ყაზახეთი და ევროკავშირი
ყაზახეთი (ნარინჯისფერი) და 
ევროკავშირი (მწვანე)ურთიერთობა ყაზახეთსა და ევროკავშირს შორის ―საერთაშორისო ურთიერთობები ყაზახეთის რესპუბლიკას და ევროკავშირთან შორის საერთო საგარეო პოლიტიკისა და სავაჭრო ურთიერთობების საკითხებზე.
შეთანხმება პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ორმხრივი ურთიერთობები რეგულირდება 1994 წელს დადებული პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შეთანხმებით. ყაზახეთის პარტნიორობისა და თანამშრომლობის გაფართოება ევროკავშირთან და მის წევრ ქვეყნებთან რატიფიცირებული იქნა ქვეყნის პარლამენტში 2016 წლის მარტში. [1] ყაზახეთი ასევე ევროკავშირის ცენტრალური აზიის ახალი პარტნიორობის პროგრამის ნაწილია.
თანამშრომლობის საბჭო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ყაზახეთსა და ევროკავშირს შორის თანამშრომლობის საბჭო ყოველწლიურად იკრიბება და წარმოადგენს პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შესახებ ორმხრივი შეთანხმების განმახორციელებელ ორგანოს. თანამშრომლობის საბჭო და ყაზახეთის წარმომადგენლები განიხილავენ საკითხებს, რომლებიც ორმხრივ ინტერესებს ეხება, მათ შორის: პოლიტიკურ, სასამართლო და ეკონომიკურ რეფორმებს, კანონის უზენაესობას, სავაჭრო და ეკონომიკური ურთიერთობების განვითარებას, რეგიონში სტაბილურობის შენარჩუნებას.
2016 წლის 4 ოქტომბერს გამართულ მე-15 სესიაზე საბჭომ დაამტკიცა გაძლიერებული პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შეთანხმება. [2]
ვაჭრობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2002 წლიდან ევროკავშირი გახდა ყაზახეთის უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორი და მიაღწია ქვეყანაში ექსპორტის 40%-ს. 2007 წლის მონაცემებით, ამ ექსპორტის უმთავრესად, 80%-ს შეადგენდა ნავთობისა და გაზის მიწოდება. მთლიანობაში, იმ წლისთვის ყაზახეთიდან ევროკავშირში საქონლის იმპორტმა შეადგინა 13,35 მილიარდი ევრო, ხოლო მომსახურების თანხამ ― 1,52 მილიარდი ევრო. ევროკავშირიდან საქონლის ექსპორტმა ყაზახეთში 6,04 მილიარდი ევრო და მომსახურების 1,92 მილიარდი ევრო შეადგინა. 2006 წელს ყაზახეთში 7,3 მილიარდი დოლარის პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების ნახევარი ევროკავშირის ქვეყნებზე მოდიოდა. როგორც ევროკავშირში მთავარი ენერგიის მიმწოდებელს, ევროკავშირი მხარს უჭერს ყაზახეთის გაწევრიანებას მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციაში.
ევროკავშირი ყაზახეთის უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორია. 2014 წელს ყაზახეთის მთლიანი საგარეო ვაჭრობის ნახევარზე მეტი ევროკავშირზე მოდიოდა ― დაახლოებით $53,4 მილიარდი 2013 წელს და $28,4 მილიარდი 2014 წლის პირველ ნახევარში. ყაზახეთში მთლიანი პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების ნახევარზე მეტი, ანუ თითქმის 100 მილიარდი დოლარი, ევროკავშირის ქვეყნებზე მოდის.
ყაზახეთი ენერგორესურსების ექსპორტს ძირითადად ევროკავშირში ახორციელებს, ხოლო ევროკავშირი ეწევა მანქანების, სატრანსპორტო აღჭურვილობისა და ქიმიური პროდუქტების ექსპორტს. [3]
თანამშრომლობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ყაზახეთთან პარტნიორობისა და თანამშრომლობის შეთანხმება (PCA) გახდა ევროკავშირსა და ყაზახეთს შორის ორმხრივი ურთიერთობების სამართლებრივი საფუძველი, რომელიც ძალაში შევიდა 1999 წელს. 2006 წლის ნოემბერში ასევე გაფორმდა ურთიერთგაგების მემორანდუმი ევროკავშირსა და ყაზახეთს შორის ენერგეტიკული თანამშრომლობის შესახებ, რამაც თანამშრომლობის გაფართოების საფუძველი შექმნა. ყაზახეთი აღიარებს ეკონომიკური და პოლიტიკური ინტეგრაციის გაძლიერებას, როგორც ქვეყნის მოდერნიზაციისა და განვითარების გარანტიას. [4]
მწვანე ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ყაზახეთის ყოფილი პრეზიდენტის ნურსულთან ნაზარბაევის ინიციატივით შემუშავდა და 2013 წლის 30 მაისს ხელი მოეწერა „მწვანე“ ეკონომიკაზე გადასვლის კონცეფციას. [5] 2015 წელს ევროკავშირმა და ყაზახეთმა წამოიწყეს პროექტი ყაზახეთის მწვანე ეკონომიკის მოდელზე გადასვლის მხარდასაჭერად. კონცეფციის განხორციელება სამ ეტაპად განხორციელდება:
- 2013–2020 – რესურსების გამოყენების ოპტიმიზაცია და გარემოსდაცვითი საქმიანობის ეფექტიანობის გაზრდა, ასევე „მწვანე“ ინფრასტრუქტურის შექმნა;
- 2020–2030 – ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენება, მაღალ ტექნოლოგიებზე დაფუძნებული განახლებადი ენერგიის დანერგვა;
- 2030–2050 – ეროვნული ეკონომიკის გადასვლა „მესამე ინდუსტრიული რევოლუციის“ პრინციპებზე, რომელიც ეფუძნება ბუნებრივი რესურსების გამოყენებას მათი განახლებადობის შემთხვევაში.
პროექტს აფინანსებს ევროკავშირი და ახორციელებს გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP). 2018 წლის 31 ოქტომბერს გაიმართა პროექტის „ყაზახეთის მხარდაჭერა მწვანე ეკონომიკის მოდელზე გადასვლისთვის“ დასკვნითი კონფერენცია, ასევე საპილოტე პროექტის „მაღალტექნოლოგიური სათბურის მშენებლობა ყაზახეთის რესპუბლიკის „ცივი“ რეგიონის პირობებში – ქალაქი ასტანა“ გახსნის ცერემონია. [6]
ევროკავშირის ელჩები ყაზახეთში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1994 წლიდან:
- მაიკლ ჰემფრისი
- აურელია ბუშესი (2011–2015)
- ტრაიან ჰრისტეა 2015 წელი - ?
- კესტუტის იანკაუსკასი 2021 წლის სექტემბრიდან
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ „Kazakh parliament ratifies accord on broadening partnership with EU“. Interfax. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-05-04. ციტირების თარიღი: 2017-03-30.
- ↑ EU-Kazakhstan: first Cooperation Council since signature of the enhanced partnership and cooperation agreement. ციტირების თარიღი: 2017-03-30
- ↑ EU-Kazakhstan bilateral trade and economic relations. European Commission. ციტირების თარიღი: 2017-03-30
- ↑ „Kazakh president discusses co-operation expansion with Commission“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-05-05. ციტირების თარიღი: 2017-03-30.
- ↑ Что такое «зеленая» экономика?. greenkaz.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-01-21. ციტირების თარიღი: 2019-01-21.
- ↑ Евросоюз и ООН поддерживают переход Казахстана к модели зеленой экономики - Европейская Комиссия. EEAS. ციტირების თარიღი: 2019-01-21.