ლუბრმა
ლუბრმა — ჩქერებს შორის მოქცეული მდინარის კალაპოტის უფრო ღრმა მონაკვეთი. ლუბრმა ჩვეულებრივ წარმოიქმნება იქ, სადაც მდინარის კალაპოტი მოხრილია ან შევიწროებულია და ფსკერი უფრო ინტენსიურად ირეცხება წყალდიდობის დროს მდინარის აჩქარებული დინების გამო. ღრმა ლუბრმა თევზების გამოსაზამთრებელი ადგილია.[1]
ლუბრმა ჩქერებთან ერთად მდინარეზე წარმოქმნის სისტემას — ლუბრმა-ჩქერი-ლუბრმა. ლუბრმა ჩაზნექილი ნაპირის სიახლოვეს ხშირად იკავებს კლაკნილის მეტად გამრუდებულ ნაწილს. ჩქერისგან განსხვავებით, წყალმცირობისას ლუბრმაზე წყლის ზედაპირის დახრილობები და დინების სიჩქარე მკვეთრად მცირდება, ხოლო წყალდიდობისას მატულობს.[2]
წყალმცირობისას ლუბრმაზე ნარიყი ილექება, წყალდიდობისას მისი ფსკერი ირეცხება. მეანდრის კლაკნილზე განლაგებულ ლუბრმაზე, ჩაზნექილ ნაპირთან ამ მხარეზე მიმართული ზედაპირული დინებების ზემოქმედებით წყლის დონე მატულობს. წარმოიქმნება წყლის ზედაპირის განივი დახრილობა, რომელიც მით უფრო მეტია, რაც უფრო ნაკლებია კალაპოტის კლაკნილის რადიუსი და დიდია დინების სიჩქარე. ფსკერთან, წარმოიქმნება მოზნექილი ნაპირის მხარეს არსებული ფსკერისპირა დინება.[2]
სიღრმესა და წყლის სიჩქარის ნაკლებობას ხშირად მოჰყვება ლუბრმის სტრატიფიკაცია, განსაკუთრებით თბილ რეგიონებში. აშშ-ის დასავლეთით, თბილსა და არიდულ რეგიონებში ზედაპირული წყალი 3–9°C მაღალი აღმოჩნდა, ვიდრე ფსკერზე.[3]
სახმელეთო პრაქტიკაში ლუბრმა აღნიშნავს მდინარის ღრმა მონაკვეთს, რომელიც უზრუნველყოფს გემების თავისუფალ მოძრაობას. მდინარეს როგორც წესი ყოფენ ზედა, საშუალო და ქვედა ლუბრმად. ლუბრმა აგრეთვე აღნიშნავს ზღვის მონაკვეთს, რომელიც თავისუფალია წყალქვეშა საშიშროებისაგან (შხერები, კლდეები).[4]
ლუბრმა შედარებით იშვიათია მდინარე დასავლეთის გუმისთაზე, სადაც მისი სიგრძე არც თუ ისე დიდია.[5]
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Чеботарев А. И. Гидрологический словарь. Л.: Гидрометеоиздат, 1978, 308 с.
- ↑ 2.0 2.1 Плёс | Научно-популярная энциклопедия «Вода России»
- ↑ Thermally Stratified Pools and Their Use by Steelhead in Northern California Streams. 1994
- ↑ Плёс | Большая российская энциклопедия
- ↑ Ресурсы поверхностных вод СССР. Том 09. Закавказье и Дагестан. Выпуск 1. Западное Закавказье. 1969