი და ნაყოფი); ზოგი მათგანი შეიცავს მრავალ მაღურ ფორმას.
საქართველოში ინტროდუცირებული სახეობებიდან ამ მხრივ პერსპექტიულია ჩრდილოეთ ამერიკის წითელი ნეკერჩხალი (Acer rubrum), შაქრის ნეკერჩხალი (Acer saccharum), იფანფოთოლა ნეკერჩხალი (Acer negundo) და სხვა. აღმოსავლეთ აზიური ნეკერჩხალი „გინალა“ (Acer ginnala), თათისებრი ნეკერჩხალი (Acer palmatum) და სხვა. ნეკერჩხალის მერქანი მკვრივი, გამძლე და მაგარია, კარგად პრიალდება.
იყენებენ ავეჯის, სპორტის ნივთიერების, მუსიკალური საკრავებისა და სხვათა დასამზადებლად. ზოგიერთი სახეობა შეიცავს „ნეკერჩხლის შაქარს“. ფოთლებისაგან მიიღება საღებავი. თაფლოვანი მცენარეებია. ამრავლებენ თესლით, ბაღურ ჯიშებს — მყნობით. კალმები ძნელად ფესვიანდება. უხვად ივითარებს ძირკვის ამონაყარს.
ლიტერატურა
- მიხეილ სახოკია, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 373.