ლიგნინი

ლიგნინი
ზოგადი
ტრადიციული სახელწოდება	ლიგნინი
კლასიფიკაცია
CAS	9005-53-2

ლიგნინი (ლათ. lignum – ხე, მერქანი) — რთული, პოლიმერული ნაერთი, რომელსაც შეიცავს ბოჭკოვანი მცენარეების უჯრედები. ლიგნინის დაგროვება უჯრედების გარსში იწვევეს უჯრედების გახევებას და ზრდის მათ მექანიკურ გამძლეობას. ფოთლოვანი ხეების მერქანში 20-30% ლიგნინი შედის, წიწვოვნებში — 50%. უმდაბლეს მცენარეებში (წყალმცენარეები, სოკოები) და ხავსებში ლიგნინი არ არის აღმოჩენილი. გახევებული უჯრედის გარსები თავისი ულტრასტრუქტურით რკინაბეტონს მოგვაგონებს. მისი მოლეკულა შედგება არომატული სპირტებისაგან. ძირითადი მონომერია კონიფერილის სპირტი.

თვისებები

ლიგნინი მოყვითალო-მოყავისფრო ამორფული ნივთიერებაა, წყალში და ორგანულ გამხსნელებში არ იხსნება; იღებება ფუძე საღებავებით და იძლევა ფენოლებისთვის დამახასიათებელ ფერად რეაქციებს.

მიღება და გამოყენება

მრეწველობაში ლიგნინს იღებენ როგორც ცელულოზის წარმოების და მცენარეულ მასალათა ჰიდროლიზის ნარჩენს. ლიგნინი მნიშვნელოვანი ქიმიური ნედლეულია. სულფატური ლიგნინი შეიძლება გამოვიყენოთ სინთეზური კაუჩუკის, კერამიკის წარმოებაში და ა.შ. ჰიდროლიზებულ ლიგნინს იყენებენ ლიგნინის ნახშირის და გააქტიურებული ნახშირის მისაღებად, ფორიანი აგურის წარმოებისას, ნიტროლიგნინის გამომუშავებისას.

ლიგნინი მედიცინაში

მედიცინაში ლიგნინს, ანუ ხის ბამბას უწოდებენ თხელ გოფრირებულ ფირფიტებს, რომლებსაც იყენებნ ნახვევებისთვის. ღებულობენ წიწვოვანი მერქნის მექანიკური და ქიმიური დამუშავებით.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 223.

რესურსები ინტერნეტში

• Tecnaro website დაარქივებული 2014-07-25 საიტზე Wayback Machine. (ინგლისური)