ელგუჯა ამაშუკელი

ელგუჯა ამაშუკელი
დაიბადა	22 ივნისი, 1928(1928-06-22)
დაბადების ადგილი	თბილისი
გარდაიცვალა	16 მარტი, 2002(2002-03-16) (73 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	თბილისი
ეროვნება	ქართველი
სფერო	ქანდაკება
მასზე გავლენა მოახდინა	ნიკოლოზ კანდელაკი
ჯილდოები	სსრკ-ის სახალხო მხატვარი

ელგუჯა დავითის ძე ამაშუკელი (დ. 22 ივნისი, 1928, თბილისი ― გ. 16 მარტი, 2002) — ქართველი მხატვარი, მოქანდაკე. სსრკ-ის სახალხო მხატვარი (1988). საქართველოს მხატვართა კავშირის თავმჯდომარე (1981-1996). თბილისის საპატიო მოქალაქე (1981).

ბიოგრაფია

საშუალო განათლების მიღების შემდეგ, 1946 წელს შევიდა თბილისის სამხატვრო აკადემიაში ქანდაკების ფაკულტეტზე. აკადემიის დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო ასპირანტურაში, სადაც სამუშაო თემად ჰქონდა ვახტანგ გორგასლის ძეგლის პროექტი. 1955 წელს დაამთავრა თბილისის სამხატვრო აკადემია. 1958 წელს მონაწილეობა მიიღო თბილისის დამაარსებლის, ვახტანგ გორგასლის შესაქმნელად გამოცხადებულ კონკურსში და მიიღო პირველი პრემია. ძეგლი დაიდგა თბილისში, მეტეხის მოედანზე.

იყო ნიკოლოზ კანდელაკის მოწაფე. ამაშუკელი, რომლის შემოქმედება ჟანრობრივად მრავალფეროვანია, ძირითადად მონუმენტალისტია, წარმატებით მუშაობდა დაზგურ ქანდაკებაში, ქმნიდა რელიეფებს. ამაშუკელის შემოქმედებისათვის დამახასიათებელია აქტუალობა, მოქალაქეობრივი და პატრიოტული პათოსი, სივრცისა და რიტმის უნაკლო გრძნობა, ნათელი და ცხადი სილუეტი, მონუმენტურობა, შინაგანი დინამიკა, ზოგჯერ – მკვეთრი ექსპრესია, მასალის ფაქტურის შეგრძნების უტყუარი ალღო, განწყობილების შექმნის უნარი; ხშირად მიმართავდა სიმბოლოებსა და ალეგორიებს.

ელგუჯა ამაშუკელი მეუღლესთან, ლია სტურუასთან და მსახიობ ზინაიდა კვერენჩხილაძესთან ერთად

იქორწინა პოეტ ლია სტურუაზე, ეყოლა ერთი ქალიშვილი — ეკა ამაშუკელი.

მნიშვნელოვანი ნამუშევრებია: „ქართვლის დედა“ (ხე, 1958; ალუმინი, 1963, თბილისი, შ. რუსთაველის სახელმწიფო პრემია, 1966), ვახტანგ გორგასლის ძეგლი (1959, დაიდგა 1967, ბრინჯაო, თბილისი), დიდების მემორიალი (1965, დაიდგა 1967, ბრინჯაო, ფოთი), რაფიელ ერისთავი (1974, ბრინჯაო, თბილისი), ნიკო ფიროსმანაშვილი (1975, ბრინჯაო, თბილისი), გამარჯვების მემორიალი მალთაყვაში (1979, ბრინჯაო), გამარჯვების მემორიალი გორში (1979, ბრინჯაო, სსრკ სახელმწიფო პრემია, 1986), „დედა ენა“ (ცოდნის ზარი, 1981–83, ბრინჯაო, თბილისი, ი. გოგებაშვილის სახელობის პრემია, 1984), „ვეფხი და მოყმე“ (1985, ბრინჯაო, თბილისი), მემედ აბაშიძე (1998, ბრინჯაო, თბილისი), გიორგი ლეონიძე (2000, ბრინჯაო, თბილისი, მთაწმინდის პანთეონი), ფარნავაზ I (2000, ბრინჯაო, თბილისი), ი. ჭავჭავაძე (1987, ბრიჯაო, ბათუმი), დავით აღმაშენებლის მონუმენტი (1995, ბრინჯაო, ქუთაისი) და სხვ. რელიეფური კომპოზიციები: თბილისის მეტროპოლიტენის სადგურ „რუსთაველის“ პორტალის რელიეფი (1965), რელიეფები თბილისის შემოსასვლელებთან (1957-1958), ბარელიეფი „თბილისის 1500 წელი“ (1958), ქანდაკება „რევოლუცია“ (1966, ბრინჯაო).

აღსანიშნავია მისი ნამუშევრები ფერწერის, გრაფიკის და წიგნის მხატვრობის დარგში. ავტორია წიგნებისა: „წერილები ხელოვნებაზე“ (1984), „მეექვსე გრძნობა“ (1987), „დრო შემოქმედი“ (2000).

1984-89 წლებში იყო სსრკ მხატვართა კავშირის მდივანი. იყო ასევე რუსეთის სამხატვრო აკადემიის წევრ-კორესპონდენტი (1988); „საპატიო ნიშნის“, შრომის წითელი დროშის, ხალხთა მეგობრობის ორდენის კავალერი, საბჭოთა კავშირისა და ბულგარეთის სახალხო რესპუბლიკის სახელმწიფო პრემიების ლაურეატი.

დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში.

ჯილდოები და აღიარება

• 1965 : საქართველოს დამსახურებული მხატვარი
• 1978 : საქართველოს სახალხო მხატვარი
• 1988 : სსრკ-ის სახალხო მხატვარი
• 1981 : თბილისის საპატიო მოქალაქე
• 1996 : საქართველოს სახელმწიფო პრემია სახვითი ხელოვნების დარგში
• 1999 : ღირსების ორდენი
• იაკობ გოგებაშვილის სახელობის პრემია
• მემედ აბაშიძის სახელობის პრემია
• შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემია
• სსრკ სახელმწიფო პრემია

რესურსები ინტერნეტში

• ელგუჯა ამაშუკელი — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 350.

• ჩხარტიშვილი ა., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997. — გვ. 119.