სამოქალაქო თავისუფლება: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
| ხაზი 23: | ხაზი 23: | ||
}} This was the case where [[public interest litigation]] was introduced (date of ruling 15 December 1995).</ref> მედიის ცნობებზე დაყრდნობით სააპელაციო და უზენაესი სასამართლოების მოსამართლეებსაც შეუძლიათ საქმის აღძვრა. |
}} This was the case where [[public interest litigation]] was introduced (date of ruling 15 December 1995).</ref> მედიის ცნობებზე დაყრდნობით სააპელაციო და უზენაესი სასამართლოების მოსამართლეებსაც შეუძლიათ საქმის აღძვრა. |
||
ფუნდამენტური უფლებები ხაზს უსვამს თანასწორუფლებიანობას და საკუთარ მოქალაქებსთვის, მიუხედავად მათი წარმომავლობისა, უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი ინსტიტუცებისა და უფლებების დაცვის ხელმისწავდომობას. მაშინ როდესაც სიცოცხლის უფლება და პირად ცხოვრების თავისუფლება ვრცელდება ყველა მოქალაქსითვის, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება მხოლოდ ინდოეთის მოქალაქეებისთვის (მათ შორის არარეზიდენტები).<ref>Tayal, B.B. & Jacob, A. (2005), ''Indian History, World Developments and Civics'', p. A-25</ref> |
ფუნდამენტური უფლებები ხაზს უსვამს თანასწორუფლებიანობას და საკუთარ მოქალაქებსთვის, მიუხედავად მათი წარმომავლობისა, უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი ინსტიტუცებისა და უფლებების დაცვის ხელმისწავდომობას. მაშინ როდესაც სიცოცხლის უფლება და პირად ცხოვრების თავისუფლება ვრცელდება ყველა მოქალაქსითვის, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება მხოლოდ ინდოეთის მოქალაქეებისთვის (მათ შორის არარეზიდენტები).<ref>Tayal, B.B. & Jacob, A. (2005), ''Indian History, World Developments and Civics'', p. A-25</ref> <ref name="OCI">{{cite web |
||
| url = http://rajyasabha.nic.in/legislative/amendbills/XXXIX_2003.pdf |
| url = http://rajyasabha.nic.in/legislative/amendbills/XXXIX_2003.pdf |
||
| title = ''Citizenship (Amendment) Bill, 2003'' |
| title = ''Citizenship (Amendment) Bill, 2003'' |
||
| ხაზი 40: | ხაზი 40: | ||
ადამიანის უფლებების კანონპროეტის მიღების პირველი იაპონური მცდელობად ითვლება XIX საუკუნეში შემუშავებული ე.წ. მეიჯის კონტიტუცია (1890), რომელიც პრუსიისა და დიდი ბრიტანეთის კონსტიტუციების მოდელების ნაზავს წარმოადგენდა.[17] ამ კონსტიტუციამ არასაკმარისი გავლენა მოახდინა კანონის უზენაესობის პრინციპის დამკვიდრებაში, ისვევე როგორც ზოგადად ადამიანების ყოველდღიური ცხოვრების კულტურის შეცვლაში. საბოლოოდ იაპონიის მოკლე და მიზანმიმართულმა პოლიტიკამ ადამიანის უფლებების დაცვის სფეროში ეს ქვეყანა აქცია საერთაშორისო და ინდივიდუალური თავისუფლების ჩემპიონად.[18][19][20] |
ადამიანის უფლებების კანონპროეტის მიღების პირველი იაპონური მცდელობად ითვლება XIX საუკუნეში შემუშავებული ე.წ. მეიჯის კონტიტუცია (1890), რომელიც პრუსიისა და დიდი ბრიტანეთის კონსტიტუციების მოდელების ნაზავს წარმოადგენდა.[17] ამ კონსტიტუციამ არასაკმარისი გავლენა მოახდინა კანონის უზენაესობის პრინციპის დამკვიდრებაში, ისვევე როგორც ზოგადად ადამიანების ყოველდღიური ცხოვრების კულტურის შეცვლაში. საბოლოოდ იაპონიის მოკლე და მიზანმიმართულმა პოლიტიკამ ადამიანის უფლებების დაცვის სფეროში ეს ქვეყანა აქცია საერთაშორისო და ინდივიდუალური თავისუფლების ჩემპიონად.[18][19][20] |
||
მიუხედავად იაპონური კულტურასა და ლიბერალურ კონსტიტუციონალიზმის შორის არესებული განსახვავებებისა ამ სახელმწიფომ შეძლო ნაბიჯ-ნაბიჯ შეემცირებინა სასამართლო ცნებასა და უშუალო პრაქტიკას შორის არსებული სიცარიელე. 1979 წეს დეიტმა (იაპონიის პარლამენტმა) ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო კანონპროექტს მოაწერა ხელი, 1985 წელს მიიღო კანონი ქალისა და მამაკაცის თანასწორუფლებიანოს შესახებ დასაქმების სფეროში, ამას გარდა გაატარა მრავალი რეფორმა ადამიანების უფლებათა დაცვის სფეროში, რაც ერთიანი და დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბების წინაპირობა იყო. |
მიუხედავად იაპონური კულტურასა და ლიბერალურ კონსტიტუციონალიზმის შორის არესებული განსახვავებებისა ამ სახელმწიფომ შეძლო ნაბიჯ-ნაბიჯ შეემცირებინა სასამართლო ცნებასა და უშუალო პრაქტიკას შორის არსებული სიცარიელე. 1979 წეს დეიტმა (იაპონიის პარლამენტმა) ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო კანონპროექტს მოაწერა ხელი, 1985 წელს მიიღო კანონი ქალისა და მამაკაცის თანასწორუფლებიანოს შესახებ დასაქმების სფეროში, ამას გარდა გაატარა მრავალი რეფორმა ადამიანების უფლებათა დაცვის სფეროში, რაც ერთიანი და დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბების წინაპირობა იყო. |
||
==ავსტრალია== |
==ავსტრალია== |
||
18:18, 31 მაისი 2020-ის ვერსია
|
ამ სტატიას ამჟამად აქტიურად არედაქტირებს Nina1009. გთხოვთ, ნუ შეიტანთ მასში ცვლილებებს, სანამ ეს განცხადება არ გაქრება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, მოხდეს რედაქტირების კონფლიქტი. თარგის ჩასმის თარიღი: მაისი 30, 2020. სტატიის აქტიური დამუშავების დაწყების თარიღიდან გავიდა 1427 დღე. მომხმარებლის სახელის და თარიღის ავტომატურად მისათითებლად, გამოიყენეთ თარგი {{subst:მუშავდება}} |
სამოქალაქო თავისუფლება — ლიბერალი მთავრობების მიერ წამოყენებული გარანტიები და თავისუფლებები, სათანადო სამართლებრივი პროცედურა ადამიანის უფლებების შეზღუდვის დაუშვებლობასთან დაკავშირებით. ქვეყნების მიხედვით განსხვავდება ამ ტერმინის გამოყენებაც, სამოქალაქო თავისუფლება შესაძლოა მოიცავდეს სინდისის თავისუფლებას, პრესის თავისუფლებას, რელიგიის თავისუფლებას, გამოხატვის თავისუფლებას, შეკრების თავისუფლებას, უსაფრთხოების უფლება, სიტყვის თავისუფლება, საკუთრების უფლება, კანონის წინაშე თანასწორუფლებიანობა, სამართლიანი სასამართლოს უფლება და სიცოცხლის უფლება. სამოქალაქო თავისუფლებებში ასევე შედის საკუთრების ქონის უფლება და თავდაცვის უფლება. სამოქალაქო თავისუფლებებსა და სხვა სახის თავისუფლებებს შორის განსხვავება გამოიხატება პოზიტიურ თავისუფლებებსა/უფლებებსა და ნეგატიურ თავისუფლებებს/უფლებებს შორის განსხვავებაში.
ზოგადი მიმოხილვა
ბევრ თანამედროვე სახელმწიფოს აქვს კონსტიტუცია, უფლებათა ბილი ან კონსტიტუციის მსგავსი სხვა დოკუმენტები, რომლებიც ამავე ქვეყანაში უზრუნველყოფენ ადამიანის სამოქალაქო უფლებათა დაცვას. სხვა სახელმწიფოებს მიღებული აქვთ იმავე სახის კანონები, რომელთა შორისაა მაგალითად ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენცია და საერთაშორისო ხელშეკრულება სამოქალაქო და პოლიტიკურ უფლებებზე. ზოგიერთი სამოქალაქო უფლებების არსებობა და მათი გავრცელება სადავო საკითხია. ასეთი უფლებების რიცხვს მიუკუთვნება საკუთრების უფლება, სქესობრივი უფლებები და სამოქალაქო ქორწინება. ასევე საკამათოა სამოქალაქო თავისუფლების შელახვისას მსხვერპლის გარეშე დანაშაულის არსებობა. შემდეგი საკითხია სახელმწიფოში საგანგებო მდგომარეობის ან საბრძოლო მოქმედებების პერიოდში შეუძლია თუ არა ხელისუფლებას შეზღუდოს სამოქალაქო თავისუფლებები და თუ შეუძლია რა ხარისხით.
სამოქალაქო თავისუფლებების ოფიციალური კონცეფცია დათარიღებულია 1215 წელს შემუშავებული თავისუფლების დიდი ქარტიის დოკუმენტით, რომელიც თავის მხრივ უკვე არსებულ დოკუმენტზე - თავისუფლების ქარტიაზე - იყო დაფუძნებული.[1]
აზია
ჩინეთი
ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის კონსტიტუცია (რომელიც მხოლოდ კონტინენტური ჩინეთის ტერიტორიაზე ვრცელდება კონგ-კონგის, მაკაუსა და ტაივანის გამოკლებით), განსაკუთრებით მოქალაქეების ფუნდამენტური უფლებებისა და ვალდებულბების ნაწილი, ითვალისწინებს სამოქალაქო თავისუფლებების დაცვას. ტაივანს, რომელიც გამოყოფილია ჩინეთისგან, საკუთარი ონსტიტუცია აქვს.
ინდოეთი
ინდოეთის კონსტიტუციის მესამე ნაწილი, რომლითაც ადაიანის ფუნდამენტური უფლებებია გათვალისწინებული, იცავს ინდოეთის მოქალაქეების თავისუფლებებს და უზრუნველყოფს მათ მშვიდობიან ცხოვრებას სახელმწიფოში. ექვსი ფუნდამენტური უფლება მოიცავს თანასწორუფლებიანობას,თავისუფლების უფლებას, ექსპლუატაციის აკრძალვის უფლებას, რელიგიის თავისუფლებას, კულტურულ და საგანმანათებლო უფლებებსა და საბოლოოს კონსტიტუციური დაცვის საშუალებების გამოყნების უფლებას.[2]
ყველა ადამიანს განურჩევლად რასისა, რელიგიისა, კასტისა თუ სქესისა აქვს უფლება მიმართოს პირველი ინსტანციის სასამართლოებსა და უზენაეს სასამართლოს საკუთარი ფუნდამენტური უფლებების დაცვისათვის. საზოგადოებრივი ინტერესების გათვალისწინებით უფლების დაცვისათვის არ არის აუცილებელი რომ ის მსხვერპლი იყოს, შესაძლოა მესამე მხარემ შეიტანოს სასამართლოში განაცხადი ფუნდამენტური უფლების დარღვევაზე. ეს უკანასკნელი ცნობილია როგორც „საზოგადოებრივი ინტერესის სასამართლო პროცესი“.[3] მედიის ცნობებზე დაყრდნობით სააპელაციო და უზენაესი სასამართლოების მოსამართლეებსაც შეუძლიათ საქმის აღძვრა.
ფუნდამენტური უფლებები ხაზს უსვამს თანასწორუფლებიანობას და საკუთარ მოქალაქებსთვის, მიუხედავად მათი წარმომავლობისა, უზრუნველყოფს საზოგადოებრივი ინსტიტუცებისა და უფლებების დაცვის ხელმისწავდომობას. მაშინ როდესაც სიცოცხლის უფლება და პირად ცხოვრების თავისუფლება ვრცელდება ყველა მოქალაქსითვის, სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლება მხოლოდ ინდოეთის მოქალაქეებისთვის (მათ შორის არარეზიდენტები).[4] [5]
იაპონია
1947 წლიდან იაპონიას, ქვეყანა რომელშიც მმართველბის ფორმად კონსტიტუციური მონარქიაა და სოციალურად „კონსერვატიული საზოგადოებითაა დაკომპლექტებული, სადაც ცვლილებები თანმიმდევრულად მიმდინარეობს“, მიღებული აქვს ადამიანის უფლებების სფეროში ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი და გამორჩეული კონსტიტუცია.[10] ძალიან ბევრ საკითხი იაპონიიის კონტიტუცია ჰგავს 1964 წელს მიღებულ ამერიკის შეერთებული შტატების მიერ მიღებულ სამოქალაქო უფლებების აქტს, რადგან სწორედ ამ პერიოდში იაპონია კავშირის ქვეყნების მიერ იყო ოკუპირებული. ამ კონსტიტუციას ეჭვის თვალით უყურებდნენ მმართველ რიგებში, მაშინ როდესაც ჩვეულებრივი მოქალაქეები მხარს უჭერდნენ მას და მიაჩნდათ რომ ის „არსებითი ცვილებებისკენ დიდი წინ გადადგმული ნაბიჯი იყო“.[11] მოკლე მიმოხლივის სახით კონტიტუცია ეხება ინდივიდების ფუნდამენტურ უფლებებსა და თავისუფლებებს, კონკრეტულად განსაზღვრულია მე-10 დან მე-40 მუხლებამდე. ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული მუხლია 25-ე, სადაც ადამიანის ღირსების უფლებაზეა ჩამოყალიბებული შემდეგი: „ადამიანებს უნდა ჰქონდეთ უფლება მინიმალური სტანდარტების მიხედვით შეინარჩუნონ ჯანსაღი და კუტურული ცხოვრება.“[12]
მიუხედავად ლიბერალური კონსტიტუციების მიღებისა, რომელიც ხშირად იწოდება „ომისშემდგომ კონტიტუციად“ ან „მშვიდობის კონსტიტუციად“, იაპონიის ხელისუფლების ელიტა ცდილოდა ღია და პლურალისტური საზოგადოების ჩამოყალიბებას.[13] მეორე მსოფლიოს იმის შემდეგაც, როდესაც 1952 წელს კავშირის ქვეყნებმა დატოვეს იაპონიის ტერიტორია, იაპონია მუდმივად საერთაშორისო კრიტიკის ქვეშ იყო მოქცეული. ამის მიზეზი იყო იაპონიის მიერ გატარებული პოლიტიკა, რომელიც არ აღიარებდა ომის დანაშაულებს, ვერ ინარჩუნებდა პრესის თავისუფლებას, მიმდინარეობდა რელიგიური დისკრიმინაცია, ასევე მოიკოჭლებდა ბავშვების, ქალები, უმცირესობებია და უცხოელების დაცვის სფეროში, ბოლო პერიოდში კი, სისტემატური ჩაგვრა ლგბტ საზოგადოების.[14][15][16]
ადამიანის უფლებების კანონპროეტის მიღების პირველი იაპონური მცდელობად ითვლება XIX საუკუნეში შემუშავებული ე.წ. მეიჯის კონტიტუცია (1890), რომელიც პრუსიისა და დიდი ბრიტანეთის კონსტიტუციების მოდელების ნაზავს წარმოადგენდა.[17] ამ კონსტიტუციამ არასაკმარისი გავლენა მოახდინა კანონის უზენაესობის პრინციპის დამკვიდრებაში, ისვევე როგორც ზოგადად ადამიანების ყოველდღიური ცხოვრების კულტურის შეცვლაში. საბოლოოდ იაპონიის მოკლე და მიზანმიმართულმა პოლიტიკამ ადამიანის უფლებების დაცვის სფეროში ეს ქვეყანა აქცია საერთაშორისო და ინდივიდუალური თავისუფლების ჩემპიონად.[18][19][20]
მიუხედავად იაპონური კულტურასა და ლიბერალურ კონსტიტუციონალიზმის შორის არესებული განსახვავებებისა ამ სახელმწიფომ შეძლო ნაბიჯ-ნაბიჯ შეემცირებინა სასამართლო ცნებასა და უშუალო პრაქტიკას შორის არსებული სიცარიელე. 1979 წეს დეიტმა (იაპონიის პარლამენტმა) ადამიანის უფლებათა საერთაშორისო კანონპროექტს მოაწერა ხელი, 1985 წელს მიიღო კანონი ქალისა და მამაკაცის თანასწორუფლებიანოს შესახებ დასაქმების სფეროში, ამას გარდა გაატარა მრავალი რეფორმა ადამიანების უფლებათა დაცვის სფეროში, რაც ერთიანი და დემოკრატიული საზოგადოების ჩამოყალიბების წინაპირობა იყო.
ავსტრალია
სქოლიო
- ↑ Magna Carta and Human rights legislation. British Library. ციტირების თარიღი: 22 November 2016.
- ↑ Constitution of India-Part III Fundamental Rights.
- ↑ Bodhisattwa Gautam vs. Subhra Chakraborty; 1995 ICHRL 69. [World Legal Information Institute]. ციტირების თარიღი: 2006-05-25. This was the case where public interest litigation was introduced (date of ruling 15 December 1995).
- ↑ Tayal, B.B. & Jacob, A. (2005), Indian History, World Developments and Civics, p. A-25
- ↑ Citizenship (Amendment) Bill, 2003 გვ. 5. Rajya Sabha. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-04-25. ციტირების თარიღი: 2006-05-25.