ნეპალის კულტურა
ნეპალის კულტურა — ნეპალში არსებული 125 სხვადასხვა ეთნიკური ჯგუფის სხვადასხვა კულტურას. [1] ნეპალის კულტურა გამოხატულია მუსიკისა და ცეკვის საშუალებით. მისი შემადგენელი ნაწილებია ხელოვნება და ხელობა, ფოლკლორი, ენები და ლიტერატურა, ფილოსოფია და რელიგია, ფესტივალები და დღესასწაულები, საკვები და სასმელები.
ცეკვა და მუსიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლეგენდების თანახმად, ამ ქვეყანაში ცეკვები წარმოიშვა ღვთაება შივას - ჰიმალაის სამყოფელში, სადაც მან შეასრულა ტანდავას ცეკვა. [2] ეს მიუთითებს იმაზე, რომ ნეპალის ცეკვის ტრადიციები ძალიან ძველი და უნიკალურია. სიმაღლეებისა და ეთნიკური ნიშნების მიხედვით, ნეპალის ცეკვები ოდნავ იცვლება როგორც სტილით, ასევე კოსტიუმებით . დიშკა, ცეკვა, რომელიც სრულდება ქორწილებში, მოიცავს ფეხის რთულ მოძრაობას და მკლავების მოძრაობას. [3] თანმხლები მუსიკა და მუსიკალური ინსტრუმენტები იცვლება თემების შესაბამისად, რომლებიც ვითარდება ისეთი თემების გარშემო, როგორიცაა მოსავლის აღება, ქორწინების წესები, ომის ისტორიები, მარტოხელა გოგონას სურვილი სიყვარულზე და კიდევ რამდენიმე თემა და ამბები სოფლების ყოველდღიური ცხოვრებიდან. ცნობილი თარუს ჯოხის ცეკვები და გიჟი ფარშევანგის ცეკვა ორი მთავარი მოვლენაა, რომელიც უამრავ სხვა სიურპრიზს შეიცავს. მოსალოდნელია გამოწვევა ცეკვაში, რის შემდეგაც საღამო კულმინაციას მიაღწევს. [4]
ნეპალი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2011 წლის აღწერის მონაცემებით, ნეპალში 123 ენაზე საუბრობენ. ნეპალის ენობრივი მემკვიდრეობა ჩამოყალიბდა სამი ძირითადი ენობრივი ჯგუფიდან: ინდოარიული, ტიბეტო-ბირმული და ძირძველი. ნეპალის ძირითადი ენებია ნეპალური (44,6%), მაიტილი (11,7%), ბოჯპური (6%), თაურუ (5,8%), ტამანგი (5,1%), ნეპალი ბჰასა (3,2%), მაგარი (3%) და ბაჯიკა (3%). [5]
ნეპალური, დევანაგარის დამწერლობით დაწერილი, ოფიციალური ეროვნული ენაა და ნეპალის ეთნო-ლინგვისტურ ჯგუფებში ლინგუა ფრანკას წარმოადგენს. ნეპალის გადაშენებულ ენებს შორისაა კუსუნდა, მავალინგა და ვალინგი.
ნეპალის რელიგიები და ფილოსოფია
.jpg)
2011 წლის აღწერით მოსახლეობის 81,6% ინდუისტი იყო . ბუდიზმს მოსახლეობის დაახლოებით 9% ასახელებს საკუთარ რელიგიად. დაახლოებით 4,2% ისლამის, ხოლო მოსახლეობის 3,6% მკვიდრი კირანტული რელიგიის მიმდევარია. ქრისტიანობას ოფიციალურად 1.0% -ზე ნაკლები ასახელებს.
ნეპალში ინდუისტური და ბუდისტური ტრადიციები ორ ათასწლეულზე მეტს ითვლის. ლუმბინიში ბუდა დაიბადა, ხოლო პაშუპატინატის ტაძარი, კატმანდუ, არის ძველი და ინდუისტების ცნობილი შივას ტაძარი . ნეპალს აქვს კიდევ რამდენიმე ტაძარი და ბუდისტური მონასტრები, აგრეთვე სხვა რელიგიური ჯგუფების სალოცავი ადგილები. ტრადიციულად, ნეპალური ფილოსოფიური აზრები ღრმა ინდუისტური და ბუდისტური ფილოსოფიური ეთიკისა და ტრადიციების ნაზავია, რომელიც მოიცავს ელემენტები ტიბეტური ბუდიზმის და სხვა მიმდინარეობის სკოლებიდან . ტანტრული ტრადიციები ღრმადაა ფესვგადგმული ნეპალში, მათ შორისაა ცხოველების მსხვერპლშეწირვის პრაქტიკაც. ცხოველის ხუთი ტიპი, ყოველთვის მამრი, შესაძლებელია შეიწიროს მსხვერპლად: წყლის კამეჩი, თხა, ცხვარი, ქათამი და იხვი . ძროხა ძალიან წმინდა ცხოველია და მსხვერპლისთვის მისაღებად არასდროს მიიჩნევა.
ფესტივალები და დღესასწაულები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ნეპალის რამდენიმე ფესტივალი [6] გრძელდება ერთიდან რამდენიმე დღემდე. როგორც უპირატესად ინდუისტური და ბუდისტი ერი, ნეპალის ფესტივალების უმეტესობა რელიგიურია. ნეპალის ფესტივალებს ფესვები ინდუიზმში აქვს, რადგან ქვეყნის მოსახლეობის 80% -ზე მეტი ინდუისტია. ბუდიზმმა, სიდიდით მეორე რელიგიამ, რომელიც მოსახლეობის 9% -ს შეადგენს, გავლენა მოახდინა ნეპალის კულტურულ ფესტივალებზე. დაშაინი ან ვიჯაია დაშამი ნეპალის ყველაზე გრძელი და ყველაზე მნიშვნელოვანი ფესტივალია. საერთოდ დაშაინი იწყება სექტემბრის ბოლოს და სრულდება ოქტომბრის შუა რიცხვებში, მუსონური სეზონის დასრულებისთანავე. ეს არის „დემონებზე გამარჯვების დღე“. მთელი წლის განმავლობაში რამდენიმე ჯატრა ტარდება და ზოგიერთ რეგიონში სახალხო დღესასწაულად ცხადდება.
სხვა მნიშვნელოვან ფესტივალებს შორისაა ბუდა პურნიმა (ბუდას დაბადების დღესასწაული) [7] , მაჰა შივარატრი ( ღვთაება შივას ფესტივალი) და მაჰა შივარატრის დღესასწაულების დროს ზოგი ადამიანი ჭარბად სვამს სასმელებს და ეწევა ჩარას . [8] შერპები, რომლებიც, ძირითადად, განლაგებულნი არიან უფრო მაღალ ადგილებში და ევერესტის რეგიონში, აღნიშნავენ მანი რიმდუს დღეს, მსოფლიოს სასიკეთოდ.
ფესტივალების უმეტესობა მოიცავს ცეკვასა და მუსიკას. ფესტივალების დროს და განსაკუთრებულ შემთხვევებში მრავალფეროვან სპეციალურ საკვებს მიირთმევენ.
არქიტექტურა და არქეოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ნეპალის სამპადა სანგაჰამ (ნეპალის მემკვიდრეობის საზოგადოებამ) შეადგინა 1,262 მნიშვნელოვან არქიტექტურულ და არქეოლოგიურ ძეგლთან ნუსხა ნეპალში კატმანდუს ხეობის გარეთ. [9]
მთავრობამ ფრენბურთი ქვეყნის ეროვნულ თამაშად გამოაცხადა.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- culture in nepal
- Nepal Encyclopedia culture category დაარქივებული 2012-07-25 საიტზე Wayback Machine.
- Culture, religions and festivals of Nepal
- Ethnic groups of Nepal
- Languages of Nepal
- Literature of Nepal
- Nepal Travel information
- Photographs of Heritage Sites of Nepal დაარქივებული 2020-07-29 საიტზე Wayback Machine.
- Cultural Do's & Dont's in Nepal
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 2011 Nepal Census Report. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-04-18. ციტირების თარიღი: 2020-11-06.
- ↑ Shanmuganathan, Thilagavathi (2014). „A pragmatic analysis of Lord Shiva's dance“. დამოწმება journal საჭიროებს
|journal=-ს (დახმარება) - ↑ Gubhani, Juhee. Re-Visiting the Question: Are Rājopādhyāyas Newārs of Nepal?.[მკვდარი ბმული]
- ↑ McDonnaugh, Christian. The mythology of the Tharu: aspects of cultural identity in Dang, West Nepal.
- ↑ Major highlights. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-07-17. ციტირების თარიღი: 2020-11-06.
- ↑ yukesh0007. (2019-05-22) Festival around Nepali New Year. en. ციტირების თარიღი: 2020-01-29
- ↑ Buddha jayanti. Weallnepali. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-05-05. ციტირების თარიღი: 2015-06-01.
- ↑ Mahashivaratri. weallnepali. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-05-20. ციტირების თარიღი: 2015-06-01.
- ↑ (1997) Inventory of heritage sites in Nepal. IUCN Nepal. ციტირების თარიღი: April 15, 2011. დაარქივებული July 21, 2011[Date mismatch], საიტზე Wayback Machine.Category:Webarchive-ის თარგის შეტყობინებები