თრია
| თრია | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 ევროპული თრია (Spermophilus citellus) | |||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||
| |||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||
| Spermophilus (Cuvier, 1825) | |||||||||||||
| |||||||||||||
თრია (ლათ. Spermophilus, ადრე Citellus) — მღრღნელების გვარი ციყვისებრთა ოჯახისა. მათი სხეულის სიგრძეა 11–40 სმ, კუდისა — 4–25 სმ. ყურები მოკლეა, სუსტად შემოსილი. გააჩნიათ ლოყისუკანა პარკები. უკანა კიდურები წინაზე ოდნავ გრძელია. ზურგი შეფერილია მოყვითალო-რუხად, მუცელი უფრო ღიაა. ცნობილია 15 (უწინ 38-მდე) სახეობა. გავრცელებული არიან ევროპასა და აზიაში; ხეობების და მთის (3000 მეტრამდე) სტეპებსა და ტყესტეპებში, ნაწილობრივ — ტუნდრასა და ტყეტუნდრაში. მდინარეთა ჭალების საშუალებით აღწევენ ნახევრად უდაბნოებსა და უდაბნოებში.[1] საქართველოში, კავკასიონზე, თერგის სათავეებთან გვხვდება კავკასიური თრია (ლათ. Spermophilus musicus).[2] თანამედროვე კვლევების შემდეგ, ჩრდილოამერიკული სახეობები ახალ გვარში (Urocitellus, Callospermophilus) გადაიყვანეს, ხოლო ევრაზიულები აქ დატოვეს (გამონაკლისია 2 სახეობა).[3]
აქტიურები არიან დღის ნათელ დროს. თავშესაფარს იწყობენ სოროებში, რომელთაც თვითონ თხრიან, ხშირად სახლობენ კოლონიებად. ქვიშიან ნიადაგებში სოროს სიგრძე შეიძლება 20 მეტრსაც აღწევდეს, სიღრმე კი — 3 მეტრს. იკვებებიან მრავალნაირი მცენარეული საკვებით, ბევრი სახეობის რაციონში ცხოველური საკვებიც შედის, ძირითადად მწერები. შეუძლიათ საკვების მარაგის გაკეთება (6 კგ-მდე). ზამთარში ძილქუშს ეძლევიან (6–7 თვე, ჩრდილოეთში 10 თვემდე). წელიწადში ერთ თააობას იძლევიან, შობენ 2–13 ნაშიერს. სქესობრივ სიმწიფეს სიცოცხლის მე-2 წელს აღწევენ. თრია ბუნებრივი ეკოსისტემის მნიშვნელოვანი ელემენტია, ძირითადად მისი მთხრელი საქმიანობის გამო. მაღალი რიცხოვნობის პირობებში არსებითი ზიანის მიყენება შეუძლიათ სასოფლო-სამეურნეო კულტურებისათვის. მრავალი სახეობა რიგი დაავადებების გამომწვევის ბუნებრივი მატარებელია. დიდი ზომის თრიები — მეორეხარისხოვანი ბეწვეულის რეწვის ობიექტები.[1]
IUCN-ის თანახმად, ევროპული თრია (Spermophilus citellus) გადაშენების საფრთხეში მყოფი სახეობაა, კიდევ სამი სახეობა (Spermophilus suslicus, Spermophilus musicus, Spermophilus xanthoprymnus) — საფრთხესთან ახლოს მყოფი.[4]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 Щипанов Н. А. СУСЛИКИ // Большая российская энциклопедия. т. 31. — М., 2016. — стр. 457.
- ↑ ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 699.
- ↑ Helgen Kristofer M; et al. (2009). „Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus“. Journal of Mammalogy. 90 (2): 270–305. doi:10.1644/07-mamm-a-309.1.
- ↑ „Spermophilus stats“. IUCN Red List of Threatened Species. 2020. 2020. ციტირების თარიღი: 3 სექტემბერი, 2020. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი
|accessdate=-ში (დახმარება)