კინოა

კინოა
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	მცენარეები
განყოფილება:	ყვავილოვანი მცენარეები
კლასი:	ორლებნიანნი
რიგი:	მიხაკისნაირნი
ოჯახი:	ჯიჯლაყასებრნი
გვარი:	ნაცარქათამა
სახეობა:	კინოა
ლათინური სახელი
	Chenopodium quinoa (Willd., 1798)
გავრცელება
	; ბუნებრივი გავრცელება კულტივირებული
ITIS	506567
NCBI	63459
EOL	489447
IPNI	165175-1
TPL	kew-2717733

კინოა, კვინოა (ლათ. Chenopodium quinoa) — მცენარე ნაცარქათამას გვარისა. ძველი მარცვლეული კულტურაა (ძვ. წ. III–II ათასწლეული). მისი სამშობლო ანდებია. ერთწლოვანი მცენარეა, სიმაღლეში 1–2 მეტრს აღწევს. აქვს სქელი, ხისებრი ღერო და სამნაკვთიანი გრძელყუნწა ფოთლები. ყვავილები წვრილია, მოთეთრო-ყვითელი, შეკრებილია სქელ საგველებში. თესლები მომრგვალო, შებრტყელებული (სიგრძე 1–4 მმ), სხვადასხვა ფერის (საკვებად ძირითადად თეთრებს იყენებენ). მარცვალი შეიცავს 19%-მდე ცილებს, დაახლ. 60% სახამებელს, 3,4% ნედლ უჯრედისს, ამინომჟავებს და სხვ. ახალგაზრდა ფოთლები გამოიყენება ბოსტნეულად, თესლებისგან მიიღება ბურღული და ფქვილი. თესლებში 9,5%-მდე ცხიმოვანი ზეთია, რის გამოც კინოა პოტენციურ ზეთოვან კულტურად განიხილება; ზეთისა და საკვები პროდუქტების მიღებისას გვერდით პროდუქტად მიიღება საპონინები.^[1] გაეროს სურსათისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაციის 2021 წლის მონაცემებით, მსოფლიოში კინოას ნათესებს 191,7 ათასი ჰექტარი ეკავა, უმეტესად სამხრეთ ამერიკის მაღალმთიან რაიონებში; აიღეს 147 ათასი ტონა მარცვალი.^[2] ძირითადი მწარმოებლებია პერუ და ბოლივია.^[1]