იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჩრდილოეთი მაკედონია

{{მრავალმნიშვნელოვნება|მაკედონია|მაკედონია (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
{{ინფოდაფა ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = Република Северна Македонија
|სრული_სახელი = ჩრდილოეთ მაკედონიის რესპუბლიკა
|საერთო_სახელი = ჩრდილოეთი მაკედონია
|დროშა = Flag of Macedonia.svg
|გერბი = Coat of arms of North Macedonia.svg
|რუკა = Location Macedonia Europe.png
|ჰიმნი = Денес Над Македонија
|დევიზი = Слобода или смрт
|ოფიციალური_ენები = [[მაკედონური ენა|მაკედონური]]<ref>[http://www.constitution.org/cons/macedoni.txt Article 7 of the Constitution of the Republic of Macedonia]</ref><ref name="language">{{cite news |url=http://macedoniaonline.eu/content/view/2507/1/ |title=Languages Law passed in Parliament |work=macedoniaonline.eu |date=26 July 2008 |accessdate=27 July 2008 |quote=Using the Badenter principles, the Parliament had passed the use of languages law that will touch all ethnicities in Macedonia. The law doesn't allow for use of Albanian or any other minority language as a second official language on Macedonia's territory. |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120921203702/http://macedoniaonline.eu/content/view/2507/1/ |archivedate=21 სექტემბერი 2012 }}</ref>
|დედაქალაქი = [[სკოპიე]]
|latd=42
|latm=0
|latNS=N
|longd=21
|longm=26
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[სკოპიე]]
|მთავრობის_ტიპი = [[საპარლამენტო რესპუბლიკა]]
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[ჩრდილოეთ მაკედონიის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[სტევო პენდაროვსკი]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = [[ჩრდილოეთ მაკედონიის პრემიერ-მინისტრი|პრ.-მინისტრი]]
|ლიდერის_სახელი_2 = [[ზორან ზაევი]]
|ლიდერის_ტიპი_3 = [[ჩრდილოეთ მაკედონიის პარლამენტის სპიკერი|პარლამენტის სპიკერი]]
|ლიდერის_სახელი_3 = [[ტალატ ჯაფერი]]
|ლიდერის_ტიპი_4 = 
|ლიდერის_სახელი_4 =
|რანგი_ფართობით = 148-ე
|ფართობი = 25 713 
|წყალი_% = 1.9
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 2 058 539 
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 146-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2011<ref>[http://www.stat.gov.mk/OblastOpsto_en.aspx?id=2 Population] from the State Statistical Office.</ref>
|მოსახლეობის_ცენზი = 2 022 547 
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2002
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 80,1 ად
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 122-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2012
|მშპ_ppp = $22.147 მილიარდი<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=2&pr.y=17&sy=2008&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=962&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a= |title=Report for Selected Country |publisher=International Monetary Fund |accessdate=9 October 2012}}</ref>
|მშპ_ppp_რანგი = 
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $10 718<ref name=imf2 />
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი = 
|აგი = 0.728<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |title=CIA – The World Factbook – Field Listing :: Distribution of family income – Gini index |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=31 December 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070613005439/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html |archivedate=13 ივნისი 2007 }}</ref>
|აგი_ტენდენცია = {{ზრდა}}
|აგი_კატეგორია = <span style="color:#009900;">მაღალი</span>
|აგი_რანგი = 78-ე
|აგი_წელი = 2011
|ვალუტა = [[მაკედონური დენარი]]
|ვალუტის_კოდი = MKD
|ქვეყნის_კოდი = MKD
|დროის_სარტყელი = [[UTC+01:00]]
|ზაფხულის_დრო = [[UTC+02:00]]
|cctld = [[.mk]]
|სატელეფონო_კოდი = 389
|სატელეფონო_კოდი_მითითება = 
|სქოლიო = 
}}
'''ჩრდილოეთი მაკედონია''' ({{lang-mk|Северна Македонија}}), ოფიციალურად '''ჩრდილოეთ მაკედონიის რესპუბლიკა''' ({{lang-mk|Република Северна Македонија}}) — [[ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები|ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფო]] [[ბალკანეთის ნახევარკუნძული]]ს ცენტრალურ ნაწილში, [[სამხრეთი ევროპა|სამხრეთ ევროპაში]]. არის [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|იუგოსლავიის]] ერთ-ერთი მემკვიდრე ქვეყანა. დამოუკიდებლობა გამოაცხადა [[1991]] წელს. [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] წევრი [[1993]] წელს გახდა, თუმცა [[საბერძნეთი|საბერძნეთთან]] [[დებატები მაკედონიის დასახელებაზე|უთანხმოების]] გამო, 1991-2019 წლებში მისი ოფიციალური სახელი '''ყოფილი იუგოსლავიის რესპუბლიკა მაკედონია''' ({{lang-mk|поранешна Југословенска Република Македонија}}) იყო.<ref>[http://www.un.org/documents/ga/res/47/a47r225.htm United Nations, A/RES/47/225], 8 აპრილი 1993</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.un.org/Docs/scres/1993/scres93.htm |title=UN resolutions made on 1993 |accessdate=2014-01-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130727002139/http://www.un.org/docs/scres/1993/scres93.htm |archivedate=2013-07-27 }}</ref><ref>{{cite web|title=Делегација на Европската Унија во поранешна Југословенска Република Македонија|url=http://eeas.europa.eu/delegations/the_former_yugoslav_republic_of_macedonia/index_mk.htm|accessdate=01-10-2013}}</ref> ასევე მოიხსენიებდნენ აბრევიატურით: FYROM. 

ჩრდილოეთ მაკედონიას არ აქვს ზღვაზე გასასვლელი და ესაზღვრება შემდეგი ქვეყნები: ჩრდილო-დასავლეთიდან [[სერბეთი]] ([[კოსოვო]]), აღმოსავლეთიდან [[ბულგარეთი]], სამხრეთიდან [[საბერძნეთი]] და დასავლეთიდან [[ალბანეთი]].<ref>[http://www.mfa.gov.mk/default1.aspx?ItemID=288 The Republic of Macedonia – BASIC FACTS], მაკედონიის საგარეო საქმეთა სამინისტრო</ref> ის მოიცავს ისტორიული [[მაკედონია (ოლქი)|მაკედონიის რეგიონის]] დიდ ნაწილს, რომლის დანარჩენი ნაწილები შედის საბერძნეთის და ბულგარეთის შემადგენლობაში. მოსახლეობა შეადგენს დაახლოებით 2.06 მილიონ კაცს. ჩრდილოეთ მაკედონიის დედაქალაქია [[სკოპიე]], რომლის მოსახლეობაც [[2002]] წლის აღწერის მიხედვით შეადგენდა 506,926 კაცს. სხვა დიდი ქალაქებია: [[ბიტოლა]], [[კუმანოვო]], [[პრილეპი]], [[ტეტოვო]], [[ოჰრიდი]], [[ველესი]], [[შტიპი]], [[კოჩანი]], [[გოსტივარი]], [[კავადარცი]] და [[სტრუმიცა]]. ჩრდილოეთ მაკედონიაში არის დაახლოებით 50 [[ტბა]] და 2000 მეტრზე მაღალი 16 [[მთა]]. მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი ეთნიკურად [[მაკედონელები]] არიან. ეთნიკურ უმცირესობებს შორის რაოდენობით ლიდერობს ალბანელები (25%-ით); შემდეგ მოდიან: [[თურქები]], [[ბოშები]], [[სერბები]], [[ბოსნიელები]] და [[არომანები]].

მმართველობის მხრივ არის [[უნიტარული რესპუბლიკა|უნიტარული]] [[საპარლამენტო სისტემა|საპარლამენტო]] [[რესპუბლიკა|კონსტიტუციური რესპუბლიკა]]; არის გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის, [[ევროპის საბჭო]]ს, მსოფლიო ბანკის, [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის]], [[მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაცია|მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის]] წევრი, [[ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] წევრი [[2020]] წლიდან და [[2005]] წლიდან [[ევროპის კავშირი]]ს წევრობის კანდიდატი. აგრეთვე არის განვითარებული ქვეყანა, რომელიც ადამიანთან განვითარების ინდექსით 82-ე ადგილზეა.

== სახელწოდება ==
{{მთავარი|დებატები მაკედონიის დასახელებაზე}}
ქვეყნის დასახელება მოდის [[ბერძნული ენა|ბერძნული]] სახელწოდებიდან: Μακεδονία (''მაკედონია''),<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2364599 Μακεδονία], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus</ref><ref name="Macedonia">[http://www.etymonline.com/index.php?term=Macedonia Macedonia], Online Etymology Dictionary</ref> ასევე ეწოდებოდა ამ ტერიტორიაზე მოგვიანებით წარმოქმნილ [[ძველი მაკედონია|სახელმწიფოს]], ხოლო შემდგომში [[მაკედონია (ოლქი)|რეგიონს]]. დასახელება Μακεδόνες (''მაკედონიელები'') მომდინარებს [[ძველი ბერძნული ენა|ანტიკური ბერძნულის]] ზედსართავისგან - μακεδνός (''მაკედნოს''), რაც ნიშნავს „მაღალს, წვრილს“,<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2364596 μακεδνός], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus</ref> ასევე არის ვერსია, რომ დასახელება თავიდან აღნიშნავდა „მთიელს“ ან „მაღალს“,<ref name="Macedonia"/><ref>Eugene N. Borza, ''Makedonika'', Regina Books, ISBN 0-941690-65-2, p.114: The "highlanders" or "Makedones" of the mountainous regions of western Macedonia are derived from northwest Greek stock; they were akin both to those who at an earlier time may have migrated south to become the historical "Dorians".</ref><ref>Nigel Guy Wilson, ''Encyclopedia of Ancient Greece'', Routledge, 2009, p.439: The latest archaeological findings have confirmed that Macedonia took its name from a tribe of tall, Greek-speaking people, the Makednoi.</ref> რაც შესაძლებელია მომდინარეობდეს, ანტიკური მაკედონიელების ფიზიკური მახასიათებლის ან მათი მაღალმთიანი საცხოვრებელი ადგილების გამო.

== ისტორია ==
[[1991]] წელს კომუნისტური [[იუგოსლავია|იუგოსლავიის]] დაშლის შემდეგ გამოცხადდა მაკედონიის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. იგი [[იუგოსლავიის სოციალისტური ფედერაციული რესპუბლიკა|იუგოსლავიის სოციალისტურ ფედერაციულ რესპუბლიკებს]] შორის შემავალი ერთადერთი ქვეყანა იყო, რომლის მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადებას [[ბელგრადი]]ს წინააღმდეგობა არ მოჰყოლია. დამოუკიდებლობის გამოცხადებისთანავე 500 [[აშშ|ამერიკელი]] ჯარისკაცი გაიგზავნა [[გაერო]]ს მანდატით მშვიდობის შესანარჩუნებლად. პრეზიდენტმა [[კირო გლიგოროვი|კირო გლიგოროვმა]] შეძლო ჩამოეყალიბებინა კარგი ურთიერთობები [[ბელგრადი|ბელგრადთან]] და სხვა რესპუბლიკებთან. ''მაკედონია'' — ამ სახელის წინააღმდეგ გაილაშქრა [[საბერძნეთი|საბერძნეთმა]], ვინაიდან მისი ჩრდილოეთი ოლქი, რომლის ცენტრია [[სალონიკი]], ატარებს იგივე სახელს. აღსანიშნავია, რომ ისტორიული მაკედონიის ტერიტორია სამი მეზობელი სახელმწიფოს — [[საბერძნეთი]]ს, [[ბულგარეთი]]ს და დღევანდელი ჩრდილოეთი მაკედონიის მიწებს მოიცავდა.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:Macedonia-CIA WFB Map.png|thumb|left]]
ქვეყანა მდებარეობს ბალკანეთის ნახევარკუნძულზე. საერთო ფართობი შეადგენს 25,713<sup>2</sup>-ს და მოქცეულია ჩრდლოეთის 40° და 43° [[პარალელი|პარალელებსა]] და აღმოსავლეთის  20° და 23° [[მერიდიანი|მერიდიანებს]] შორის. საზღვრის მთლიანი სიგრძეა 748 კმ, რომელსაც ჩრდილოეთ მაკედონია ჩემდეგ ქვეყნებთან იზიარებს: ჩრდილოეთით სერბეთი (62 კმ), ჩრდილო-დასავლეთით [[კოსოვო]] (159 კმ), აღმოსავლეთით [[ბულგარეთი]] (148 კმ), სამხრეთით [[საბერძნეთი]] (228 კმ), და დასავლეთით ალბანეთი (151 კმ). არის [[მაკედონია (ოლქი)|მაკედონიის ოლქის]] ნაწილი.

ჩრდილოეთ მაკედონიას არ გააჩნია ზღვაზე გასასვლელი. მის სამხრეთ ნაწილში ვხვდებით სამ დიდი ტბას: [[ოჰრიდის ტბა|ოჰრიდის]], [[პრესპა|პრესპისა]] და [[დოირანის ტბა|დოირანის ტბებს]]. ოჰრიდი ითვლება მსოფლიოს ერთ-ერთ ყველაზე ძველ ტბად და ბიოტოპად.<ref>{{cite web |url=http://www.moe.gov.mk/soer2/ohrid_a.htm |title=Macedonian Ministry of Environment |accessdate=28 April 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080119010740/http://www.moe.gov.mk/soer2/ohrid_a.htm |archivedate=19 January 2008 |url-status=dead |df=}}</ref> რეგიონი სეისმურად აქტიურია; წარსულში აქ არაერთი დამანგრეველი მიწისძვრა მოხდა. განსაკუთრებით გამანადგურებელი იყო 1963 წელს მომხდარი მიწისძვრა, როცა სკოპჯე ძირითადი რყევებით მნიშვნელოვნად დაზიანდა: დაიღუპა 1,000-ზე მეტი ადამიანი.

ქვეყანაში ვხვდებით სარის მთიანეთს,<ref>{{cite encyclopedia |author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/523838/Sar-Mountains |title=Britannica's article about Sar Mountains |encyclopedia=Britannica.com |accessdate=28 April 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.euratlas.com/Atlasphys/Sarplanina2.htm |title=Sar Mountains on the Euratlas map of the Europe's most significant mountain ranges |publisher=Euratlas.com |accessdate=28 April 2010}}</ref> რომელიც გრძელდება დასავლეთ ვარდარის/პელაგონიის მთების ჯგუფამდე ([[ბაბა (მთა)|ბაბა]], [[ნიდჟე]], [[იაკუბიცა]]). აგრეთვე ვხვდებით [[ოსოგოვო]]-[[ბელასიცა]]ს მთიანეთს (აგრეთვე ცნობილია, როგორც [[როდოპები]]). მდინარეები ჩაედინება სამ სხვადასხვა აუზში: [[ეგეოსის ზღვა|ეგეოსის]], [[ადრიატიკის ზღვა|ადრიატიკის]] და [[შავი ზღვა|შავი ზღვის]] აუზებში.<ref>{{cite web |url=http://www.mymacedonia.net/links/geography.htm |title=Macedonia |publisher=Mymacedonia.net |accessdate=25 January 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101023070728/http://www.mymacedonia.net/links/geography.htm |archive-date=23 October 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101023070728/http://www.mymacedonia.net/links/geography.htm |archivedate=23 ოქტომბერი 2010 }}</ref> მათგან უდიდესია ეგეოსის აუზი. იგი ფარავს ჩრდილოეთ მაკედონიის 87%-ს, რაც 22,075 კმ<sup>2</sup>-ის ტოლია. ვარდარი, აუზის უდიდესი მდინარე, შენაკადებით ფარავს 20,459 კმ<sup>2</sup>-ის ტოლ ტერიტორიას. მისი ხეობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ქვეყნის ეკონომიკასა და საკომუნიკაციო სისტემაში. ''ვარდან-ვალეის'' პროექტი უმნიშვნელოვანესადაა მიჩნეული ქვეყნის სტრატეგიული განვითარებისთვის. მდინარე შავი დრინი ქმნის ადრიატიკის აუზს, რომელიც ფარავს 3,320 კმ<sup>2</sup> ტერიტორიას. იგი წყალს ტბებიდან, პრეპსადან და ოჰრიდიდან იღებს. ყველაზე პატარა აუზია შავი ზღვის აუზი, რომელიც მხოლოდ 37 კმ<sup>2</sup> ტერიტორიას. იგი ფრავს [[სკოპსკა-ცრნა-გორა]] ჩრდილოეთ ნაწილს. აღნიშნული აუზი არის მდინარე ბინაჩკა მორავას წყარო, რომელიც ჯერ [[მორავა]]ს, ხოლო შემდეგ [[დუნაი]]ს უერთდება და ბოლოს შავ ზღვაში ჩაედინება.

===კლიმატი===
[[File:Koppen-Geiger Map MKD present.svg|thumb|ჩრდილოეთ მაკედონიის რუკა [[კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაცია|კიოპენის კლიმატის კლასიფიკაციის]] მიხედვით]]
ქვეყანაში ოთხი განსხვავებული სეზონი გვხვდება თბილი და მშრალი ზაფხულით და ზომიერად ცივი და თოვლიანი ზამთრით. მთელი წლის განმავლობაში აღნიჭნული ტემპერატურის დიაპაზონი მერყეობს −20° C-დან (ზამთარში), 40° C- მდე (ზაფხულში). ზამთრის დაბალ ტემპერატურაზე გავლენას ახდენს ჩრდილოეთის ქარი, ხოლო ზაფხულის პერიოდში ცხელი სეზონი წარმოიქმნება ეგეოსის ზღვის სუბტროპიკული წნევის და შუა აღმოსავლეთის კლიმატის გავლენის შედეგად, ეს უკანასკნელი კი მშრალი პერიოდების წარმოქმნის მიზეზი ხდება ხოლმე.<ref name="georgieva73">([https://en.wikipedia.org/wiki/North_Macedonia#CITEREFGeorgievaKonechni1998 Georgieva & Konechni 1998], p. 2)</ref> ქვეყანაში სულ სამი ძირითადი კლიმატური ზონაა: ჩრდილოეთ ნაწილი ზომიერად კონტინენტური კლიმატით, სამხრეთ ნაწილი ხმელთაშუა ზღვის კლიმატით და შედარებით მაღალმთიანი ადგილები ალპური კლიმატით.<ref>([https://en.wikipedia.org/wiki/North_Macedonia#CITEREFGeorgievaKonechni1998 Georgieva & Konechni 1998], p. 31).</ref> მდინარეების ვარდარისა და სტრიმიკის ხეობების გასწვრივ, [[გევგელია|გევგელგიის]], [[ვალანდოვო|ვალანდოვოს]], [[დოირანი]]ს, სტრუმისა და [[რადოვიში]]ს რაიონებში, ვხვდებით ზომიერ ხმელთაშუა ზღვის კლიმატს. ყველაზე ცხელი რეგიონებია [[დემირ-კაპია]] და [[გევგელიჯა]], სადაც ტემპერატურა ივლისსა და აგვისტოში დაახლოებით 40 გრადუსს აღწევს.<ref>{{cite book|title=Клима и климатска регионализација во Република Македонија, "Географски разгледи"|trans-title=Climate and climatic regionalization in the Republic of Macedonia "Geographical postcards"|language=mk|first=Mihailo|last=Zikov|date=1995|number=30|location=Skopje}}</ref>

საშუალო წლიური ნალექის ოდენობა მერყეობს 1700 მმ-დან (დასავლეთ მთიანეთში) 500 მმ-მდე (აღმოსავლეთ მხარეში). ვარდარის ხეობაში ნალექების დაბალი ოდენობა (500 მმ წელიწადში) ფიქსირდება.<ref name="georgieva73"/> კლიმატი და სარწყავად მრავალფეროვანი გარემო საშუალებას იძლევა გაშენდეს სხვადასხვა ტიპის მცენარეები, მათ შორის ხორბალი, სიმინდი, კარტოფილი, ყაყაჩოები, არაქისი და ბრინჯი.<ref>([https://en.wikipedia.org/wiki/North_Macedonia#CITEREFGeorgievaKonechni1998 Georgieva & Konechni 1998], p. 2)</ref>

== სახელმწიფო ==
* '''სახელმწიფო სისტემა''': დემოკრატიული რესპუბლიკა.
* '''სახელმწიფოს მეთაური''': პრეზიდენტი [[გეორგე ივანოვი]].
* '''მთავრობის მეთაური''': პრემიერ-მინისტრი.
* '''საკანონმდებლო ორგანო''': ერთპალატიანი პარლამენტი - სობრანიე (120 წევრი).
* '''ადმინისტრაციული დაყოფა''': 123 მუნიციპალიტეტი (opstina).

== ადმინისტრაციული დაყოფა ==
{{მთავარი|ჩრდილოეთ მაკედონიის სტატისტიკური რეგიონები}}
[[ფაილი:MSR.png|მინი|ჩრდილოეთ მაკედონიის სტატისტიკური რეგიონები]]
ჩრდილოეთი მაკედონია შედგება შემდეგი 8 სტატისტიკური რეგიონისგან:

* [[აღმოსავლეთი რეგიონი (ჩრდილოეთი მაკედონია)|აღმოსავლეთი]]
* [[ჩრდილო-აღმოსავლეთი რეგიონი (ჩრდილოეთი მაკედონია)|ჩრდილო-აღმოსავლეთი]]
* [[პელაგონიის რეგიონი|პელაგონია]]
* [[პოლოგის რეგიონი|პოლოგი]]
* [[სკოპიეს რეგიონი|სკოპიე]]
* [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი რეგიონი (ჩრდილოეთი მაკედონია)|სამხრეთ-აღმოსავლეთი]]
* [[სამხრეთ-დასავლეთი რეგიონი (ჩრდილოეთი მაკედონია)|სამხრეთ-დასავლეთი]]
* [[ვარდარის რეგიონი|ვარდარი]]

[[2004]] წლის მიხედვით, სტატისტიკური რეგიონები დაყოფილია 84 [[ჩრდილოეთ მაკედონიის თემები|თემად]].

== დემოგრაფია ==
{{Main|ჩრდილოეთ მაკედონიის მოსახლეობა}}
<div class="noprint">
{{bar box
|width =200px
|float =right
|title =ეთნიკური ჯგუფები (2002)
|titlebar= #ddd
|bars  =
{{bar percent|'''მაკედონიელები'''|red|64.2}}
{{bar percent|ალბანელები|black|25.2}}
{{bar percent|თურქები|violet|3.9}}
{{bar percent|ბოშები|blue|2.7}}
{{bar percent|სერბები|green|1.8}}
{{bar percent|ბოსნიელები|yellow|0.8}}
{{bar percent|არომანები|brown|0.5}}
{{bar percent|სხვა|purple|1.0}}
|caption= <small>ზემოთ მოცემულ ცხრილში (მრგვალი ფიგურები) ნაჩვენებია მოსახლეობის ეთნიკური შემადგენლობა 2002 წლის აღწერის მიხედვით:<ref name="stat.gov.mk"/></small>
}}
</div>
[[ფაილი:Makedonija - Etnicki sastav po naseljima 2002.gif|left|''კურსივის ტექსტი''|მინი|ძირითადი ეთნიკური ჯგუფები, 2002.]]
ბოლო აღწერა 2002 წელს ჩატარდა რის მიხედვითაც ჩრდილოეთ მაკედონიის მოსახლეობა შეადგენდა 2 022 547 მაცხოვრებელს.<ref name="stat.gov.mk">{{cite web|title=Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Macedonia, 2002 – Book XIII, Skopje, 2005.|publisher=State Statistical Office of the Republic of Macedonia|url=http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf}}</ref> ხოლო ბოლო ოფიციალური მონაცემები ეკუთვნის 2009 წელს რის მიხედვითაც მოსახლეობა არის დაახლოებით 2 050 671 ადამიანი.<ref name='dzs'>{{cite web|url=http://www.stat.gov.mk/OblastOpsto_en.aspx?id=2 |title=Macedonia - State Statistical Office |publisher=www.stat.gov.mk}}</ref> ბოლო აღწერის მონაცემებით, ქვეყანაში ყველაზე დიდ ეთნიკურ ჯგუფს მაკედონიელები ქმნიან. მეორე უდიდეს ეთნიკურ ჯგუფს წარმოადგენენ ალბანელები, რომლებიც ქვეყნის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში არიან კონცენტრირებულნი. მათ მოჰყვება თურქები, რომელთა რაოდენობა ბოლო აღწერის მიხედვით, ოფიციალურად, არის დაახლოებით 80,000, ხოლო არაოფიციალური რაოდენობა დაახლოებით 170,000-200,000 შორისაა. ზოგი არაოფიციალური კვლევა აჩვენებს, რომ ქვეყანაში ბოშების რაოდენობა 260,000-სს აღწევს და აჭარბებს კიდეც.<ref>[http://europeandcis.undp.org/uploads/public/File/rbec_web/vgr/chapter1.1.pdf] [[United Nations Development Programme|UNDP's Regional Bureau for Europe]] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325012943/http://europeandcis.undp.org/uploads/public/File/rbec_web/vgr/chapter1.1.pdf|date=25 March 2009}}</ref>

* '''სახელმწიფო ენა''': [[მაკედონური ენა|მაკედონური]] (66,49 %). გავრცელებული ენები: [[ალბანური ენა|ალბანური]] (25,1 %), [[თურქული ენა|თურქული]] (3,54 %), [[რუმინული ენა|რუმინული]] (1,90 %), [[სერბული ენა|სერბული]] (1,22 %), [[ბოსნიური ენა|ბოსნიური]] (0,42 %), [[ვლახური ენა|ვლახური]] (0,34 %), სხვა (0,95 %).
* '''დედაქალაქი''': [[სკოპიე]] (506 926).
* '''უდიდესი ქალაქები''': [[ბიტოლა]] (74 550), [[კუმანოვო]] (70 842), [[პრილეპი]] (66 246), [[ტეტოვო]] (52 915).

===რელიგია===
ჩრდილოეთ მაკედონიაში ყველაზე გავრცელებული რელიგიაა [[აღმოსავლეთის მართლმადიდებელი ეკლესია|აღმოსავლეთის მართლმადიდებლური ქრისტიანობა]], რომელსაც მთლიანი მოსახლეობის 65% მისდევს (მათი უმრავლესობა მაკედონიური მართლმადიდებლური ეკლესიაში ირიცხება). მოსახლეობის 33.3% -ს შეადგენენ მუსლიმები. ევროპის მასშტაბით, ჩრდილოეთ მაკედონიაში ვხვდებით მუსლიმთა ყველაზე მაღალ პროცენტულ მაჩვენებელს კოსოვოს (96%),<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html |title=CIA The World Factbook: Kosovo |publisher=CIA.gov |accessdate=24 November 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701194718/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/kv.html |archivedate=1 ივლისი 2016 }}</ref> თურქეთის (90%),<ref name="onedio.com">{{cite web |url=http://onedio.com/haber/turkiye-deki-ateist-nufus-hizla-artiyor-468344 |title=Türkiye'deki Ateist Nüfus Hızla Artıyor |publisher=onedio.com |date= |accessdate=31 January 2016}}</ref> ალბანეთისა (59%)<ref>{{cite web |url=http://www.instat.gov.al/media/177358/njoftim_per_media_-_fjala_e_drejtorit_te_instat_ines_nurja_per_rezultatet_finale_te_census_2011.pdf |title=Presentation of the main results of the Census of Population and Housing 2011. |accessdate=15 August 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170326091156/http://www.instat.gov.al/media/177358/njoftim_per_media_-_fjala_e_drejtorit_te_instat_ines_nurja_per_rezultatet_finale_te_census_2011.pdf |archivedate=26 March 2017}}</ref> და ბოსნია და ჰერცეგოვინას (51%) შემდეგ.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html |title=CIA The World Factbook: Bosnia and Herzegovina |publisher=CIA.gov |accessdate=24 November 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180315193211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/bk.html |archivedate=15 მარტი 2018 }}</ref> მუსლიმთა უმეტეს ნაწილს წარმოადგენენ ალბანელები, თურქები და ბოშები; აგრეთვე ვხვდებით [[ტორბეშები|ტორბეშებსაც]].

2011 წლის ბოლოს ქვეყანაში სულ 1,842 ეკლესია და 580 მეჩეთი იყო.<ref name="dnevnik">{{cite news |url=http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=A080C78F46FF724BB7AA82A63C63251E |title=Во Македонија има 1.842 цркви и 580 џамии |date=28 December 2011 |publisher=Dnevnik |language=Macedonian |accessdate=28 December 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120111014137/http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=A080C78F46FF724BB7AA82A63C63251E |archivedate=11 January 2012}}</ref> მართლმადიდებლურ და ისლამურ რელიგიურ საზოგადოებებს გააჩნიათ საშუალო სკოლები დედაქალაქ [[სკოპიე]]ში. აგრეთვე, დედაქალაქში ვხვდებით მართლმადიდებლურ თეოლოგიურ კოლეჯს. მაკედონიის მართლმადიდებლურ ეკლესიას 10-ზე მეტ პროვინციაში გააჩნია იურისდიქცია (ქვეყანაში შვიდი და სამი საზღვარგარეთ), ჰყავს 10 ეპისკოპოსი და დაახლოებით 350 მღვდელი. ყოველწლიურად, ყველა პროვინციაში ერთად, 30,000 ადამიანი ინათლება.

ქვეყანაში ვხვდებით მცირე პროტესტანტულ საზოგადოებასაც. ჩრდილოეთ მაკედონიის ყველაზე ცნობილი პროტესტანტია გარდაცვლილი პრეზიდენტი [[ბორის ტრაიკოვსკი]]. ის იყო XIX საუკუნის ბოლო პერიოდით დათარიღებული მეთოდისტური საზოგადოებიდან, რომელიც არის რესპუბლიკის ყველაზე დიდი და უძველესი პროტესტანტული ეკლესია. 1980-იანი წლებიდან პროტესტანტული საზოგადოება თანდათან იზრდება.

== ეკონომიკა ==
* '''ბუნებრივი რესურსები''' - [[ქრომი]], [[ტყვია]], [[თუთია]], [[მანგანუმი]], [[ვოლფრამი]], [[ნიკელი]], დაბალი ხარისხის [[რკინის მადანი]], [[აზბესტი]], [[გოგირდი]], საშენი ხე-ტყე, სასოფლო-სამეურნეო მიწები.
* '''ეროვნული შემოსავალი''' ერთ სულზე - 1700 $.
* '''ვალუტა''' - მაკედონური დენარი (MKD).

==კულტურა==
===ტურიზმი===
{{მთავარი|ჩრდილოეთ მაკედონიის ტურიზმი}}
ტურიზმი ჩრდილოეთ მაკედონიაში ეროვნული ეკონომიკის ერთ-ერთი მსხვილი სექტორია. ბუნებრივი და კულტურული ღირსშესანიშნაობების სიუხვე ჩრდილოეთ მაკედონიას [[ტურიზმი|ტურისტულად]] საკმაოდ მიმზიდველს ხდის. ყოველწლიურად, ჩრდილოეთ მაკედონია საშუალოდ 700 000 ტურისტს იღებს.<ref>{{Cite web |url=http://faq.macedonia.org/information/101.html |title=101 facts about Macedonia |accessdate=2014-01-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100606092353/http://faq.macedonia.org/information/101.html |archivedate=2010-06-06 }}</ref>

===სპორტი===
[[File:SStandPhilipIIArena.jpg|thumb|[[ფილიპე II (სტადიონი)|ფილიპე II მაკედონელის სახელობის ეროვნული არენა]]]]
ჩრდილოეთ მაკედონიაში ყველაზე პოპულარული სპორტის სახეობებია [[ფეხბურთი]] და [[ხელბურთი]]. [[მაკედონიის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|ქვეყნის ეროვნულ საფეხბურთო ნაკრებს]] მართავს [[ჩრდილოეთ მაკედონიის ფეხბურთის ფედერაცია]]. ნაკრების საშინაო სტადიონია [[ფილიპე II (სტადიონი)|ფილიპე II მაკედონელის სახელობის ეროვნული არენა]]. 2003 წლის ნოემბერში, [[უეფა]]ს იუბილეს აღსანიშნავად, [[დარკო ფანჩევი]] შეირჩა მაკედონიის [[უეფას საიუბილეო ჯილდოები|ოქროს მოთამაშედ]] (გასული 50 წლის საუკეთესო სპორტსმენად).<ref>[http://www.uefa.com/uefa/news/Kind=256/newsId=130150.html]  {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050317084104/http://www.uefa.com/uefa/news/Kind%3D256/newsId%3D130150.html |date=17 March 2005 }}</ref> დარკო ფანჩევი იყო 1991 წლის [[ევროპის ოქროს ბუცი|ოქროს ბუცის]] მფლობელი; მისი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი მიღწევაა [[1991 წლის ევროპის თასის ფინალი|1991 წლის ევროპის თასის ფინალში]] გატანილი პენალტი, რომელმაც [[ცრვენა ზვეზდა (საფეხბურთო კლუბი)|ცვერნა ზვეზდას]] ბოლო 50 წლის განმავლობაში პრესტიჟული ევროპული თასი მოაგებინა.

ხელბურთი არის ქვეყნის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი გუნდური სპორტი. 2002 წელს კომეტალ სკოპემ მოიგო [[ევროპის ჩემპიონთა თასი ხელბურთში|ევროპის ქალთა ჩემპიონთა ლიგა]] (ევროპის თასი). 2008 წელს ჩრდილოეთ მაკედონიაში ჩატარდა ევროპის ხელბურთის ქალთა ჩემპიონატი. ის ადგილები, სადაც ტურნირი გაიმართა, განთავსებული იყო სკოპიესა და ოჰრიდში; ეროვნულმა ნაკრებმა ჩემპიონატი მე-7 ადგილით დაასრულა. აგრეთვე, მაკედონური კლუბები წარმატებით ასპარეზობენ ევროპის ჩემპიონატებში. RK ვარდარმა 2016–17 და 2018–19 წლების [[ევროპის ჩემპიონთა თასი ხელბურთში|ევროპის ჩემპიონთა თასი]] მოიგო, ხოლო კომეტელ-ჯორჟე-პეტროვს-სკოპიმმა - 2002 წელს ევროპის ქალთა ჩემპიონატი.

ჩრდილოეთ მაკედონიას საერთაშორისო საკალათბუეთო ტურნირებზე [[მაკედონიის ეროვნული საკალათბურთო ნაკრები]] წარადგენს. გუნდს მართავს ჩრდილოეთ მაკედონიის კალათბურთის ფედერაცია, ქვეყანაში კალათბურთის მმართველი ორგანო, რომელიც შეიქმნა 1992 წელს, ხოლო ფიბას 1993 წელს შეუერთდა. ამ პერიოდიდან, ქვეყნის ნაკრებმა სამჯერ მიიღო მონაწილეობა [[ევრობასკეტი|ევრობასკეტში]]; მათგან საუკეთესო შედეგი, მე-11 ადგილი, 2011 წელს დააფიქსირეს. ნაკრები საშინაო შეხვედრებს თამაშობს სკოპიეში მდებარე [[ბორის ტრეიკოვსკის სპორტული ცენტრი|ბორის ტრეიკოვსკის არენაზე]]. პერო ანტიჩი პირველი მაკედონიელია, რომელმაც [[ნაციონალური საკალათბურთო ასოციაცია|ნაციონალურ საკალათბურთო ასოციაციაში]] ითამაშა; მას აგრეთვე მოგებული აქვს სამი [[ევროლიგა|ევრილიგის]] თასი.

ზაფხულის თვეებში, ოჰრიდში, ყოველწლიურად ტარდება საცურაო მარათორის [[ოჰრიდის ტბა]]ზე, ხოლო ზამთრის თვეებში ქვეყანაში სხვადასხვა ტერიტორიაზე ტარდება ჩემპიონატი თხილამურებით სრიალში. ჩრდილოეთ მაკედონია აგრეთვე მონაწილეობს ოლიმპიურ თამაშებშიც. ოლიმპიურ თამაშებთან დაკავშირებულ საკითხებს ორგანიზებას უკეთებს [[ჩრდილოეთ მაკედონიის ოლიმპიური კომიტეტი]].<ref>{{cite web |url=https://www.insidethegames.biz/articles/1077274/ioc-approve-name-change-to-north-macedonia-national-olympic-committee |title=IOC approve name change to North Macedonia National Olympic Committee |website= insidethegames.biz}}</ref> 2002 წლის ზამფუხლის ოლიმპიადაზე მაგომედ იბრაგიმოვი მაკედონიის FYR-ისთვის ასპარეზობდა თავისუფალ ჭიდაობაში (85კგ წონით კატეგორიაში); ოლიმპიადა მან ბრინჯაოს მედლით დაასრულა; აღნიშნული მედალი იყო დამოუკიდებელი ჩრდილოეთ მაკედონიის პირველი მედალი.

===მემკვიდრეობა===
* ღირსშესანიშნაობანი - ძველბერძნული ქალაქის ჰერაკლეის ნანგრევები; მეფე სამუილის ციხე-სიმაგრე (XI ს.); სტრუმნიცის ციხე (XI ს.); წმ. სოფიის ბაზილიკა ოხრიდში (XI ს.); წმ. მიხეილის ეკლესია ლესნოვოში; ოჰრიდი და მისი ტბები.

==ბიბლიოგრაფია==
* {{cite book|last1=Georgieva|first1=Valentina|last2=Konechni|first2=Sasha|title=Historical Dictionary of the Republic of Macedonia|url=https://archive.org/details/historicaldictio0000geor|url-access=registration|publisher=Scarecrow Press|year=1998|isbn=0810833360}}
* {{cite book |first=David |last=Nicolle |title=The Ottomans: Empire of Faith |location= |publisher=Thalamus Publishing |year=2008 |isbn=978-1902886114 |ref=harv}}
* {{cite book |last1=Howe |first1=Timothy |last2=Reames |first2=Jeanne |title=Macedonian Legacies: Studies in Ancient Macedonian History and Culture in Honor of Eugene N. Borza |publisher=Regina Books |year=2008 |isbn=978-1-930-05356-4 |url=https://books.google.com/?id=uuwTAQAAMAAJ&q=persians+conquered+paeonia&dq=persians+conquered+paeonia |ref=harv |accessdate=10 February 2016}}
* {{cite book |last1=Roisman |first1=Joseph |last2=Worthington |first2=Ian |title=A Companion to Ancient Macedonia |publisher=John Wiley and Sons |year=2011 |isbn=978-1-44-435163-7 |url=https://books.google.com/?id=QsJ183uUDkMC&pg=PA345&lpg=PA345&dq=Achaemenid+Persians+ruled+balkans#v=onepage&q=Achaemenid%20Persians%20ruled%20balkans&f=false |ref=harv |accessdate=10 February 2016}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons|North Macedonia|ჩრდილოეთი მაკედონია}}
* {{dmoz|Regional/Europe/Macedonia}}
* {{Official website|1=http://www.vlada.mk/}}
* [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/macedonia.htm Macedonia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080607053429/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/macedonia.htm |date=2008-06-07 }}
* [http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17550407 Macedonia] - [[BBC News]]
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=MK Key Development Forecasts for the Republic of Macedonia]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{ევროპის ქვეყნები}}
{{ნატო-ს წევრები და კანდიდატები}}
{{მაკედონიის თემები}}

[[კატეგორია:ჩრდილოეთი მაკედონია|*]]
[[კატეგორია:ევროპის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:სლავური ქვეყნები]]
[[კატეგორია:გაეროს წევრი სახელმწიფოები]]
[[კატეგორია:ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სახელმწიფოები]]