მანესის ხიდი
| მანესის ხიდი ჩეხ. Mánesův most | |
|---|---|
| |
| კოორდინატები: 50°05′22″ ჩ. გ. 14°24′45″ ა. გ. / 50.08944° ჩ. გ. 14.41250° ა. გ. | |
| ადგილმდებარეობა | პრაღა, ჩეხეთი |
| გამოყენების სფერო | საავტომობილო, ტრამვაის, საფეხმავლო |
| გადებულია | მდ. ვლტავა |
| კონსტრუქციის ტიპი | თაღოვანი |
| მასალა | ბეტონი |
| თაღების რაოდენობა | 4 |
| კონსტრუქტორი/არქიტექტორი | მეჩისლავ პეტრუ, ფრანტიშეკ მენცლი, ალოის ნოვი |
| გახსნის თარიღი | 11 მარტი, 1914 წ. |
  | |
 სურათები ვიკისაწყობში
| |
მანესის ხიდი (ჩეხ. Mánesův most) — მეათე ხიდი ვლტავაზე, მდინარის ქვემოთ პრაღაში. ხიდი არის 186 მ. სიგრძისა და 16 მ. სიგანის. მის გასწვრივ გადის ტრამვაის ხაზი. იგი აკავშირებს ჰრადჩანსკის მოედანს და მალა-სტრანას რაიონს (სტარომესტსკას მეტროს და მალოსტრანსკას მეტროს).
მშენებლობის ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხიდის წინამორბედად შეიძლება ჩაითვალოს რუდოლფის საფეხმავლო ხიდი, რომელიც ამ ადგილებში აშენდა 1868-1869 წლებში.
ახალი ხიდი დააპროექტეს ინჟინრებმა ფრანტიშეკ მენკლმა, ალოის ნოვიმ და არქიტექტორმა მეჩისლავ პეტრუმ. თავდაპირველად მას უწოდებდნენ „რუდოლფის ხიდს“. 1914 წლის თებერვალში, გახსნამდე ერთი თვით ადრე, საქალაქო საბჭოს გადაწყვეტილებით, ეწოდა „ერცჰერცოგის ფრანც ფერდინანდის ხიდი“ (გერმ. Erzherzog Franz Ferdinand-Brücke), „როგორც ერცჰერცოგის ორმოცდამეათე წლისთავის მარადიული ხსოვნა“, რომელიც აღინიშნა წინა წელს.[1]
ხიდი საზეიმოდ გაიხსნა 1914 წლის 11 მარტს, ქალაქის, სახელმწიფოსა და ეკლესიის მნიშვნელოვანი წარმომადგენლების თანდასწრებით;[2] სხვებმა გაუგზავნეს მისალოცი დეპეშები.[3] მერის მოადგილემ, სამშენებლო ზედამხედველობის თავმჯდომარემ ფრანტიშეკ კაშპარმა თავის გამოსვლაში ხაზი გაუსვა ამ მშენებლობის აუცილებლობას და აქტუალობას, იმ დროს მძიმედ დატვირთული კარლის ხიდის შესანარჩუნებლად. მერმა კარელ გროსმა პატივი მიაგო იმპერატორ ფრანც იოზეფს და მის მემკვიდრეს ფრანც ფერდინანდს და მადლობა გადაუხადა კარდინალ ლევ სკრბენსკის კურთხევისთვის, გუბერნატორის მოადგილეს ფრანტიშეკ ტუნს „ბოჰემიაში სამართლიანი მშვიდობის“ დამყარებისთვის და ყველას, ვინც პასუხისმგებელი იყო წარმატებულ შედეგზე. გუბერნატორის მოკლე გამოსვლის, ავსტრიისა და ჩეხეთის ეროვნული ჰიმნების საგუნდო შესრულებისა და მეორე მხარეს ერთად გადასვლის შემდეგ, ხიდი საზოგადოებისთვის გაიხსნა.[4] თუმცა, ის ბოლომდე არ დასრულებულა 1916 წლის პირველ მსოფლიო ომამდე. ომის შემდეგ მას (არაოფიციალურად) ისევ მოიხსენიებდნენ რუდოლფის ხიდად (1918 წლამდე ჩეხეთი ავსტრია-უნგრეთის შემადგენლობაში შედიოდა). თავისი საბოლოო სახელწოდება — იოზეფ მანესის ხიდი მან 1920 წელს, უკვე დამოუკიდებელი ჩეხეთის სახელმწიფოს ჩამოყალიბებისას მიიღო(ჩეხ. Mánesův most).[5]
1960-იან წლებში გზის თავდაპირველი საფარი და ტროტუარის მოზაიკური საფარი ასფალტით შეიცვალა. თუმცა, მას სხვადასხვა პრობლემები შეექმნა, ამიტომ 1992-1994 წლებში რეკონსტრუქციის დროს ამოიღეს.
ჯერ კიდევ 1923 წელს იგეგმებოდა საცალფეხო პანდუსის აშენება, რომელიც დააკავშირებდა კამპას ტერიტორიას და სტრაკას აკადემიას მარცხენა სანაპიროზე მანესის ხიდის ქვეშ. 2000 წლის შემდეგ იდეა გაცოცხლდა პრაღაში ველოსიპედის ტრანსპორტის განვითარების პროგრამის ფარგლებში. 2008 წელს ქალაქმა მიმართა ამ პროექტის (რომლის ღირებულება შეფასებულია 15 მილიონ ჩეხურ კრონად) მხარდაჭერისთვის ევროკავშირის ფონდებს კონკურენტუნარიანობის პროგრამის ფარგლებში. თუ პროექტს ფინანსურ მხარდაჭერას დაჰპირდებოდნენ 2008 წლის შემოდგომაზე, მშენებლობა 2009 წელს უნდა დაწყებულიყო.[6] თუმცა, საბოლოოდ, გეგმა არ განხორციელდა.
სამშენებლო და არქიტექტურული გადაწყვეტილებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთელი ხიდი ბეტონისაა და აქვს ოთხი განათებული თაღოვანი ყურე. ამ ხიდზე ნაწილობრივ უკვე გამოყენებულია რკინაბეტონი.
ხიდი გაფორმებულია მხატვრული სტილით, რომელიც შეესაბამება 1910 წლის შემდგომ მოდერნიზმს, რამდენიმე დეტალით ჩეხური კუბიზმის სტილში (მოქანდაკე ემანუელ ჰალმანის შადრევნები და ამჟამად არარსებული ფასიანი კოლექციონერების ჯიხურები). სვეტებზე მას ამშვენებს ფიგურული ფრიზები ვლტავას მოცურავეების ცხოვრების მოტივებით, ძველი ქალაქის მისადგომის გვერდებზე არის შადრევნები გარგოლებით, ხოლო მალოსტრანის მისადგომის გვერდებზე გამოსახულია ქალაქის და ქვეყნის სიმბოლოები. ძველი ქალაქის წინა ხედზე, იან პალახას მოედანზე ბოჰუმილ კაფკას მიერ შექმნილი მხატვარ იოზეფ მანესის ძეგლი დგას.
სახელების ცვლილებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 1914–1920 წლებში: ერცჰერცოგ ფრანც ფერდინანდ დ'ესტეს ხიდი
- 1920 წლიდან: მანესის ხიდი
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Jan Fischer, Ondřej Fischer: Pražské mosty. Academia, Praha 1985, s. 64–68, 105–111.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Článek na Encyklopedii mostů დაარქივებული 2020-07-07 საიტზე Wayback Machine.
- Mánesův most (Praha virtuální)
- Článek o mostu a tramvajové trati
- historické fotografie Český svět, 19.04.1912
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ „Most u Rudolfina nazván „Mostem arcivévody Františka Ferdinanda““. 54 (40). p. 1.
- ↑ „Most arcivévody Františka Ferdinanda“. 54 (65). p. 3.
- ↑ „Slavnostní otevření mostu arcivévody Františka Ferdinanda“. 54 (69). p. 3.
- ↑ „Slavnostní otevření „Mostu arciknížete Františka Ferdinanda““. 32 (69). p. 4.
- ↑ „Zastupitelstvo hlav. města Prahy“. 38 (118). p. 3.
- ↑ Jitka Eisenhammerová: Město má dluhy vůči cyklostezkám na severu Prahy, Pražský deník, 27. 6. 2008