კიევის პოგრომი (1881)

1881 წლის 26 აპრილს (7 მაისს), მას შემდეგ, რაც იმპერატორი ალექსანდრე II ტერაქტის შედეგად გარდაიცვალა, კიევში დაიწყო ებრაელების წინააღმდეგ მასობრივი ძალადობა, რომელიც სამი დღის განმავლობაში გრძელდებოდა და სწრაფად გავრცელდა მიმდებარე სოფლებშიც. ეს თავდასხმები, რომლებიც პოგრომის სახელით არის ცნობილი, მიზნად ისახავდა ებრაული მოსახლეობის ტერორსა და დევნას. არეულობები პერიოდულად გრძელდებოდა ზამთრამდე და ერთ-ერთ ყველაზე სასტიკ მოვლენად იქცა 1881 წელს სამხრეთ-დასავლეთ რუსეთის იმპერიაში. ძალადობა ზაფხულშიც გაგრძელდა, მოიცვა დღევანდელი უკრაინის სხვადასხვა რეგიონი, მათ შორის პოდოლიის, ვოლინის, ჩერნიგოვისა და ეკატერინოსლავის გუბერნიები.

ზოგიერთი მოსაზრების მიუხედავად, რომ ცარისტული ხელისუფლება პოგრომების შეჩერებაში პასიური იყო,^[1] ლონდონის უნივერსიტეტის პროფესორი ჯონ დ. კლიერი თავის ნაშრომში "რუსები, ებრაელები და პოგრომები 1881-1882 წლებში" ამტკიცებს, რომ აღნიშნულ პერიოდში რუსეთის მთავრობა აქტიურად ცდილობდა პოგრომების შეჩერებას. მისი კვლევის მიხედვით, ხელისუფლება პოლიციას მკაცრ მითითებებს აძლევდა და არეულობების შესაჩერებლად სამხედრო ძალასაც იყენებდა. თუმცა, იმ პერიოდის სოციალურ-პოლიტიკური დაძაბულობისა და ფართოდ გავრცელებული ანტიებრაული განწყობების ფონზე, პოგრომების სრულად შეჩერება ვერ მოხერხდა.^[2]

პოგრომის პირდაპირი მიზეზი კიევში, ისევე როგორც სხვა რეგიონებში, გახდა 1881 წლის 1 მარტს (13 მარტს) იმპერატორ ალექსანდრე II-ის მკვლელობა, რომლისთვისაც ბრალი რუს ებრაელებს დაეკისრათ. ანტისემიტური განწყობები კიდევ უფრო გამძაფრდა, რასაც ხელი შეუწყო სამხრეთ-რუსეთის მუშათა კავშირის მიერ გავრცელებულმა პროპაგანდამ. მათი ფურცლები, რომლებიც მუშათა შორის დარიგდა, პირდაპირ მოუწოდებდა ებრაელების წინააღმდეგ ძალადობისკენ. ერთ-ერთი ასეთი ტექსტი ასე იკითხებოდა:

პოგრომის პირდაპირი მიზეზი კიევში, ისევე როგორც სხვაგან, იყო 1881 წლის 1 მარტს (13 მარტს) იმპერატორ ალექსანდრე II-ის მკვლელობა, რაზეც ბრალეულობა რუს ებრაელებს დაეკისრათ.^[3] თუმცა, სამხრეთ-რუსეთის მუშათა კავშირმაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ძალადობის გავრცელებაში. მათ მიერ გამოქვეყნებულ დაბეჭდილ ტექსტში იკითხება:

„ძმებო, მუშებო! თქვენ ებრაელებს სცემთ, მაგრამ განურჩევლად. არ უნდა სცემოთ ებრაელი მხოლოდ იმიტომ, რომ ის ებრაელია და თავისებურად ლოცულობს — ღმერთი ხომ ყველასთვის ერთია — არამედ უნდა სცემოთ იმიტომ, რომ ის ხალხს ძარცვავს, ის მუშათა სისხლის მსმელია."^[4]

რუსული პრესის როლი ალექსანდრე II-ის მკვლელობის ებრაელთა აქტად წარმოჩენაში კვლავ საკამათოა.^[5] ზოგიერთი წყარო ამტკიცებს, რომ მედიამ მართლაც მოახდინა გავლენა საზოგადოებრივ აზრზე, თუმცა სხვები მიიჩნევენ, რომ არეულობების მთავარი გამომწვევი ადგილობრივი ეკონომიკური პრობლემები იყო. ებრაელი ფულის გამსესხებლების მიმართ დაგროვილი ვალები და ეკონომიკური დაძაბულობა, განსაკუთრებით კი ებრაელ ბიზნეს კონკურენტებსა და რკინიგზის მუშებს შორის კონფლიქტი, მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა ძალადობის ესკალაციაში.^[6]

ანტისემიტური განწყობების გაღვივებას განსაკუთრებით ხელი შეუწყო გავრცელებულმა ჭორმა, რომ იმპერატორ ალექსანდრე II-ის მკვლელთა ჯგუფში ებრაელებიც იყვნენ ჩართული. ამ მოსაზრებას ამყარებდა ის ფაქტი, რომ რევოლუციური მოძრაობა „ნაროდნაია ვოლიას“ (ხალხის ნება) ერთ-ერთი წევრი, ჰესია ჰელფმანი, ებრაულ ოჯახში იყო დაბადებული.

რაც შეეხება გავრცელებულ ჭორს, გამომდინარე იქედან, რომ მკვლელთა ჯგუფის, რევოლუციური მოძრაობის "ნაროდნაია ვოლიას" (ხალხის ნება), ერთ-ერთი წევრი, ებრაულ სახლში დაბადებული, ჰესია ჰელფმანი იყო, მოსახლეობაში ანტისემიტური განწყობის გაღვივებას მართლა უწყობდა ხელს.

1881-1882 წლებში, პოგრომების დროს, იმპერიის სამხრეთ-დასავლეთ პროვინციების 166 ქალაქში ათასობით ებრაული სახლი დაინგრა, ასობით ოჯახი გაღარიბდა, და მრავალი მამაკაცი, ქალი და ბავშვი დაშავდა ან დაიღუპა. ამ ძალადობრივ მოვლენებს საფუძვლად ედო მწვავე ეკონომიკური დაძაბულობა და ღრმად გამჯდარი ანტისემიტიზმი, რომელიც იმპერატორის მკვლელობის შემდგომი პოლიტიკური არეულობით კიდევ უფრო გამწვავდა.^[7]

ასევე იხილეთ

ებრაელთა ისტორია რუსეთსა და პოლონეთში, ტომი II, ავტორი SM Dubnow .

წყარო

↑ Eurêka, Anti-Semitism In Russia დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine. Eurêka, the 21st Century Guide to Knowledge.
↑ Klier, John D. (2011). Russians, Jews and the Pogroms of 1881-112. p. 26 &foll. ISBN 978-1-107-63415-2
↑ Jewish Chronicle, May 6, 1881, cited in Benjamin Blech, Eyewitness to Jewish History
↑ Kyiv Pogrom. ციტირების თარიღი: 2024-08-15.
↑ Stephen M Berk, Year of Crisis, Year of Hope: Russian Jewry and the Pogroms of 1881–1882 (Greenwood, 1985), pp. 54–55.
↑ I. Michael Aronson, "Geographical and Socioeconomic Factors in the 1881 Anti-Jewish Pogroms in Russia", Russian Review, Vol. 39, No. 1. (Jan., 1980), pp. 18–31
↑ The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, Pogroms in the Russian Empire 2010, YIVO Institute for Jewish Research.

[1] Eurêka, Anti-Semitism In Russia დაარქივებული 2016-03-04 საიტზე Wayback Machine. Eurêka, the 21st Century Guide to Knowledge.

[2] Klier, John D. (2011). Russians, Jews and the Pogroms of 1881-112. p. 26 &foll. ISBN 978-1-107-63415-2

[Chronicle2-3] Jewish Chronicle, May 6, 1881, cited in Benjamin Blech, Eyewitness to Jewish History

[4] Kyiv Pogrom. ციტირების თარიღი: 2024-08-15.

[5] Stephen M Berk, Year of Crisis, Year of Hope: Russian Jewry and the Pogroms of 1881–1882 (Greenwood, 1985), pp. 54–55.

[Aronson19803-6] I. Michael Aronson, "Geographical and Socioeconomic Factors in the 1881 Anti-Jewish Pogroms in Russia", Russian Review, Vol. 39, No. 1. (Jan., 1980), pp. 18–31

[YIVO2-7] The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, Pogroms in the Russian Empire 2010, YIVO Institute for Jewish Research.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]