ჭრელი ქამა
| ჭრელი ქამა | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||||
| Agaricus placomyces Peck, 1878 | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
ჭრელი ქამა (ქართ. Agaricus placomyces) — ქამასოკოს გვარის[1] შხამიანი სოკო ფირფიტოსანთა ოჯახისა.
პირველად აღწერა ამერიკელმა მიკოლოგმა ჩარლზ ჰორტონ პეკმა 1878 წელს როგორც Agaricus placomyces.[2]
ქამასოკოს გვარის ერთ-ერთი ყველაზე შხამიანი წარმომადგენელია, რომელიც ჰაერზე ინტენსიურად ყვითლდება და ამასთანავე ახასიათებს მძაფრი მელნის სუნი.
სამეცნიერო სინონიმები;
- Fungus placomyces (Peck) O.Kuntze (1898)
- Psalliota placomyces (Peck) Lloyd (1899)
- Agaricus placomyces var.
- Agaricus placomyces var. flavescens Thiers (1960)
აღწერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქუდის დიამეტრი — 2,5-7,5 სმ-მდე აღწევს, ახალგაზრდა სოკოებს კონუსური ფორმა აქვთ, შემდგომში — ამოზნექილი, ბრტყელი შუაგულით. ზედაპირი — თეთრი, დაფარულია მონაცრისფრო ან ნაცრისფერ-ყავისფერი ქერცლებით, ცენტრში ნაცრისფერ-ყავისფერია.
ფირფიტები — თავისუფალი, ახალგაზრდობაში თეთრია, შემდგომში — ვარდისფერი და შოკოლადისფერ-ყავისფერი.
რბილობი თეთრია, ჰაერზე ყვითლდება, მძაფრი სუნი აქვს, შედარებულია მელნის, კრეოზოტისა და ფენოლის სუნთან.[3]
ფეხის სიგრძე — 3,5-10, სიგანე — 0,6-1,3, ცილინდრული, ძირში ბოლქვისებრია, ხშირად მოღუნული, განიერი საყელოთი, ხშირად ყავისფერი ლაქებით.
სპორების ფხვნილი მუქი ყავისფერია, სპორის ზომა 5-7x3-4 მკმ,[4] გლუვი და ელიფსური.
მსგავსი სახეობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.JPG)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
გავრცელება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საპროტროფია. იზრდება ერთეულებად ან დიდ ჯგუფებად როგორც ფოთლოვან, ასევე წიწვოვან ტყეებში, პარკებსა და ბაღებში.
გავრცელების არეალი მოიცავს ჩრდილოეთ ამერიკას, ცენტრალურ ამერიკას, ევროპას, აზიასა და ავსტრალიას. სოკოს შესულია პოლონეთის,[5] გერმანიის, დანიისა და ფინეთის გადაშენების პირას მყოფი სახეობების ნუსხაში.[6]
სეზონი — ზაფხულიდან შემოდგომამდე.
შხამიანობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შხამიანი სოკოა. ფენოლის მქონე ქამასოკოს გვარის სხვა სახეობების მსგავსად იწვევს საჭმლის მომნელებელი სისტემის მოშლას, მძიმე შემთხვევაში შესაძლოა გამოიწვიოს მხედველობის დაქვეითება. ზოგიერთი ადამიანის შემთხვევაში მოწამვლის სიმპტომები არ ვლინდება.[7]
გალერეა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
_(19367507285).jpg)
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Bessette, A. R., Bessette. A. E., Common Edible and Poisonous Mushrooms of New York, Syracuse, 2006. — P. 67, 107 p, ISBN 0-8156-0848-9.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შეგიძლიათ იხილოთ მედიაფაილები თემაზე „ჭრელი ქამა“ ვიკისაწყობში.- Agaricus placomyces (ვიდეომასალა)
- Agaricus placomyces — 123pilzsuche.de
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Index Fungorum, წაკითხვის თარიღი 17 დეკემბერი, 2020
- ↑ Charles Horton Peck: „Agaricus placomyces”, în: „Annual Report on the New York State Museum of Natural History”, vol. 29, 1878, p. 40
- ↑ Kerrigan, Richard W. (1986). The Agaricales (Gilled Fungi) of California. 6. Agaricaceae. Mad River Press: Eureka, CA. 62 p.
- ↑ ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 162, ISBN 99940-856-1-1.
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. ISBN 8389648358 Invalid ISBN.
- ↑ Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ Phillips, Roger (2010). Mushrooms and Other Fungi of North America. Buffalo, NY: Firefly Books. ISBN 978-1-55407-651-2.