ჭადრაკი აზერბაიჯანში

აზერბაიჯანის ეროვნული ჭადრაკის კაცთა და ქალთა გუნდი 2007 წლის ევროპის ჩემპიონატზე

ჭადრაკი აზერბაიჯანში ერთ-ერთი პოპულარული სპორტის სახეობაა. ქვეყანაში იგი იმართება აზერბაიჯანის ჭადრაკის ფედერაციის მიერ (ACF). 2009 წლის 5 მაისს აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა, რომელიც ასევე არის ეროვნული ოლიმპიური კომიტეტის თავმჯდომარე, ხელი მოაწერა აღმასრულებელ ბრძანებას, რომლის ინიცირებულია სახელმწიფოს მიერ ჭადრაკის განვითარების პროგრამა; პროგრამა 2009-2014 წლების პერიოდს მოიცავდა.

ჭადრაკის ისტორია აზერბაიჯანში

ჭადრაკის შესახებ ცნობების ნახვა შესაძლებელია XII საუკუნის ისეთი სპარსი პოეტების ნაწარმოებებში როგორებიც იყვნენ ხაკანი და ნიზამი; ცნობების ნახვა აგრეთვე შესაძლებელია XVI საუკუნეში მცხოვრები მწერლის, ფუზულის შემოქმედებაში. მწერალმა და ფილოსოფოსმა მირზა ფათალი ახუნდოვი ახსნა ჭადრაკის წესები 1864 წლის პოემაში "შატრანჯის თამაში".

აზერბაიჯანი, როგორც საბჭოთა კავშირის წევრი

მოწესრიბებული ჭადრაკი აზერბაიჯანში 1920 წელს აზერბაიჯანის საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის შექმნისთანავე გამოჩნდა და მალევე გავრცელდა ქვეყანაში. 1923 წელს გაიმართა პირველი ბაქოს ჩემპიონატი, რომელსაც მოიგეს ძმები ვლადიმერ და მიხეილ მაკოგონოვებმა. 1924 წელს კომკავშირის (ახალგაზრდა კომუნისტური ლიგის) და პროფკავშირების კონფერენციამ ჭადრაკის პოპულარიზაცია დაიწყო. 1920-იანი წლების ბოლოს გამოჩნდა უამრავი ძლიერი ახალგაზრდა მოთამაშე, მათ შორის: ძმები სარიჩევი და დანილოვი, ო. როსტოვცევი, ნ. დოქტორსკი, კ. სელიმხანოვი და ა. ბილიბინი. ლექციები და გამოფენები აღვივებდნენ აზერბაიჯანში ჭადრაკისადმი ინტერესს. 1929 წლის 2–3 მაისს, ბაქოსა და თბილისის გუნდებს შორის გაიმართა შეხვედრა ბაქოში, 8 დაფაზე.

1934 წელს გაიმართა აზერბაიჯანის პირველი ჩემპიონატი. ჩემპიონატი სელიმხანოვმა მოიგო, რომელიც 1935 წელს გახდა აზერბაიჯანული საჭადრაკო ორგანიზაციის თავმჯდომარე. 1936 წელს გაიმართა ქალთა პირველი ჩემპიონატი, რომელიც მოიგო როჟდესტვენსკაიამ. 1936 წელს ა. პოლიისკაია (იგი ბაქოდან იყო) გახდა სამხრეთ კავკასიის ქალთა ჩემპიონი. 1938 წელს ბაქოს საჭადრაკო და ღია კლუბში გაიხსნა ქალთა ჭადრაკის სკოლა.

ინდივიდუალური სტატისტიკა

2018 წლის ოქტომბრის მდგომარეობით

ფიდე, ჭადრაკის მსოფლიო ფედერაცია, ითვლის 24 აქტიურ აზერბაიჯანელ გრანდმასტერს, 30 საერთაშორისო მასტერსა და 151 ტიტულის მქონე მოთამაშეს.

კაცები

2018 წლის ოქტომბრის მდგომარეობით ტოპ 10 კაცი გრანდმასტერი იხილეთ ქვემოთ.

• 
  შახრიარ მამედიაროვი (3)
• 
  თეიმურ რაჯაბოვი (18)
• 
  არკადი ნაიდიჩი (29)
• 
  რაუფ მამედოვი (46)
• 
  ელთაჯ საფარლი (67)

#	მოთამაშე	დაბადების წელი	GM ტიტული	რეიტინგი	მსოფლიო რანგი
1	მამედიაროვი, შახრიარშახრიარ მამედიაროვი	1985	2002	2820	3
2	რაჯაბოვი, თეიმურთეიმურ რაჯაბოვი	1987	2001	2751	18
3	ნაიდიჩი, არკადიარკადი ნაიდიჩი	1985	2001	2721	29
4	მამედოვი, რაუფრაუფ მამედოვი	1988	2004	2699	46
5	საფარლი, ელთაჯელთაჯ საფარლი	1992	2008	2676	67
6	ჰუსეინოვი, გადირგადირ ჰუსეინოვი	1986	2002	2667	74
7	დურარბელი, ვასიფვასიფ დურარბელი	1992	2010	2629	139
8	აბასოვი, ნიჯატნიჯატ აბასოვი	1995	2011	2627	143
9	მამადოვი, ნიჯატნიჯატ მამადოვი	1985	2006	2615	188
10	რასულოვი, ვუგარვუგარ რასულოვი	1991	2011	2538	498

ქალები

2018 წლის ოქტომბრის მდგომარეობით ტოპ 10 ქალი მოჭადრაკე იხილეთ ქვემოთ.

• 
  გუნაი მამაძადა (33)
• 
  ზეინაბ მამედიაროვა (107)
• 
  გულნარ მამადოვა (110)
• 
  ხანიმ ბალაჯაევა (145)
• 
  ულვია ფატალიევა (156)

#	მოთამაშე	დაბადების წელი	ტიტული (წელი)	რეიტინგი	მსოფლიო რანგი
1	მამაძადა, გუნაიგუნაი მამაძადა	2000	IM	2438	33
2	მამედიაროვა, ზეინაბზეინაბ მამედიაროვა	1983	WGM	2358	107
3	მამედოვა, გულნარგულნარ მამედოვა	1991	IM	2355	110
4	ბალაჯაევა, ხანიმხანიმ ბალაჯაევა	2001	WIM	2326	145
5	ფატალიევა, ულვიაულვია ფატალიევა	1996	WGM	2320	156
6	ჰოჯატოვალი, ადანადან ჰოჯატოვალი	1999	WFM	2303	185
7	მამედიაროვა, ტურკანტურკან მამედიაროვა	1989	WGM	2295	198
8	ხალიფოვა, ნარმინნარმინ ხალიფოვა	1994	WGM	2279	228
9	კაზიმოვა, ნარმინნარმინ კაზიმოვა	1993	WGM	2271	247
10	დადაშლი, ნარმინნარმინ დადაშლი	1993	WFM	2262	270

რესურსები ინტერნეტში

• Official web site of Azerbaijan Chess Federation (ACF) (აზერბაიჯანული) (ინგლისური)
• Azerbaijan Chess Federation დაარქივებული 2005-04-04 საიტზე Wayback Machine. (აზერბაიჯანული) (რუსული)