ჯოანა რასი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ჯოანა რასი
ინგლ. Joanna Russ
დაბადების თარიღი 22 თებერვალი, 1937(1937-02-22)[1] [2] [3] [4] [5] [6]
დაბადების ადგილი ნიუ-იორკი[7]
გარდაცვალების თარიღი 29 აპრილი, 2011(2011-04-29)[8] [1] [2] [3] [4] [5] (74 წლის)
გარდაცვალების ადგილი ტუსონი[9] [10] [11]
საქმიანობა მწერალი[7] [12] [13] , რომანისტი[7] , უნივერსიტეტის პროფესორი, ესეისტი, სამეცნიერო ფანტასტიკოსი მწერალი, ქალთა უფლებების დამცველი, ჟურნალისტი, საბავშვო მწერალი და writer of feminist science fiction
მოქალაქეობა  აშშ
ალმა-მატერი კორნელის უნივერსიტეტი[7] და Yale School of Drama[14]
ჟანრი feminist science fiction
Magnum opus When It Changed, The Female Man, How to Suppress Women's Writing, The Adventures of Alyx, And Chaos Died, We Who Are About To..., The Two of Them და To Write Like a Woman
ჯილდოები ნებულას პრემია საუკეთესო მოთხრობისათვის[15] , ჰიუგოს პრემია საუკეთესო თხზულებისათვის, Tähtivaeltaja Award, პილგრიმის პრემია, ჯეიმზ ტიპტრი უმცროსის პრემია, ჯეიმზ ტიპტრი უმცროსის პრემია, სამეცნიერო ფანტასტიკის და ფენტეზის დიდების დარბაზი და ნებულას პრემია

ჯოანა რასი (დ. 22 თებერვალი, 1937 – გ. 29 აპრილი, 2011) — ამერიკელი მწერალი, აკადემიკოსი და ფემინისტი . ის არის მრავალი სამეცნიერო ფანტასტიკის, ფენტეზი და ფემინისტური ლიტერატურული კრიტიკის ავტორი: როგორ დავთრგუნოთ ქალთა მწერლობა, ასევე თანამედროვე რომანი, ღმერთის გაფიცვაზე და ერთი საბავშვო წიგნი, კიტატინი . ცნობილია მისი რომანი ქალი მამაკაცი , რომელიც აერთიანებს უტოპიურ ფანტასტიკასა და სატირას.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჯოანა რასი დაიბადა ბრონქსში, ნიუ-იორკში, ევარეტ I-სა და ბერტა რასის ოჯახში, ორივე მასწავლებელი. მისი ოჯახი ებრაული იყო. [16] მან მხატვრული ნაწარმოებების შექმნა ადრეულ ასაკში დაიწყო. მომდევნო წლების განმავლობაში აავსო უამრავი ბლოკნოტი მოთხრობებით, ლექსებით, კომიქსებით და ილუსტრაციებით, ხშირად კინძავდა მასალას ძაფით. [17]

როგორც უილიამ ჰოვარდ ტაფტის საშუალო სკოლის უფროსი, რასი შეირჩა Westinghouse Science Talent Search-ის საუკეთესო ათეულში. [18] [19] დაამთავრა კორნელის უნივერსიტეტი, სადაც სწავლობდა ვლადიმერ ნაბოკოვთან 1957 წელს და მიიღო სახვითი ხელოვნების მაგისტრის ხარისხი იელის დრამატული სკოლისგან 1960 წელს. იგი მცირე ხნით იყო დაქორწინებული ალბერტ ამატოზე.

რასი ასწავლიდა Queensborough Community College- ში 1966 წლიდან 1967 წლამდე, კორნელში 1967 წლიდან 1972 წლამდე, SUNY Binghamton-ში, 1972 წლიდან 1975 წლამდე და კოლორადოს უნივერსიტეტში, ბოულდერში, 1975 წლიდან 1977 წლამდე. [20] 1977 წელს მან დაიწყო მასწავლებლობა ვაშინგტონის უნივერსიტეტში .[21] 1984 წელს გახდა სრული პროფესორი და პენსიაზე გავიდა 1991 წელს. [22] რასს მიენიჭა ჰუმანიტარული მეცნიერებების ეროვნული ფონდის სტიპენდია 1974-1975 წლებში. [23]

სამეცნიერო ფანტასტიკა და სხვა ნაწერები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რასი ცნობილი გახდა სამეცნიერო ფანტასტიკის სამყაროში 1960-იანი წლების ბოლოს. ჯილდოზე იყო ნომინირებული რომანით პიკნიკი სამოთხეში. იმ დროს, სამეცნიერო ფანტასტიკა იყო სფერო, სადაც დომინირებდნენ მამრობითი სქესის ავტორები, რომლებიც წერდნენ, ძირითადად, მამრობითი აუდიტორიისთვის, მაგრამ ქალები თანდათან იწყებდნენ ამ სფეროში შესვლას. რასი იყო ერთ-ერთი ყველაზე გამოკვეთილი ქალი ავტორი, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა მამაკაცების დომინირებას ამ სფეროში და ზოგადად განიხილება, როგორც სამეცნიერო ფანტასტიკის ერთ-ერთი წამყვანი ფემინისტი მკვლევარი და მწერალი. ის ასევე იყო ერთ-ერთი პირველი სამეცნიერო ფანტასტიკის მწერალი, რომელმაც სერიოზულად მიიღო ფანტასტიკა და მისი კულტურული და ლიტერატურული შედეგები. სიცოცხლის განმავლობაში მან გამოაქვეყნა ორმოცდაათზე მეტი მოთხრობა. რასი ასოცირდება სამეცნიერო ფანტასტიკის ამერიკულ ახალ ტალღასთან . [24]

პროზაული ლიტერატურის მწერლად მუშაობასთან ერთად, რასი ასევე იყო დრამატურგი, ესეისტი, არამხატვრული ნაწარმოებების ავტორი და ლიტერატურული კრიტიკოსი. ჰქონდა საკუთარი ფემინისტური თეორია. რასი იყო სოციალისტი ფემინისტი, რომელიც განსაკუთრებულ აღფრთოვანებას გამოხატავდა კლარა ფრეიზერისა და მისი თავისუფლების სოციალისტური პარტიის შრომისა და თეორიების მიმართ. [25] როგორც მხატვრული, ასევე არამხატვრული ლიტერატურა, რასისთვის, იყო თეორიის რეალურ სამყაროში ჩართვის გზები; კერძოდ, ქალი მამაკაცი შეიძლება განვიხილოთ როგორც თეორიული ან ნარატიული ტექსტი. მოთხრობაში " როცა შეიცვალა ", რომელიც რომანის ნაწილი გახდა, იკვლევს სქესის შეზღუდვებს და სვამს კითხვას, არის თუ არა სქესი საჭირო საზოგადოებაში.

რასის მწერლობას ახასიათებს იუმორითა და ირონიით მოფენილი ბრაზი. მას ჰქონდა მიმოწერა ჯეიმზ ტიპტრი უმცროსთან. [21]

თითქმის 15 წლის განმავლობაში ის იყო გავლენიანი მიმომხილველი The Magazine of Fantasy & Science Fiction- ისთვის.

მისი პირველი სამეცნიერო ფანტასტიკის მოთხრობა იყო "Nor Custom Stale" F&SF-ში (1959). აღსანიშნავია მოკლე ნამუშევრები: ჰიუგოს გამარჯვებული და ნებულა ჯილდოს ფინალისტი „სულები“ (1982), ნებულა და ტიპტრის ჯილდოს მფლობელი „როცა ეს შეიცვალა! (1972), ნებულა ჯილდოს ფინალისტი „მეორე ინკვიზიცია“ (1970), „ღარიბი კაცი, მათხოვარი კაცი“. (1971), „ამელი ბერტრანის არაჩვეულებრივი მოგზაურობა“ (1979) და „ახალგაზრდა ბატონების საიდუმლო“ (1982). მისი მხატვრული ლიტერატურა იყო ნომინირებული მრავალ ჯილდოზე, ხოლო მისი სამეცნიერო ნაშრომი 1988 წელს პილიგრიმის ჯილდოთი იქნა აღიარებული. მისი მოთხრობა „დედაჩემის ავტობიოგრაფია“ იყო 1977 წლის ო. ჰენრის პრემიის რჩეული ერთ-ერთი მოთხრობა. [26]

მან შეიტანა წვლილი ფემინისტურ აზროვნებაში პორნოგრაფიისა და სექსუალობის შესახებ. (1985). [27] [28] შეგიძლიათ, იხილოთ მის საარქივო ნაშრომები ორეგონის უნივერსიტეტის სპეციალურ კოლექციებში . [29]

ეს ესეები მოიცავს მისი შეხედულებების ძალიან დეტალურ აღწერას პორნოგრაფიაზე . კონკრეტულად „იყო პორნოგრაფიის წინააღმდეგ“ და მას ფემინისტურ საკითხს უწოდებს. ის ამბობდა, რომ პორნო ქალებს ხელს უშლის თავიანთი სექსუალობის გამოხატვაში. რასი აღნიშნავდა, რომ ანტი-პორნოგრაფიის აქტივისტები არ საუბრობდნენ იმაზე, თუ როგორ განიცდიდნენ ქალები მამაკაცების მიერ შექმნილ პორნოგრაფიას, ამ თემაზე მან ისაუბრა ნაშრომში „იყო პორნოგრაფიის წინააღმდეგ“.

პირადი ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაახლოებით 1975 წელს, The Female Man-ის გამოცემის დროს, [30] რასმა განაცხადა რომ ლესბოსელი იყო. იგი იცავდა მის პირად ცხოვრებას [23] და 1981 წლის დეკემბრის ინტერვიუში ჩარლზ პლატთან კვლავ თავს არიდებდა ამ თემაზე საუბარს.

ჯანმრთელობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მოგვიანებით მან ცოტა რამ გამოაქვეყნა, ძირითადად ქრონიკული ტკივილისა და ქრონიკული დაღლილობის სინდრომის გამო. [31]

2011 წლის 27 აპრილს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ რასი ჰოსპისში გადაიყვანეს ინსულტის შემდეგ. იგი გარდაიცვალა 2011 წლის 29 აპრილს, დილით ადრე. [32]

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Bacon-Smith, Camille (2000). Science Fiction Culture. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1530-3. 
  • Cortiel, Jeanne (2000). Future Females, the Next Generation: New Voices and Velocities in Feminist Science Fiction Criticism. Lanham, MD: Rowman & Littlefield, გვ. 219–236. ISBN 0-8476-9126-8. 
  • Cortiel, Jeanne (1999). Demand My Writing: Joanna Russ/Feminism/Science Fiction, Science Fiction Texts and Studies. Liverpool, UK: Liverpool University Press. ISBN 0-85323-614-3. 
  • Cortiel, Jeanne (1999). Significant Contemporary Feminists: A Biocritical Sourcebook. New York, Westport, CT, and London: Greenwood. ISBN 0-313-30125-5. 
  • Delany, Samuel R. (1985). Women Worldwalkers: New Dimensions of Science Fiction and Fantasy. Lubbock: Texas Tech University Press, გვ. 95–123. ISBN 978-0896721333. 
  • Delany, Samuel R. (2005). We Who Are About To.... Middletown, CT: Wesleyan University Press, გვ. v–xv. ISBN 0-8195-6759-0. 
  • Griffin, Gabriele (2002). Who's Who in Lesbian and Gay Writing. Routledge. ISBN 0-415-15984-9. 
  • Hacker, Marilyn (1977). „Science fiction and feminism: The work of Joanna Russ“. Chrysalis. 4: 67–79.
  • Holt, Marilyn J. (1982). Science Fiction Writers: Critical Studies of the Major Authors from the Early Nineteenth Century to the Present Day. New York: Scribner's, გვ. 483–490. ISBN 9780684167404. 
  • Jones, Gwyneth A. (August 30, 2019). Joanna Russ. Urbana, IL. ISBN 978-0-252-05148-7. OCLC 1117277461. 
  • Law, Richard G. (1984). „Joanna Russ and the 'literature of exhaustion'“. Extrapolation. 25 (2): 146–156. doi:10.3828/extr.1984.25.2.146.
  • Malmgren, Carl (2002). „Meta-SF: The examples of Dick, Le Guin, and Russ“. Extrapolation: A Journal of Science Fiction and Fantasy. 43 (1): 22–35. doi:10.3828/extr.2002.43.1.04.
  • (2009) On Joanna Russ. Middletown, CT: Wesleyan University Press. ISBN 978-0-8195-6901-1. 
  • Russ, Joanna (1995). To Write Like a Woman: Essays in Feminism and Science Fiction. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-20983-2. 
  • Russ, Joanna (1989). What Did Miss Darrington See?: An Anthology of Feminist Supernatural Fiction. Feminist Press. ISBN 1-55861-006-5. 
  • Platt, Charles (1983). Dream Makers volume II: The uncommon men & women who write science fiction. Berkley. ISBN 0-425-05880-8. 

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ 1.0 1.1 SNAC — 2010.
  2. ↑ 2.0 2.1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  3. ↑ 3.0 3.1 Find a Grave — 1996.
  4. ↑ 4.0 4.1 NooSFere — 1999.
  5. ↑ 5.0 5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  6. ↑ Vegetti Catalog of Fantastic Literature
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 933.
  8. ↑ http://www.locusmag.com/News/2011/04/joanna-russ-1937-2011/
  9. ↑ http://depts.washington.edu/engl/newsletter/2012-2/russ.php
  10. ↑ https://www.glaad.org/2011/05/09/lesbian-science-fiction-author-joanna-russ-dies-at-74
  11. ↑ http://www.glaad.org/2011/05/09/lesbian-science-fiction-author-joanna-russ-dies-at-74
  12. ↑ http://www.nytimes.com/2012/01/29/books/review/a-wrinkle-in-time-and-its-sci-fi-heroine.html?pagewanted=all
  13. ↑ American Women Writers: A Critical Reference Guide from Colonial Times to the Present — 1979.
  14. ↑ Blain V., Grundy I., Clements P. The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990.
  15. ↑ http://www.nytimes.com/2011/05/08/arts/joanna-russ-74-dies-wrote-science-fiction.html
  16. ↑ UW professor Joanna Russ, with Ursula K. Le Guin and others, brought feminist bent to science fiction. The Seattle Times (October 18, 2019). ციტირების თარიღი: 2019-10-22
  17. ↑ PCL MS-7: Joanna Russ Collection. დაარქივებულია ორიგინალიდან — იანვარი 13, 2011. ციტირების თარიღი: March 20, 2011
  18. ↑ Joanna Russ. NNDB. ციტირების თარიღი: March 15, 2013
  19. ↑ Science Talent Search 1953. Society for Science & the Public. დაარქივებულია ორიგინალიდან — ივნისი 24, 2019. ციტირების თარიღი: September 28, 2015
  20. ↑ Russ, Joanna, 1937-2011 - Social Networks and Archival Context. ციტირების თარიღი: 2021-12-08
  21. ↑ 21.0 21.1 Guide to the Joanna Russ Papers, 1968–1989. Northwest Digital Archives. ციტირების თარიღი: March 20, 2011
  22. ↑ In Memoriam - Joanna Russ: English Matters—Spring 2012. ციტირების თარიღი: 2021-12-08
  23. ↑ 23.0 23.1 Joanna Russ obituary en (2011-05-12). ციტირების თარიღი: 2021-12-09
  24. ↑ Scholes, Robert; Rabkin, Eric S. (1977) „A Brief Literary History of Science Fiction“, Science Fiction: History, Science, Vision. London: Oxford University Press, გვ. 93. ISBN 978-0-19-502174-5. 
  25. ↑ Revolution, She Wrote: Introduction. ციტირების თარიღი: March 15, 2013
  26. ↑ "In Memoriam: Joanna Russ (1937–2011)". Science Fiction and Fantasy Writers of America. April 29, 2011.
  27. ↑ Pornography by Women, For Women, With Love – Fanlore. Fanlore. ციტირების თარიღი: December 8, 2015
  28. ↑ Pornography and the doubleness of sex for women by Joanna Russ. ციტირების თარიღი: December 8, 2015
  29. ↑ Archives West: Joanna Russ papers, 1968–1989. ციტირების თარიღი: December 8, 2015
  30. ↑ In Memoriam: Joanna Russ (1937-2011). ციტირების თარიღი: 2021-12-09
  31. ↑ Reviews: Joanna Russ. Feminist Science Fiction, Fantasy & Utopia. დაარქივებულია ორიგინალიდან — სექტემბერი 27, 2007. ციტირების თარიღი: September 25, 2006
  32. ↑ Fox, Margalit (May 7, 2011). „Joanna Russ, Who Drew Women to Sci-Fi, Dies at 74“. The New York Times. ციტირების თარიღი: May 23, 2011.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ჯოანა_რასი&oldid=4645736“-დან