ელჟბიეტა ზავაცკა
| ელჟბიეტა ზავაცკა | |
|---|---|
 | |
| დაბადების თარიღი |
19 მარტი, 1909 თორნი, ახლანდელი ტორუნი, გერმანიის იმპერია |
| გარდაცვალების თარიღი |
10 იანვარი, 2009 (99 წლის) ტორუნი, პოლონეთი |
| ეროვნება | პოლონელი |
ელჟბიეტა ზავაცკა ( პოლ.: [ɛlˈʐbjɛta zaˈvat͡ska] ; დ. 19 მარტი, 1909 – გ. 10 იანვარი, 2009 ) — ომის დროს ცნობილი მისი ფსევდონიმით ზო. უნივერსიტეტის პოლონელი პროფესორი, სკაუტინგის ინსტრუქტორი, სპეცოპერაციების აღმასრულებელი აგენტი და თავისუფლებისთვის მებრძოლი მეორე მსოფლიო ომის დროს. 2006 წლის 3 მაისს პრეზიდენტმა ლეხ კაჩინსკიმ დააწინაურა და უბოძა პოლონეთის არმიის ბრიგადის გენერლის წოდება (პოლონური არმიის ისტორიაში მეორე ქალი, რომელსაც ეს წოდება ჰქონდა). ზოგჯერ მას უწოდებენ „ერთადერთ ქალს უხილავ მებრძოლთა შორის". იგი მსახურობდა კურიერად სამამულო არმიაში, ატარებდა წერილებს და სხვა დოკუმენტებს ნაცისტების მიერ ოკუპირებული პოლონეთიდან დევნილობაში მყოფი პოლონეთის მთავრობისთვის ლონდონში და უკან. მისი რეგულარული მარშრუტი გადიოდა ვარშავიდან ბერლინისა და შვედეთის გავლით ლონდონამდე. იგი ასევე პასუხისმგებელი იყო სამამულო არმიის სხვა კურიერებისთვის მარშრუტების ორგანიზებაზე.
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ელჟბიეტა ზავაცკა დაიბადა ტორუნში, პოლონეთის პრუსიის დანაყოფის ნაწილი და დაამთავრა პოზნანის უნივერსიტეტი მათემატიკის განხრით . როდესაც 10 წლის იყო, 1919 წელს, მისი ქალაქი ტორუნი დაბრუნდა ხელახლა დაბადებულ პოლონეთში, რომელმაც დამოუკიდებლობა 1918 წელს დაიბრუნა. მან საშუალო სკოლის დიპლომი პოლონურ ტორუნში მიიღო. 1930-იანი წლების ბოლოს იგი ასწავლიდა რამდენიმე საშუალო სკოლაში, პარალელურად მუშაობდა ინსტრუქტორად Przysposobienie Wojskowe Kobiet-ში (ქალთა სამხედრო წვრთნა). 1939 წელს პოლონეთში შეჭრის დროს იგი იყო სილეზიის ოლქის ქალთა სამხედრო წვრთნის კომენდანტი, რომელიც მონაწილეობდა ლვივის დაცვაში.
1939 წლის ოქტომბერში იგი შეუერთდა შეიარაღებული წინააღმდეგობის სილეზიის ფილიალს საბრძოლო ფსევდონიმით „Zelma“, რომელიც მოგვიანებით შეიცვალა „Zo“. 1940 წლის ბოლოს იგი გადაიყვანეს ვარშავაში და დაიწყო კურიერად მუშაობა. ის ასევე იყო ზაგროდას, სამამულო არმიის საგარეო კომუნიკაციის დეპარტამენტის უფროსის მოადგილე. 1943 წლის თებერვალში მან იმოგზაურა გერმანიაში, საფრანგეთსა და ესპანეთში გიბრალტარში, საიდანაც იგი საჰაერო გზით გადაიყვანეს ლონდონში. ბრიტანეთში მან გაიარა პარაშუტისტის წვრთნები და 1943 წლის 10 სექტემბერს ჩავარდა პოლონეთში, როგორც ამბობენ, რომ იყო „ერთადერთი ქალი მდუმარე უხილავების ისტორიაში“ (სადავოა, რადგან მას არ ჰქონდა დასრულებული სრული სასწავლო კურსი). [1]
1944 წელს ზავაცკა იბრძოდა ვარშავის აჯანყებაში და მისი დამარცხების შემდეგ გადავიდა კრაკოვში, სადაც განაგრძო იატაკქვეშა საქმიანობა. 1945 წელს იგი შეუერთდა ანტიკომუნისტურ ორგანიზაციას თავისუფლება და დამოუკიდებლობა (WiN), მაგრამ მალევე მიატოვა და მასწავლებლად დაიწყო მუშაობა.
1951 წელს იგი დააპატიმრეს და აწამა ურზად ბეზპიეცზენსტვამ (შინაგან საქმეთა სამინისტროს უსაფრთხოების სამსახური). მას მიესაჯა 10 წლით თავისუფლების აღკვეთა ღალატისა და ჯაშუშობისთვის, მაგრამ სასჯელი შეუმცირდა და 1955 წელს გაათავისუფლეს. ციხიდან გათავისუფლების შემდეგ მან მიიღო დოქტორის ხარისხი გდანსკის უნივერსიტეტში . ის იყო ტორუნში, მიკოლაი კოპერნიკის უნივერსიტეტის პედაგოგიკის ინსტიტუტის პროფესორი, სადაც დააარსა ანდრაგოგიის განყოფილება. 1978 წელს სლუჟბა ბეზპიეცენსტვამ განყოფილება დახურა. ის იყო სამამულო არმიის ჯარისკაცების მსოფლიო კავშირის აქტიური წევრი და 1980-იან წლებში თანამშრომლობდა სოლიდარობასთან .
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- (October 2007) Mowią Wieki. Magazyn Historyczny, გვ. 11.
- შეცდომა თარგის გამოძახებისას: cite web: პარამეტრები archiveurl და archivedate მითითებული უნდა იყოს ორივე, ან არცერთი.Elżbieta Zawacka (8 April 2008). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-18.
- „Zawacka Elżbieta“. Internetowa encyklopedia PWN (Polish). Wydawnictwo Naukowe PWN. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-03-02. ციტირების თარიღი: 2022-11-08.
- „Zawacka Elżbieta“. WIEM Encyklopedia (Polish). 2019. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 April 2019.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Półturzycki, Józef (2014). „Spór o Elżbietę Zawacką – żołnierza i pedagoga“. Rocznik Andragogiczny (პოლონური). 21: 317–332. doi:10.12775/RA.2014.023. ISSN 2391-7571.