მუჰამედ ჰასან შარკი
| მუჰამედ ჰასან შარკი პუშტუ محمد حسن شرق | |
| ავღანეთის მე-16 პრემიერ-მინისტრი | |
|---|---|
| თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
| 26 მაისი 1988 – 20 თებერვალი 1989 | |
| პრეზიდენტი | მუჰამედ ნაჯიბულა |
| წინამორბედი | სულთან ალი ქეშთმანდი |
| მემკვიდრე | სულთან ალი ქეშთმანდი |
| დაბადებული | 17 ივლისი 1925 (98 წლის) ანარ დარას რაიონი, ავღანეთის საამირო |
| პოლიტიკური პარტია | უპარტიო |
| პროფესია | ექიმი |
| რელიგია | ისლამი სუნიზმი |
მუჰამედ ჰასან შარკი ( პუშტუ محمد حسن شرق დ. 1925 წლის 17 ივლისი, ანარ დარას რაიონი, ფარაჰის პროვინცია, ავღანეთის საამირო ) — ავღანელი სახელმწიფო მოღვაწე და პოლიტიკოსი, ავღანეთის პრემიერ-მინისტრი 1988 წლის 26 მაისიდან 1989 წლის 20 თებერვლამდე.[1]
განათლება და კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მუჰამედ ჰასან შარკი ეროვნებით პუშტუნია. მიიღო სამხედრო ( 1940 - 1943 ) და სამედიცინო ( 1943 - 1946 ) განათლება ქაბულში. დაამთავრა ქაბულის ასკარის სამხედრო ლიცეუმი (1947) და ქაბულის უნივერსიტეტის სამედიცინო ფაკულტეტი ( 1953 ). იყო ოპოზიციური სტუდენტური მოძრაობის ერთ-ერთი გამორჩეული ფიგურა, უნივერსიტეტში სწავლისას პოლიტიკური შეხედულებების გამო გარიცხეს და სამჯერ დააპატიმრეს. ამ პერიოდში ის შეხვდა კიდევ ერთ ახალგაზრდა რევოლუციონერს, ავღანეთის მომავალ ლიდერს 1980-იანი წლების პირველ ნახევარში, ბაბრაკ კარმალს.
უმაღლესი განათლების მიღების შემდეგ გარკვეული პერიოდი ქაბულის სამხედრო ჰოსპიტალში ექიმად მუშაობდა. 1953-1963 წლებში იყო პრემიერ მინისტრის მუჰამედ დაუდის პირადი კანცელარიის უფროსი, ხოლო მისი გადადგომის შემდეგ ქაბულში კერძო სამედიცინო პრაქტიკით იყო დაკავდა, ამავე დროს დაუდის ნდობით აღჭურვილი პირი იყო.
ავღანეთის სამეფოს დროს მინისტრთა საბჭოს ადრინდელი თავმჯდომარის მუჰამედ დაუდ ხანის სპიკერად მუშაობდა. როდესაც დაუდმა დაიკავა პრემიერ-მინისტრის, თავდაცვის მინისტრისა და საგარეო საქმეთა მინისტრის კაბინეტის პოსტები, მან შარკი დანიშნა თავის მოადგილედ. შარკი იყო დაუდის ფინანსთა მინისტრი 1975 წლიდან დაახლოებით 1976 წლამდე ის ასევე მსახურობდა მაშინდელი პრემიერ- მინისტრის მუჰამედ დაუდ ხანისა და მისი მილი ღურზანგის პარტიის სპიკერად.[2]
1973 წელს იგი გახდა სახელმწიფო გადატრიალების ერთ-ერთი აქტიური მონაწილე, რომელსაც დაუდი ხელმძღვანელობდა და რამაც დაქვეყანა მონარქიის დამხობამდე მიიყვანა. თანამედროვე რუსი ისტორიკოსი ვ. კორგუნი აღნიშნავს, რომ 1973 წლის სახელმწიფო გადატრიალების დროს შარკი ფარულად თანამშრომლობდა მოსკოვთან . [3] ახალ მთავრობაში მან დაიკავა ვიცე-პრემიერის თანამდებობა (1973 წლის 1 აგვისტოდან ), იყო დაუდის ერთ-ერთი უახლოესი თანამოაზრე და მხარს უჭერდა რეჟიმის კავშირების შენარჩუნებას მემარცხენე რადიკალ პოლიტიკურ ძალებთან სახალხო დემოკრატიული პარტიის პარჩამის ფრაქციიდან, რომლის ერთ-ერთი ლიდერი იყო ბაბრაკ კარმალი. 1975 წლის 27 სექტემბრიდან დაიკავა პირველი ვიცე-პრემიერის თანამდებობა.
1977 წელს გადადგა დაკავებული თანამდებობიდან და დაინიშნა ელჩად იაპონიაში . ეს მოვლენა უკავშირდებოდა დაუდის უარს მემარცხენე რადიკალებთან თანამშრომლობაზე და მის კონსერვატიულ პოზიციებზე გადასვლას, ასევე დაუდის დისტანცირებას სსრკ-სგან.[4]
1978 წლის მაისში, ეგრეთ წოდებული აპრილის რევოლუციის შედეგად სახალხო-დემოკრატიული პარტიის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, იგი დაბრუნდა ავღანეთში, მაგრამ ახალი დანიშვნა არ მიუღია, პირიქით, დააპატიმრეს. გაათავისუფლეს 1980 წელს და დაინიშნა ელჩად ინდოეთში ( 1980 - 1986 წლის იანვარი).
1978 წლის მაისში, ეგრეთ წოდებული აპრილის რევოლუციის შედეგად ავღანეთის სახალხო-დემოკრატიული პარტიის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ, იგი დაბრუნდა ავღანეთში, მაგრამ დააპატიმრეს და გაათავისუფლეს 1980 წელს. დაინიშნა ელჩად ინდოეთში ( 1980 - 1986 წლის იანვარი).1986 წლის მარტში ავღანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა აბდულ ვაკილმა მიიწვია მოჯაჰედების ლიდერები, ყოფილი მეფე ზაჰირ შაჰი და წინა მთავრობების ყოფილი მინისტრები ეროვნული ერთიანობის მთავრობასთან გასაერთიანებლად. ახალი პარლამენტი, რომელიც შეიკრიბა 1989 წლის 30 მაისს, ჟენევის შეთანხმების ძალაში შესვლიდან ორი კვირის შემდეგ და 1989 წელს საბჭოთა ჯარების გაყვანის დაწყებიდან, შედგებოდა 184 ქვედა პალატის დეპუტატისაგან და 115 სენატორისგან; წინააღმდეგობის „ოპოზიციისთვის“ თავისუფალი დარჩა 62 ადგილი პალატაში და 82 ადგილი სენატში. როგორც კომპრომისული კანდიდატი, შარკი პრეზიდენტმა მოჰამედ ნაჯიბულამ აირჩია მინისტრთა საბჭოს ახალ თავმჯდომარედ. მან შეცვალა სულთან ალი ქეშთმანდი .
1988 წლის 26 მაისს დაინიშნა ქვეყნის პრემიერ-მინისტრად. ავღანეთიდან საბჭოთა ჯარების გაყვანის პირობებში სსრკ განიხილავდა პროსაბჭოთა მთავრობის შექმნის შესაძლებლობას, რომელიც ავღანეთის სახალხო-დემოკრატიული პარტიიდან მოახდენდა დისტანცირებას. მთავრობის 30 მინისტრიდან 11 ეკუთვნოდა ავღანეთის სახალხო-დემოკრატიულ პარტიას ეკუთვნოდა (საკვანძო თანამდებობები).
საბჭოთა ჯარების ქვეყნიდან გაყვანის შემდეგ, შარკის მთავრობა არაეფექტური გამოდგა. 1989 წლის 21 თებერვალს იგი გაათავისუფლეს პრემიერ-მინისტრის თანამდებობიდან და მისი მთავრობა გადააყენეს.
მას შემდეგ, რაც თალიბანმა ხელში ჩაიგდო ძალაუფლება, მან დატოვა ავღანეთი და ემიგრაციაში დასახლდა შეერთებულ შტატებში . ავტორია ორი წიგნის ავღანეთის უახლესი ისტორიის შესახებ, მათ შორის „შექმნა და განადგურება“ (2005).
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Profile of Mohammad Hasan Sharq
- ↑ Profile of Mohammad Hasan Sharq
- ↑ История Афганистана. XX век. М., 2004. С. 375
- ↑ Willem Vogelsang (2002). The Afghans. Wiley. ISBN 978-0-631-19841-3. Retrieved 2009-03-22 – via Internet Archive.
PDPA Kabul Safe.
