რელიგია კამბოჯაში
ბუდიზმი არის კამბოჯის ოფიციალური რელიგია. კამბოჯის მოსახლეობის დაახლოებით 98% მისდევს თერავადას ბუდიზმს, მცირე ნაწილში ისლამი, ქრისტიანობა და ტომობრივი ანიმიზმია.[1] [2] ვატ (ბუდისტური მონასტერი) და სანგჰა (ბერმონაზვნობა) აუცილებელი ბუდისტური დოქტრინებია: რეინკარნაცია და ღვაწლის დაგროვება რელიგიური ცხოვრების ცენტრშია, მაგრამ ურთიერთქმედებენ ძირძველ რწმენებთან, როგორიცაა წინაპრებისა და სულიერების მთავარი როლი.
2013 წლის მსოფლიო ფაქტების მიხედვით, კამბოჯის მოსახლეობის 97,9% იყო ბუდისტი, 1,1% მუსლიმი, 0,5% ქრისტიანი და 0,6% სხვა. [3]
„ფიუს კვლევითი ცენტრის“ მონაცემებით, 2010 წელს კამბოჯის მოსახლეობის 96.9% იყო ბუდისტი, 2.0% მუსლიმი, 0.4% ქრისტიანი და 0.7% ხალხური რელიგიის მიმდევარი ან არარელიგიური. [4]
ბუდიზმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბუდიზმი კამბოჯაში არსებობდა ა. წ. მინიმუმ V საუკუნიდან, ზოგიერთმა წყაროს მიხედვით კი მისი წარმოშობა ჯერ კიდევ ძვ. წ. III საუკუნიდან იწყება. ტერავადას ბუდიზმი კამბოჯის სახელმწიფო რელიგიად ითვლება ა. წ. XIII საუკუნიდან (გარდა წითელი ქმერების პერიოდისა) და ამჟამად იგი ითვლება მთლიანი მოსახლეობის 97,9%-ის რელიგიად.
ბუდიზმის ისტორია კამბოჯაში თითქმის ორი ათას წელს ითვლის და ფართოდ იყო გავრცელებული სამეფოებსა და იმპერიებში. ბუდიზმი კამბოჯაში ორი განსხვავებული ნაკადიდან შემოვიდა. ბუდიზმის ადრეული ფორმები, ინდუისტურ გავლენასთან ერთად, ინდუისტ ვაჭრებთან ერთად შემოვიდა ფუნანის სამეფოში. მოგვიანებით ისტორიაში ბუდიზმის მეორე ნაკადი შემოვიდა კამერულ კულტურაში ანგკორის იმპერიის დროს, როდესაც კამბოჯამ შეიწოვა დვარავატისა და ჰარიპუნჩაის მონ სამეფოს სხვადასხვა ბუდისტური ტრადიციები.
სხვადასხვა ბუდისტური ტრადიციების მიმდევარნი მშვიდობიანად თანაარსებობდნენ კამბოჯაში ტოლერანტ ინდუისტ მეფეთა და მეზობელი მონ-თერავადას სამეფოების მმართველობის ქვეშ.
ინდუიზმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბუდიზმის დამკვიდრებამდე კამბოჯა ფუნანის სამეფოს დასაწყისში ინდუიზმს მისდევდა. ინდუიზმი ქმერების იმპერიის ერთ-ერთი მთავარი რელიგია იყო. კამბოჯაში არის ორი უდიდესი ინდუისტური ტაძარი, რომელიც ეძღვნება ბრაჰმას. კამბოჯის ანგკორ ვატი ყველაზე დიდი ტაძარია მსოფლიოში.
ისლამი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მუსლიმი ვაჭრები დასავლეთ აზიას შორის არიავარტას გავლით გადაადგილდებოდნენ მთავარ სავაჭრო გზაზე და იყვნენ პასუხისმგებელნი ისლამის შემოღებაზე კამბოჯაში დაახლოებით ახ. წ. II – XVII საუკუნეებში [5] . შემდეგ რელიგია ჩამებმა კიდევ უფრო გაავრცელეს. ჩამებს აქვთ საკუთარი მეჩეთები. 1962 წელს ქვეყანაში 100-მდე მეჩეთი იყო.
ქრისტიანობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქრისტიანული მისიის პირველი ცნობილი წარმომადგენელი კამბოჯაში იყო გასპარ და კრუზმი, დომინიკელთა ორდენის პორტუგალიელი წევრი, 1555-1556 წლებში. [6]
XIX საუკუნეში საფრანგეთის კოლონიზაციის მიუხედავად, ქრისტიანობამ მცირე გავლენა მოახდინა ქვეყანაში. 1972 წელს კამბოჯაში სავარაუდოდ დაახლოებით 20,000 ქრისტიანი იყო, რომელთა უმეტესობა კათოლიკე იყო. 1970 და 1971 წლებში ვიეტნამელების რეპატრიაციამდე , შესაძლოა, კამბოჯაში 62000 ქრისტიანი ცხოვრობდა. ვატიკანის სტატისტიკის თანახმად, 1953 წელს კამბოჯის რომის კათოლიკური ეკლესიის წევრები 120,000-ს შეადგენდნენ, რაც თავის დროზე სიდიდით მეორე რელიგიად მიიჩნეოდა; დაახლოებით 50,000 კათოლიკე ვიეტნამელი იყო. 1972 წელს კამბოჯაში დარჩენილი ბევრი კათოლიკე ევროპელი იყო - ძირითადად ფრანგი; ქრისტიანთა და მისიონერთა ალიანსის მისიები დაარსდა კამბოჯაში 1923 წელს; 1962 წლისთვის მისიამ 2000 ადამიანი მოაქცია ქრისტიანულ რელიგიაზე.
ბაჰაზმის რწმენა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კამბოჯაში ბაჰაიზმის რწმენის შემოღება პირველად 1920 წელს მოხდა, პნომპენში ჰიპოლიტ დრეიფუს-ბარნის ჩამოსვლისთანავე 'აბდულ-ბაჰას' ბრძანებით. [7] XX საუკუნის პირველი ნახევრის განმავლობაში მოგზაური მასწავლებლების სპორადული ვიზიტების შემდეგ, 1956 წელს ამ ქალაქში დაარსდა ბაჰაიზმის პირველი ჯგუფი კამბოჯაში. [8] [9] 1963 წლისთვის ცნობილი იყო, რომ ბაჰაისტები ცხოვრობდნენ პნომპენში, ბატამბანგში, სიემ რიპსა და სიჰანუკვილში. [10]
ძირძველი რწმენა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მაღალმთიან ტომობრივ ჯგუფებში, უმეტესად, საკუთარი ადგილობრივი რელიგიური სისტემით, დაახლოებით 150,000 ადამიანია. [11] ქმერულ ლოეუს აღწერენ, როგორც ანიმისტებს, მაგრამ ძირძველ ეთნიკურ ჯგუფთა უმეტესობას ადგილობრივი სულიერების საკუთარი პანთეონი აქვს. ზოგადად, ისინი ხედავენ, რომ მათი სამყარო ივსება სხვადასხვა უხილავი სულით (რომელსაც ხშირად იანს უწოდებენ), ზოგი კეთილგანწყობილია, სხვები კი ბოროტი. ისინი ალკოჰოლური სასმელებს უკავშირებენ ბრინჯს, მიწას, წყალს, ცეცხლს, ქვებს, ბილიკებს და ა.შ. თითოეულ სოფელში შამანები, ჯადოქრები ან სპეციალისტები უკავშირდებიან ამ სულებს და განსაზღვრავენ მათი დამშვიდების გზებს. კრიზისის ან ცვლილებების დროს შეიძლება მოხდეს ცხოველების მსხვერპლშეწირვა სულების რისხვის გასაქრობად. ხშირად მიიჩნევა, რომ დაავადება გამოწვეულია ბოროტი სულებით ან ჯადოქრობით. ზოგიერთ ტომს ჰყავს სპეციალური მედიცინის კაცები ან შამანები, რომლებიც მკურნალობენ ავადმყოფებს. [12]
იუდაიზმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კამბოჯაში არის მცირე ებრაული თემი, რომელიც 100-ზე მეტი ადამიანისგან შედგება. 2009 წლიდან პნომპენში არის ჩაბადის სახლი . [13]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-12-29. ციტირების თარიღი: 2020-11-20.
- ↑ Religious Composition by Country. Pew Research Center. დაარქივებულია ორიგინალიდან — March 10, 2016. ციტირების თარიღი: 25 August 2019.
- ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-12-29. ციტირების თარიღი: 2020-11-20.
- ↑ Religious Composition by Country. Pew Research Center. დაარქივებულია ორიგინალიდან — March 10, 2016. ციტირების თარიღი: 25 August 2019.
- ↑ Culture And Heritage - Medieval History - The Rise Of Islam In South Asia - Know India: National Portal of India. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-10-18. ციტირების თარიღი: 2020-10-18
- ↑ Boxer, Charles Ralph; Pereira, Galeote; Cruz, Gaspar da; Rada, Martín de (1953), South China in the sixteenth century: being the narratives of Galeote Pereira, Fr. Gaspar da Cruz, O.P. (and) Fr. Martín de Rada, O.E.S.A. (1550-1575), Issue 106 of Works issued by the Hakluyt Society, Printed for the Hakluyt Society, pp. lix,59–63, https://books.google.com/books?id=ImoTAAAAIAAJ
- ↑ Hippolyte Dreyfus, apôtre d'Abdu'l-Bahá. National Spiritual Assembly of the Baháʼís of France (2000). ციტირების თარიღი: 2012-09-24.
- ↑ Messages of Shoghi Effendi to the Indian Subcontinent: 1923-1957. Baháʼí Publishing Trust of India.
- ↑ „Teaching and Assembly Development Conference for Vietnam, Cambodia, Laos and Thailand“. National Spiritual Assembly of the Baháʼís of India, Pakistan & Burma. 1956. დამოწმება journal საჭიროებს
|journal=-ს (დახმარება) - ↑ http://bahai-library.com/handscause_statistics_1953-63
- ↑ 1996 estimate
- ↑ Federal Research Division. Russell R. Ross, ed. "Other religions". Cambodia: A Country Study. Research completed December 1987. This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
- ↑ Ellen, Rosa. (December 14, 2012) Festival of light shines in Phnom Penh. The Phnom Penh Post. ციტირების თარიღი: December 25, 2012.