მორიგე ჯარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

უკანასკნელი რედაქცია 14:38, 8 ნოემბერი 2020-ის მდგომარეობით

მორიგე ჯარი, მორიგე ლაშქარი — სახელმწიფოს შეიარაღებული ძალების სახეობა XVIII საუკუნის II ნახევრის ქართლ-კახეთის სამეფოში. წარმოადგენდა რეგულარული არმიის სისტემაზე გარდამავალ საფეხურს. ჩამოაყალიბა XVIII საუკუნის 50-იან წლებში ერეკლე II-მ. საბოლოოდ გაფორმდა 1774 წელს მორიგის ლაშქრობის განაჩენით და მორიგე ჯარში გაუსვლელობისათვის 1776 წელს დამატებით გამოცემული განწესებით.

აღწერილ იქნა ქართლ-კახეთის სამეფოს მამრობითი მოსახლეობა. ქვეყანა დაიწყო 12 ერთეულად. მორიგე ჯარში უნდა ემსახურა ყველა წოდების სრულწლოვან მამაკაცს წელიწადში ერთი თვე თავისი ხარჯითა და იარაღით. მოლაშქრე გლეხი სასურსათო გადასახადისაგან თავისუფლდებოდა. ხელმოკლე გლეხი ბატონს სურსათითა და იარაღით უნდა უზრუნველყო. მორიგე ჯარისგან თავისუფლდებოდნენ მხოლოდ ვაჭრები და ზოგიერთი ხელოსნები. მორიგე ჯარი იყოფოდა ცალკე ერთეულებად, რომელთა მეთაურს მეფე ნიშნავდა. საერთო ხელმძღვანელი იყო ლევან ბატონიშვილი. ერეკლე II-მ თბილისში გახსნა ზარბაზნების, ყუმბარებისა და ტყვია-წამლის დასამზადებელითოფხანა, რომლის ხელმძღვანელადაც დანიშნა რუსეთსა და ევროპაში განსწავლული არტილერისტი პაატა ანდრონიკაშვილი.

მორიგე ჯარის შექმნით ერეკლე II წოდებრივ ფეოდალურ ლაშქარს შლიდა და აწესებდა საყოველთაო სამხედრო სამსახურს მოწინავე ქვეყნების წაბაძვით. მორიგე ჯარმა შესაძლებელი გახადა სამეფოში ერთდროულად 5 ათასი მოლაშქრის გამოყვანა. ის მეფის ხელისუფლების განმტკიცებისა და გარეშე მტრებისაგან ქვეყნის თავდასაცავად იყო შექმნილი და სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური პროგრესის საქმეს ემსახურებოდა. მორიგე ჯარის შექმნის შედეგად ლეკთა შემოსევები შემცირდა, მოსახლეობა სამალავიდან გამოვიდა და მშვიდობიან შრომას შეუდგა, სოფლები მოშენდა, მაგრამ ქართლ-კახეთის სამეფოს ჩამორჩენილი ვაჭრობა-მრეწველობის და ბურჟუაზიის არარსებობის გამო სამეფოს არც ბიუჯეტი და არც ადამიანური რესურსი არ გააჩნდა მსგავსი რეფორმის სიმტკიცისთვის. მორიგე ჯარის არსებობა ხელსაყრელი არ იყო თავადებისათვის, ვინაიდან გლეხი ჯამაგირზე მყოფი სამხედრო მოხელის საშუალებით უშუალოდ მეფეს დაექვემდებარა და იგი ბატონისაგან ხსნას მეფის ხელისუფლების გაძლიერებაში ეძებდა. მორიგე ჯარის დასუსტებაში თავისი როლი ითამაშა 1781 წელს ჯარის მხედართმთავრის, ლევან ბატონიშვილის, სიკვდილმაც. 1787 წლისთვის ქვეყნის რეაქციული ძალების საერთო მცდელობის შედეგად, მორიგე ლაშქარი შემცირდა. მისი ადგილი დაიკავა დაქირავებული ჯარის თავისებურმა სახეობამ — მორიგე ყარაულმა.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ნადარეიშვილი გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 124-125.
ბერძენიშვილი ნ., საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 6, თბილისი, 1973;
კლიმიაშვილი ა., მორიგე ლაშქრის საკითხისათვის XVIII საუკუნის მეორე ნახევრის აღმოსავლეთ საქართველოში, «ხელნაწერთა ინსტიტუტის მოამბე», 1963, ტ. 5;
ქიქოძე, გ., „ერეკლე II“, თბილისი: სახელგამი, 1942. — გვ. 153-163.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
-'''მორიგე ჯარი''', ''მორიგე ლაშქარი'' — სახელმწიფოს [[შეიარაღებული ძალები]]ს სახეობა XVIII საუკუნის II ნახევრის [[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ში. წარმოადგენდა რეგულარული არმიის სისტემაზე გარდამავალ საფეხურს. ჩამოყალიბდა XVIII საუკუნის 50-იან წლებში. საბოლოოდ გაფორმდა [[1774]] წელს [[მორიგის ლაშქრობის განაჩენი]]თ და მორიგე ჯარში გაუსვლელობისათვის [[1776]] წელს დამატებით გამოცემული განწესებით.
+'''მორიგე ჯარი''', ''მორიგე ლაშქარი'' — სახელმწიფოს [[შეიარაღებული ძალები]]ს სახეობა XVIII საუკუნის II ნახევრის [[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ში. წარმოადგენდა რეგულარული არმიის სისტემაზე გარდამავალ საფეხურს. ჩამოაყალიბა XVIII საუკუნის 50-იან წლებში [[ერეკლე II]]-მ. საბოლოოდ გაფორმდა [[1774]] წელს [[მორიგის ლაშქრობის განაჩენი]]თ და მორიგე ჯარში გაუსვლელობისათვის [[1776]] წელს დამატებით გამოცემული განწესებით.
-მორიგე ჯარში უნდა ემსახურა ყველა წოდების სრულწლოვან მამაკაცს წელიწადში ერთი თვე თავისი ხარჯითა და იარაღით. მოლაშქრე გლეხი სასურსათო გადასახადისაგან თავისუფლდებოდა. ხელმოკლე გლეხი ბატონს სურსათითა და იარაღით უნდა უზრუნველყო. თავდაპირველად მორიგე ჯარში 5 ათასი მეომარი იყო. მორიგე ჯარი იყოფოდა ცალკე ერთეულებად, რომელთა მეთაურს მეფე ნიშნავდა. საერთო ხელმძღვანელი იყო [[ლევან ბატონიშვილი (ერეკლე II-ის ძე)|ლევან ბატონიშვილი]] ([[ერეკლე II]]-ის ძე). მორიგე ჯარი მეფის ხელისუფლების განმტკიცებისა და გარეშე მტრებისაგან ქვეყნის თავდასაცავად იყო შექმნილი და სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური პროგრესის საქმეს ემსახურებოდა. მორიგე ჯარის შექმნის შედეგად ლეკთა შემოსევები შემცირდა, მოსახლეობა სამალავიდან გამოვიდა და მშვიდობიან შრომას შეუდგა, სოფლები მოშენდა, მაგრამ მორიგე ჯარის არსებობა ხელსაყრელი არ იყო [[თავადი|თავადებისათვის]]., ვინაიდან გლეხი ჯამაგირზე მყოფი სამხედრო მოხელის საშუალებით უშუალოდ მეფეს დაექვემდებარა და იგი ბატონისაგან ხსნას მეფის ხელისუფლების გაძლიერებაში ეძებდა. მორიგე ჯარი ბრძანებით არ გაუქმებიათ, მაგრამ თავადებმა მოახერხეს მისი შესუსტება და ბოლოს სრული დაშლა. მორიგე ჯარმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ქართველი ხალხის ეროვნული თვითმყოფობის შენარჩუნების საქმეში.
+აღწერილ იქნა ქართლ-კახეთის სამეფოს მამრობითი მოსახლეობა. ქვეყანა დაიწყო 12 ერთეულად. მორიგე ჯარში უნდა ემსახურა ყველა წოდების სრულწლოვან მამაკაცს წელიწადში ერთი თვე თავისი ხარჯითა და იარაღით. მოლაშქრე გლეხი სასურსათო გადასახადისაგან თავისუფლდებოდა. ხელმოკლე გლეხი ბატონს სურსათითა და იარაღით უნდა უზრუნველყო. მორიგე ჯარისგან თავისუფლდებოდნენ მხოლოდ [[ვაჭარი|ვაჭრები]] და ზოგიერთი ხელოსნები. მორიგე ჯარი იყოფოდა ცალკე ერთეულებად, რომელთა მეთაურს მეფე ნიშნავდა. საერთო ხელმძღვანელი იყო [[ლევან ბატონიშვილი (ერეკლე II-ის ძე)|ლევან ბატონიშვილი]]. ერეკლე II-მ თბილისში გახსნა ზარბაზნების, ყუმბარებისა და ტყვია-წამლის დასამზადებელითოფხანა, რომლის ხელმძღვანელადაც დანიშნა რუსეთსა და ევროპაში განსწავლული არტილერისტი [[პაატა ანდრონიკაშვილი]].
+მორიგე ჯარის შექმნით ერეკლე II წოდებრივ ფეოდალურ ლაშქარს შლიდა და აწესებდა საყოველთაო სამხედრო სამსახურს მოწინავე ქვეყნების წაბაძვით. მორიგე ჯარმა შესაძლებელი გახადა სამეფოში ერთდროულად 5 ათასი მოლაშქრის გამოყვანა. ის მეფის ხელისუფლების განმტკიცებისა და გარეშე მტრებისაგან ქვეყნის თავდასაცავად იყო შექმნილი და სოციალურ-ეკონომიკური და პოლიტიკური პროგრესის საქმეს ემსახურებოდა. მორიგე ჯარის შექმნის შედეგად ლეკთა შემოსევები შემცირდა, მოსახლეობა სამალავიდან გამოვიდა და მშვიდობიან შრომას შეუდგა, სოფლები მოშენდა, მაგრამ ქართლ-კახეთის სამეფოს ჩამორჩენილი ვაჭრობა-მრეწველობის და ბურჟუაზიის არარსებობის გამო სამეფოს არც ბიუჯეტი და არც ადამიანური რესურსი არ გააჩნდა მსგავსი რეფორმის სიმტკიცისთვის. მორიგე ჯარის არსებობა ხელსაყრელი არ იყო [[თავადი|თავადებისათვის]], ვინაიდან გლეხი ჯამაგირზე მყოფი სამხედრო მოხელის საშუალებით უშუალოდ მეფეს დაექვემდებარა და იგი ბატონისაგან ხსნას მეფის ხელისუფლების გაძლიერებაში ეძებდა. მორიგე ჯარის დასუსტებაში თავისი როლი ითამაშა 1781 წელს ჯარის მხედართმთავრის, ლევან ბატონიშვილის, სიკვდილმაც. 1787 წლისთვის ქვეყნის რეაქციული ძალების საერთო მცდელობის შედეგად, მორიგე ლაშქარი შემცირდა. მისი ადგილი დაიკავა დაქირავებული ჯარის თავისებურმა სახეობამ — მორიგე ყარაულმა.
 ==ლიტერატურა==
+{{ქსე|7|124-125|ნადარეიშვილი გ.}}
-*''ბერძენიშვილი ნ.,'' საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 6, თბ., 1973;
+*''[[ნიკო ბერძენიშვილი|ბერძენიშვილი ნ.]],'' საქართველოს ისტორიის საკითხები, წგნ. 6, თბილისი, 1973;
 *''კლიმიაშვილი ა.,'' მორიგე ლაშქრის საკითხისათვის XVIII საუკუნის მეორე ნახევრის აღმოსავლეთ საქართველოში, «ხელნაწერთა ინსტიტუტის მოამბე», 1963, ტ. 5;
+*{{წიგნი |ავტორი= [[გერონტი ქიქოძე|ქიქოძე, გ.]] |ნაწილი= |სათაური=„ერეკლე II“  |ორიგინალი= |ბმული=http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/316338 |გამოცემა =  |პასუხისმგებელი =  |ადგილი= თბილისი |გამომცემლობა = სახელგამი|წელი = 1942|ტომი= |გვერდები=153-163|გვერდნი =  |isbn=}}
-*''ნადარეიშვილი გ.,'' ქსე, ტ. 7, გვ. 124-125, თბ., 1984
 [[კატეგორია:ქართლ-კახეთის სამეფო]]