ადამიანის უფლებები ბჰუტანში

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ბჰუტანის დროშა
ბჰუტანის გერბი

ადამიანის უფლებები ბჰუტანში — ბჰუტანის კონსტიტუციის მე-7 მუხლში აღწერილი უფლებები. ბჰუტანის სამეფო მთავრობამ დაადასტურა თავისი ვალდებულება, რომ „ყველა ადამიანი უნდა სარგებლობდეს უფლებებით“, რაც მიიჩნევა „ეროვნული ბედნიერების“ (GNH) მიღწევის განუყოფელი ნაწილად. [1]

პრაქტიკაში, ბჰუტანმა ადამიანის უფლებების შესახებ მიიღო კრიტიკა ლხოცამპას ხალხის მიმართ მოპყრობის გამო, რომელთაგან ბევრი ლტოლვილის სტატუსით წავიდა ნეპალში, რადგან რელიგიის თავისუფლება არ იყო დაცული. [2]

ადამიანის უფლებების საკითხები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლხოცამპას დისკრიმინაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლხოცამპა ნეპალური წარმოშობის არაერთგვაროვანი ბჰუტანელი ხალხია, რომლებიც ისტორიულად ცხოვრობდნენ ბჰუტანის სამხრეთ რეგიონებში. [3] ნეპალელები, რომლებიც გახდნენ ლხოცამპები, ანუ „სამხრეთელები“, ნეპალიდან ბჰუტანში ემიგრაცია დაიწყეს XIX საუკუნის ბოლოს. [4] გასული საუკუნის 80-იანი წლების ბოლოს ბუტანის მთავრობამ მოსახლეობის 28% ლხოცამპად ცნო, თუმცა არაოფიციალური შეფასებით, 40%-ს აღწევს, რომელთაგან მხოლოდ 15% იყო ლეგალურად მაცხოვრებელი. [5] ლხოცამპას მოსახლეობის რაოდენობა აშკარა გახდა 1988 წლის აღწერით. [6]

ამის შემდეგ, ბჰუტანში ეთნიკური დაძაბულობა გამყარდა, ლხოცამპას წევრები არალეგალ ემიგრანტებად დაასახელეს, მოქალაქეობის კანონები აღსრულდა ახალი ზომებით და აქცენტი გაკეთდა „ტიბეტელებზე დაფუძნებულ ბჰუტანურ კულტურაზე, რომელიც ნეპალში მცხოვრები უმცირესობის საზოგადოებას ეწინააღმდეგებოდა“. [7] ამ მიზნით, ლხოცამპას წაუყენეს მრავალი მოთხოვნა 1989 წელს ნეპალური ენის სწავლება შეწყდა სკოლებში. [8] იმავე წელს ფართო საზოგადოებაში ამოქმედდა ბჰუტანის ტრადიციული სამოსი, დრიგლამ ნამჟა, რომელმაც დაგმო ნეპალში მცხოვრებთა ნებისმიერი სხვა ტრადიციული „კოსტიუმი", რომელიც ლხოცამპას ეცვა. [9]

1990 წელს განხორციელდა ძალადობრივი არეულობა და ანტისახელმწიფოებრივი პროტესტი სამხრეთ ბჰუტანის მახლობლად, განხორციელებული „ბჰუტანიზაციის პოლიტიკის“ საპასუხოდ. [10] [11] ამ „აჯანყებას“ მთავრობის „დარბევა“ მოჰყვა, რომელიც გულისხმობდა სამხრეთ ბუტანის 66 სკოლის დახურვას, [12] [13] ასევე „შევიწროებას, დაპატიმრებებსა და [ლხოცამპას] სახლების დაწვას“. [14] 1990 წლის ბოლოს ლხოცამპას ლტოლვილებმა ნეპალში დაიწყეს შესვლა, [15] იძულებული გახდნენ დაეტოვებინათ ბჰუტანი, მას შემდეგ რაც „დესპოტურად ჩამოერთვათ მოქალაქეობა“. [16] [17] [18] [19] 1995 წლისთვის 86,0000-მა ლხოცამპამ ლტოლვილის სტატუსი მიიღო ნეპალში, ბჰუტანის მაშინდელი 509,000 ადამიანისგან შემდგარი მოსახლეობის დაახლოებით ერთი მეექვსედი. [20] [21]

წარუმატებელი მოლაპარაკებები ნეპალსა და ბჰუტანს შორის ბჰუტანელი ლტოლვილების სტატუსთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით ნეპალის სურვილით, რომ ისინი დაბრუნებულიყვნენ, შედგა 1993, 1996 და 2001 წლებში. [22] [23] 2009 წლისთვის დაახლოებით 111,000 ლხოცამპა ცხოვრობდა ნეპალის ლტოლვილთა ბანაკებში, როდესაც დაიწყო „მესამე ქვეყნის განსახლების პროგრამა“: 88,770 ბუტანელი ლტოლვილი განასახლეს, მათ შორის 75,000 აშშ-ში . [24] [25] 2015 წლის სექტემბრისთვის 10,000 ლხოცამპა რჩება ნეპალის ლტოლვილთა ბანაკებში, რომელსაც ზედამხედველობას უწევს გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატის ოფისი (UNHCR). [26]

გააკრიტიკეს ბჰუტანის კონსტიტუცია იმის გამო, რომ ადეკვატურად არ განსაზღვრავს და არ იცავს „ნეპალის ენაზე მოსაუბრეების“ (ლხოცამპას) უფლებებს. [27]

შეერთებული შტატების სახელმწიფო დეპარტამენტმა აღნიშნა თავის 2015 წლის მოხსენებაში ბჰუტანის ადამიანის უფლებათა პრაქტიკის შესახებ, რომ იყო დაუდასტურებელი ცნობები ლხოცამპას მიმართ მიმდინარე დისკრიმინაციის შესახებ: მათ ექმნებათ ბარიერი მთავრობაში სამუშაოდ, უმაღლეს სასწავლებელში ჩარიცხვაში და საჭირო ლიცენზიების მოპოვებაში კერძო ბიზნესის წარმართვისას. [28] მოხსენებაში ასევე აღინიშნა, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციების ცნობით, სამხრეთ ბჰუტანის ლხოცამპას უცნობი რაოდენობა იყო მოქალაქეობის არმქონე პირები, რომელთაც პრობლემები შეექმნათ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის, დასაქმების, განათლების, სამგზავრო დოკუმენტაციისა და ბიზნესის მფლობელობაში. [29]

რელიგიის თავისუფლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბჰუტანის კონსტიტუციის 7.4 მუხლში ნათქვამია: „ბჰუტანის მოქალაქეს აქვს აზრის, სინდისისა და რელიგიის თავისუფლების უფლება. არავინ იქნება იძულებითი ან წაქეზებით სხვა სარწმუნოების წარმომადგენელი.“ მუხლი 8.3 აკისრებს შესაბამის ვალდებულებას მოქალაქეებს „გამოიჩინონ ტოლერანტობა, ურთიერთპატივისცემა და ძმობის სულისკვეთება ბჰუტანის ყველა ხალხის მიმართ“. კონსტიტუციის მე-3 მუხლი აღიარებს ბუდიზმს, როგორც „ბჰუტანის სულიერ მემკვიდრეობას“, ხოლო აცხადებს, რომ მეფე არის „ბჰუტანის ყველა რელიგიის მფარველი“.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  2. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, 2011 Human Rights Reports: Bhutan (United States Department of State, May 2012) at 1.
  3. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 61-63, 91-92.
  4. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 58-61.
  5. ↑ Andrea Matles Savada Nepal and Bhutan: country studies (3rd ed, Library of Congress, Washington, D.c., 1993) at 274-275.
  6. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  7. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  8. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  9. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 170-172.
  10. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  11. ↑ Minorities at Risk Project, "Chronology for Lhotshampas in Bhutan" (2004) refworld.org - UNHCR.
  12. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  13. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 220-221.
  14. ↑ Bill Frelick, "For Bhutan's refugees, there's no place like home" (30 March 2011) Global Post/Human Rights Watch.
  15. ↑ Michael Hutt Unbecoming Citizens: Culture, Nationhood, and the Flight of Refugees from Bhutan (Oxford University Press, New Delhi, 2005) at 256.
  16. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  17. ↑ Alexander Casella, "Nepal finally waves away refugees" დაარქივებული 2015-09-23 საიტზე Wayback Machine. (15 December 2009) Asia Times.
  18. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 7.
  19. ↑ Amnesty International, "Bhutan Human Rights", amnestyusa.org.
  20. ↑ Minorities at Risk Project, "Chronology for Lhotshampas in Bhutan" (2004) refworld.org - UNHCR.
  21. ↑ Population Division, World Population Prospects: The 2015 Revision, Volume I: Comprehensive Tables (United Nations Department of Economic and Social Affairs, 2015) at 20.
  22. ↑ BBC, "Bhutan profile - Timeline" (20 May 2015).
  23. ↑ Minorities at Risk Project, "Chronology for Lhotshampas in Bhutan" (2004) refworld.org - UNHCR.
  24. ↑ Alexander Casella, "Nepal finally waves away refugees" დაარქივებული 2015-09-23 საიტზე Wayback Machine. (15 December 2009) Asia Times.
  25. ↑ Vishal Arora, "Bhutan's Human Rights Record Defies 'Happiness' Claim" (25 April 2014) The Diplomat.
  26. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 7.
  27. ↑ Refugee Documentation Centre (Ireland), "Bhutan: Treatment by authorities of ethnic Nepalis in Bhutan" (14 August 2009) refworld.org - UNHCR.
  28. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 8.
  29. ↑ Bureau of Democracy, Human Rights and Labor, Country Reports on Human Rights Practices for 2015: Bhutan (United States Department of State, 2015) at 9.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ადამიანის_უფლებები_ბჰუტანში&oldid=4157366“-დან