კოსტადინ ქრისტოფორიდი
| კოსტადინ ქრისტოფორიდი | |
|---|---|
 | |
| დაბადების თარიღი | 1827[1] [2] [3] |
| დაბადების ადგილი | ელბასანი |
| გარდაცვალების თარიღი | 1895[1] [2] [3] |
| გარდაცვალების ადგილი | ელბასანი |
| ფსევდონიმი | Kristoforidhi |
| საქმიანობა | ლექსიკოგრაფი, ენათმეცნიერი, მთარგმნელი, მწერალი და Bible translator |
| მოქალაქეობა |
.svg){kind=small} ოსმალეთის იმპერია |
| ალმა-მატერი | Zosimaia School და Malta Protestant College |
| ხელმოწერა |
.svg){kind=small} |
Kostandin Nelko (22 მაისი 1827 - 7 მარტი 1895), იყო ალბანელი მთარგმნელი და მეცნიერი. იგი ძირითადად ცნობილია იმით, რომ 1872 წელს პირველად თარგმნა ახალი აღთქმა. მან ასევე უზრუნველყო თარგმანი ტოსკურ ალბანურ ენაზე 1879 წელს, რითაც გააუმჯობესა ვანგელ მექსის 1823 წლის ტოსკური ვერსია.
ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
იგი დაიბადა ელბასანში და 1847 წლიდან სწავლობდა იანიაში (თანამედროვე იოანინა) ზოსიმეას ბერძნულ კოლეჯში, სადაც დაუმეგობრდა იოჰან გეორგ ფონ ჰანს, იგი დაეხმარა მას ალბანური ენის შესწავლაში და გერმანულ-ალბანური ლექსიკონის დაწერაში. [4] [5] 1856 ან 1857 წელს იგი შეუერთდა პროტესტანტულ ეკლესიას იზმირის მოქცევის შემდეგ, რითაც გახდა პირველი ცნობილი ალბანელი პროტესტანტი.
ის 1857 წელს წავიდა სტამბოლში და მოამზადა მემორანდუმი ალბანური ენისთვის . ის მალტაში 1860 წლამდე დარჩა პროტესტანტულ სემინარიაში, დაასრულა ახალი აღთქმის თარგმნა ტოსკურ და გეგურ დიალექტებზე. მას დაეხმარა ნიკოლა სერრეკი შკოდერიდან აღთქმის გეგური ვერსიით დაწერაში. ნიკოლა სერეკი ასევე იყო ლათინური ანბანის გამოყენების მომხრე, რომელსაც უკვე იყენებდნენ ალბანური ლიტერატურის ადრეული მწერლები.
ის გაემგზავრა ტუნისში, სადაც მუშაობდა მასწავლებლად 1865 წლამდე, სანამ ბრიტანული და უცხოური ბიბლიური საზოგადოების წარმომადგენელმა მას კონტრაქტი შეუკვეთა კომპანიაში ბიბლიის ალბანურ თარგმანების წარმოებაზე. [6] [7] მან 1866 წელს გამოსცა ოთხი სახარების პირველი გეგური თარგმანი და მოციქულთა საქმეები ; მრავალი წლის განმავლობაში იგი განაგრძობდა მოღვაწეობას, აქვეყნებდა ტოსკურ და გეგურ დიალექტებზე ფსალმუნებს (1868, 1869); ახალი აღთქმა (1879, 1869), დაბადება და გამოსვლა (ტოსკი, 1880); მეორე კანონი (ტოსკი, 1882); იგავები და ესაიას წიგნი (ტოსკი, 1884 წ.).
კრისტოფორიდი გახდა ალბანეთის უფლებების დაცვის ცენტრალური კომიტეტის წევრი (დაარსებული 1877 წელს), რომელიც იყო ალბანელი ინტელიგენციის ჯგუფი, იგი დაფუძნებულია სტამბულში.
ის ალბანური ენის განვითარებას მნიშვნელოვანს თვლიდა ალბანელი ხალხის შესანარჩუნებლად და მან თავისი ცხოვრების დიდი ნაწილი დაუთმო ენის შესწავლასა და ჩაწერას, იგი მოგზაურობდა მთელ ალბანეთში მასალის შესაგროვებლად. [7] ამ ძალისხმევის შედეგი იყო მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაშრომი, ალბანური ენის ლექსიკონი ( ბერძ. Λεξικόν της Αλβανικής Γλώσσης გამოიცა [6] [8] ათენში, საბერძნეთი. [9]
იცოდა ალბანური (ტოსკური და გეგური დიალექტები), ბერძნული, ლათინური, ებრაული, ინგლისური, იტალიური, თურქული, ბულგარული, არაბული, ფრანგული და გერმანული. </link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2023)">საჭიროა ციტირება</span> ]
სამუშაოები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Historia e (1872)
- Λεξικὸν τῆς ἀλβανικῆς γλώσσης Lexikon tēs albanikēs glōssēs (ბერძნულ-ალბანური ლექსიკონი)
- Γραμματική τῆς γλώσσης κατὰ τὴν τοσκικὴν διάλεκτον Grammatikē tēs glossēs kata tēn toskikēn dialekton (1882)
- აბეტარე. (ABC-Primer, გეგ 1867, ტოსკი 1868)
თარგი:Cnote2 Begin თარგი:Cnote2
- ↑ 1.0 1.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #121964930 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ 2.0 2.1 CONOR.SR
- ↑ 3.0 3.1 MAK
- ↑ Gawrych 2006
- ↑ Robert Elsie (24 December 2012). A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B.Tauris, გვ. 257. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ 6.0 6.1 Skendi, Stavro (1967). The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press, გვ. 122–123. ISBN 9781400847761. შეცდომა ციტირებაში Invalid
<ref>tag; name "Skendi122123" defined multiple times with different content; $2 - ↑ 7.0 7.1 Gawrych 2006
- ↑ Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. London: IB Tauris, გვ. 20, 130. ISBN 9781845112875.
- ↑ Lloshi p. 9.
- Akademia e Shkencave e Shqipërisë (2008) ( Albanian ), Fjalor Enciklopedik Shqiptar 2 (ალბანური ენციკლოპედია), Tirana ,ISBN 978-99956-10-28-9
- Mann, Stuart: Albanian Literature: An Outline of Prose, Poetry, and Drama, ლონდონი 1955 წ.
- Gawrych, George W.: ნახევარმთვარე და არწივი: ოსმალეთის მმართველობა, ისლამი და ალბანელები, 1874–1913, ნიუ-იორკი 2006 წ.
- კრისტოფორიდის ახალი აღთქმა (1872 წლის გამოცემა გეგ ალბანურ ენაზე)
- კრისტოფორიდის ახალი აღთქმა (1872 პუბლიკაცია ტოსკურ ალბანურ ენაზე)
- დაბადება, კრისტოფორიდის თარგმანი (1889 პუბლიკაცია ტოსკურ ალბანურ ენაზე)
- Kostandin Kristoforidhi e la biblia Albanese . In: ბესა . Nr. 193, ჯგ. 2007 წ. S. 2–7.