ჩილეს სამზარეულო

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
Mote con huesillo

ჩილეს გასტრონომია[1] ძირითადად მოდის ესპანური ტრადიციული სამზარეულოს, ჩილეის ძირძველი მაპუჩეს კულტურისა და ადგილობრივი ინგრედიენტების კომბინაციიდან, რაც მოგვიანებით მნიშვნელოვან გავლენას იღებს სხვა ევროპული სამზარეულოებიდან, განსაკუთრებით გერმანიიდან, იტალიიდან, დიდი ბრიტანეთიდან და საფრანგეთიდან. ჩილეში კვების ტრადიცია და რეცეპტები გამოირჩევა მრავალფეროვანი არომატით და ინგრედიენტებით, ქვეყნის მრავალფეროვანი გეოგრაფია და კლიმატი შესანიშნავია სოფლის მეურნეობის პროდუქტების, ხილისა და ბოსტნეულის ფართო სპექტრსათვის. გრძელი სანაპირო ზოლი და ხალხთა ურთიერთობა წყნარ ოკეანესთან ჩილეს სამზარეულოს უმატებს ზღვის პროდუქტების უზარმაზარ ვარიაციას, ქვეყნის წყლებში თევზის უნიკალური სახეობები, მოლუსკები, კიბოსნაირნი და წყალმცენარეები ცხოვრობენ, ჟანგბადით მდიდარი წყლის წყალობით. ჩილე ასევე არის მსოფლიოში ღვინის უდიდესი მწარმოებელი და ჩილეს მრავალი რეცეპტი გაუმჯობესებულია. ჩილეს სამზარეულოს ასევე ბევრი მსგავსება აქვს ხმელთაშუაზღვის სამზარეულოსთან, რადგან მატრალური რეგიონი, სამხრეთით 32 °-იდან 37 ° -მდეა გადაჭიმული, რაც არის ერთ-ერთი ხმელთაშუა ზღვის კლიმატის ზონა არსებული ხუთიდან.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ესპანელი დამპყრობლების მოსვლისთანავე, პედრო დე ვალდივიას მეთაურობით, 1540 წელს შემოვიდა პროდუქტები, რომლებიც ჩილელური სამზარეულოს ძირითადი ნაწილი გახდა - ხორბალი, ღორი, ცხვარი, პირუტყვი, ქათამი და ღვინო - ხოლო ადგილობრივი მოსახლეობა ხელს უწყობდა კარტოფილს, სიმინდს, ლობიოს, და ზღვის პროდუქტების წარმოებას. ამ ძირითადი ინგრედიენტების სხვადასხვა კომბინაცია ქმნის ჩილეს ყველაზე დამახასიათებელ კერძებს. კოლონიურ დროში კვება მძიმე და მრავალფეროვანი იყო. სადილი ყოველთვის უფრო მძიმე იყო, ვიდრე ვახშამი. იწყებოდა თევზის კერზით, ხორცით ან ფრინველით, რასაც მოჰყვებოდა "Guiso" ქათამი ჩოქლოთი (ახალი ტკბილი სიმინდი) და კარტოფილით. საჭმელს თან ახლავს პურის 3 სახეობა: ტორტილა, ესპანური პური (ცხიმიანი ცომისგან) და ჩილეული პური (ბრტყელი და ხრაშუნა). სადილი და ვახშამი სრულდებოდა მცენარეული ინფუზიებით. მიირთმევდნენ ასევე პაიკოს, საჭმლის მონელების გასაუმჯობესებლად და ბოლოს ხილის დესერტად, ძირითადად მარწყვსა და ლუკუმას შეექცეოდნენ.

მეცხრამეტე საუკუნის განმავლობაში ჩილემ დაიწყო საკუთარი დამოუკიდებლობის ჩამოყალიბება და საკვებიც ამის ნაწილი გახდა. იმიგრაცია, რომელიც ახალგაზრდა რესპუბლიკის დასაწყისში შეზღუდული და შემთხვევითი იყო, ახლა აქტიურად წახალისდა ჩილეს მთავრობის მიერ XIX საუკუნის ბოლოდან მე -20 საუკუნის დასაწყისამდე. პროდუქციის მრავალფეროვნება გაიზარდა ქვეყნის სამხრეთით გერმანელი ემიგრანტების ჩამოსვლის შემდეგ, რომლებმაც ძლიერი გავლენა მოახდინეს ჩილეს სამზარეულოზე. მათ თან მოჰქონდათ ღორის კერძები, ძეხვეული და ნამცხვრები. დღეს ბერლინელები და კუჩნები მთელ ჩილეს საცხობებშია გავრცელებული. იტალიელმა ემიგრანტებმა შემოიტანეს მაკარონი და ხორცის პროდუქტები და ისეთ ქალაქებში, როგორიცაა კაპიტან პასტენი ჩილეში, ისინი კვლავ ამზადებენ პროშუტოს ისე, როგორც პირველი იტალიელი ემიგრანტები. [2]

მეოცე საუკუნეში საფრანგეთის კულტურამ ძლიერი გავლენა მოახდინა ჩილეზე, მათ შორის მის სამზარეულოზე (საკვები): ფრანგულმა გასტრონომიამ და ტექნიკამ გავლენა მოახდინა საჭმლის მომზადებაზე და შეცვალა ზოგიერთი კერძებიც, მაგალითად ესპანური ტორტილა, რომელიც ჩანაცვლდა ომლეტით. იტალიელებთან, გერმანელებთან და ფრანგებთან ერთად მოვიდნენ ხორვატები, ბერძნები, პალესტინელები, ბელგიელები და ბასკები. XXI საუკუნეში ჩილე თანამედროვე და წარმატებული ქვეყანაა, რომელსაც აქვს ძლიერი ეკონომიკური ზრდა, რაც უფრო მეტ ერთჯერად შემოსავალს იძლევა და შესაბამისად, მდიდარი გასტრონომიული ინდუსტრიის განვითარებაც ხდება. [3]

თევზი და ზღვის პროდუქტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩილეს სამზარეულოსთვის დამახასიათებელია თევზისა და ზღვის პროდუქტების მრავალფეროვნება და ხარისხი, გეოგრაფიული მდებარეობისა და ფართო სანაპირო ზოლის გამო. ჰუმბოლდტის დინებას მოაქვს ზღვის პროდუქტების მარაგი, რომელიც იკრიბება წყნარი ოკეანის სანაპიროს გასწვრივ, ჩილეს წყლების პერპენდიკულარულად. ის მოიცავს:

თევზი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ზღვის პროდუქტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ჩილეს სხვა ტიპური კერძები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

აღდგომის კუნძული ან რაპა ნუის სამზარეულო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

აღდგომის კუნძულის სამზარეულო მოიცავს როგორც ჩილეულის, ასევე პოლინეზიის კერძებს. იგი მოიცავს თევზის ბევრად უფრო სახეობებს, ვიდრე ხმელეთის სამზარეულო და ზოგიერთ ხილსა და ტუბერს, რომელთა პოვნა შეუძლებელია ჩილეში.

  • Ceviche : მისი დამზადება შესაძლებელია სოიოს ან ქოქოსის რძით, ტრადიციული კონტინენტური ვერსიისგან განსხვავებით; მიირთმევენ თუნასთან ერთად.
  • Po`e: ბანანის ან კასავას ნამცხვარი.
  • Umu Rapa Nui: კურანტოს აღდგომის კუნძულის ვერსია.

სენდვიჩები და ჩილეს სწრაფი კვება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სწრაფი კვების დიდი ქსელების გარდა, რომლებიც მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაშია, ჩილეს აქვს საკუთარი ტრადიციული "სწრაფი კვება". ტრადიციული ემპანადა შეგიძლიათ მიირთვათ დამოუკიდებლობის სექტემბრის დღესასწაულებზე ან სწრაფად სადილის დროს. ჰოთ-დოგის ჩილეული ვერსია უფრო რთულია, ვიდრე ჩრდილოეთ ამერიკის სტანდარტული ჰოთდოგები: ისევე როგორც მდოგვი და კეტჩუპი, მასზე შეიძლება დაემატოს ავოკადო, დაჭრილი პომიდორი, კომბოსტო და მაიონეზი. ცივი ზამთრის განმავლობაში, Sopaipillas ასევე პოპულარული საუზმეა, რომელსაც ქუჩებში მიირთმევენ .

პასტა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მაკარონი ძალიან ხშირად გვხვდება ჩილეს ყოველდღიურ საჭმელებში, მაგრამ არც ისე განსხვავებულად არის მომზადებული სხვა ქვეყნებისგან, გარდა თავად მაკარონის სახელისა და ფორმების გარკვეული ცვლილებებისა. ბოლონეზი, თეთრი სოუსი (ბეშამელი) და კრემისებრი სოუსი ყველაზე გავრცელებულია.

ემპანადასი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ემპანადა გავრცელებულია მრავალ კულტურაში, სხვადასხვა სახელწოდებით. ჩილეში ემპანადას შეიძლება ჰქონდეს გამორჩეული შიგთავსი და ასევე შეიძლება მოხარშული იყოს განსხვავებული ხერხებით, რათა მათ ძალიან გამორჩეული არომატი და ფორმა ჰქონდეს. ამ მიზეზით, ემპანადას გამყიდველები ჩილეში (იქნება ეს რესტორანი, ქუჩის სტენდი, ბაზრობა და ა.შ.) ყოველთვის აზუსტებენ, მათი ემპანადა შემწვარია თუ გამომცხვარი.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. Gastronomy, Chile’s top traditional foods: a visitor’s guide დაარქივებული 2013-11-11 საიტზე Wayback Machine. July 29, 2009 retrieved August 06, 2013
  2. El prosciutto de Capitan Pastene (Spanish) www.atlasvivodechile.com June 11, 2012
  3. Diversidad de colores y sabores - Icarito (12 August 2010). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-05. ციტირების თარიღი: 2020-09-06.