ფალუჯის პირველი ბრძოლა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
(გადამისამართდა გვერდიდან ფალუჯას პირველი ბრძოლა)
ფალუჯის პირველი ბრძოლა
ერაყის ომის ნაწილი

ამერიკელი საზღვაო ქვეითი საზღვაო ქვეითების პირველი დივიზიიდან M240 ტყვიამფრქვევით
თარიღი 4 აპრილი – 1 მაისი 2004
(3 კვირა და 6 დღე)
მდებარეობა ფალუჯა, ერაყი
შედეგი ერაyის ოპოზიციის გამარჯვება[1][2][3][4]
მხარეები
აშშ-ის დროშა აშშ JTJ
სხვა სუნიტი აჯანყებულები, აშშ-ის მიერ ერაყის ოკუპაციის ოპონენეტები
მეთაურები
აშშ-ის დროშა ჯეიმზ კონვეი
აშშ-ის დროშა ჯეიმზ მეტისი
აშშ-ის დროშა ჯონ ტულენი
სამხედრო ნაწილები
I საზღვაო ქვეითთა საექსპედიციო ძალა
82-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზია
101-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზია
მე-3 ბრონირებული კავალერიის პოლკი
მე-10 სამთო დივიზია
1-ელი ქვეითი დივიზია
მე-5 სპეცდანიშნულების ძალების ჯგუფი (საჰაერო-სადესანტო)
Delta Force
Blackwater USA 		ერაყის ისლამური არმია
ჯამა ატ ალ-თავჰიდ ვალ-ჯიჰადი
მოჯაჰედების არმია
ძალები
2 200 სამხედრო[5] 3 600 მებრძოლი[5]
დანაკარგები
27 მოკლული[6] 184–228 მოკლული[7][8]
572–616 მოკლული სამოქალაქო პირი [7][8]
ფალუჯის პირველი ბრძოლა ვიკისაწყობში

ფალუჯის პირველი ბრძოლა, კოდური სახელწოდებით Operation Vigilant Resolve — ოპერაცია ფალუჯაში აჯანყებულების წინააღმდეგ, ისევე როგორც 2004 წლის მარტში ოთხი ამერიკელი კონტრაქტორის მკვლელობაში დამნაშავეების დაჭერის ან მოკვლის მცდელობა.

ოპერაციის მთავარი კატალიზატორი იყო Blackwater-ის ოთხი კერძო სამხედრო კონტრაქტორის მკვლელობა და დასახიჩრება[9] და რამდენიმე დღით ადრე ჰაბანიაში ხუთი ამერიკელი ჯარისკაცის მკვლელობა.

ბრძოლამ ერაყში საზოგადოებრივი აზრის პოლარიზაცია გამოიწვია.[10]

ფონი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ფალუჯამ ზოგადად ეკონომიკურად ისარგებლა სადამ ჰუსეინის დროს და ბევრი მაცხოვრებელი დასაქმებული იყო სამხედრო და დაზვერვის ოფიცრად მის ადმინისტრაციაში, თუმცა მის მიმართ მცირე სიმპათია იყო მისი ხელისუფლების დაშლის შემდეგ, რომელსაც ბევრი მაცხოვრებელი მჩაგვრელად თვლიდა.[11] ქალაქი ერაყის ერთ-ერთი ყველაზე მეტად რელიგიური და კულტურულად ტრადიციული ტერიტორია იყო.[12]

2003 წლის დასაწყისში ბაათისტური ინფრასტრუქტურის დაშლის შემდეგ, ადგილობრივმა მოსახლეობამ აირჩია საქალაქო საბჭო, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ტაჰა ბიდაივი ჰამედი, რომელიც იცავდა ქალაქს მძარცველებისა და ჩვეულებრივი კრიმინალების ხელში ჩავარდნისგან. ქალაქის საბჭოც და ჰამედიც ნომინალურად პროამერიკელებად ითვლებოდნენ და მათი არჩევა თავდაპირველად ნიშნავდა იმას, რომ შეერთებულმა შტატებმა გადაწყვიტა, რომ ქალაქი ნაკლებად სავარაუდოა, რომ გამხდარიყო ბრძოლის ეპიცენტრი და არ მოითხოვდა ჯარების დაუყოვნებლივ გადასროლას. ამან განაპირობა ის, რომ შეერთებულმა შტატებმა თავიდანვე მცირე ძალები შეიყვანა ფალუჯაში.[13]

მიუხედავად იმისა, რომ ფალუჯა საჰაერო თავდასხმების მსხვერპლი ამერიკული ძალების მხრიდან, საზოგადოებრივი ოპოზიცია არ მოჰყვა მანამ, სანამ 82-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზიის 700 წევრი პირველად არ შევიდნენ ქალაქში 2003 წლის 23 აპრილს და ჩარლის კომპანიის დაახლოებით 150 წევრმა დაიკავა ალ-ქაიდის პრაიმერი. 28 აპრილს, დაახლოებით 200 კაციანი ბრბო შეიკრიბა სკოლის წინ კომენდანტის საათის გასვლის შემდეგ, ამერიკელებისგან შენობის დაცლას და სკოლად გახსნის უფლებას მოითხოვდნენ. მიტინგი სულ უფრო გამწვავდა და ცრემლსადენმა აირმა ვერ დაშალა ხალხი.[14] პროტესტი გამწვავდა მას შემდეგ, რაც გავრცელებული ინფორმაციით, შეიარაღებულმა პირებმა ესროლეს აშშ-ის ძალებს საპროტესტო ბრბოდან და აშშ-ის არმიის ჯარისკაცებმა 82-ე საჰაერო სადესანტო დივიზიის 325-ე საჰაერო სადესანტო პოლკის 1-ელი ბატალიონიდან საპასუხო ცეცხლი გახსნეს, რის შედეგადაც დაიღუპა 17 ადამიანი და დაიჭრა 70-ზე მეტი მომიტინგე. ინციდენტს აშშ-ის არმიისა და კოალიციის მსხვერპლი არ მოჰყოლია. აშშ-ის ძალებმა განაცხადეს, რომ სროლა მოხდა 30-60 წამში, თუმცა სხვა წყაროები ამტკიცებენ, რომ სროლა ნახევარ საათს გაგრძელდა.[15]

ორი დღის შემდეგ, საპროტესტო აქციას ბაათისტური პარტიის ყოფილ შტაბ-ბინაში, რომელიც აკრიტიკებდა ამერიკულ სროლებს, ასევე ისროლეს აშშ-ის ძალებმა, ამჯერად აშშ-ის მე-3 ჯავშანტექნიკის პოლკმა, რასაც ემსხვერპლა კიდევ სამი ადამიანი.[13][16] ორივე ინციდენტის შემდეგ კოალიციურმა ძალებმა განაცხადეს, რომ მათ არ უსროლიათ მომიტინგეების მიმართულებით მანამ, სანამ თავად მომიტინგეებმა არ გახსნეს ცეცხლი.

82-ე საჰაერო სადესანტო დოვოზიის ჯარისკაცები შეცვალეს მე-3 ჯავშანტექნიკის პოლკის და 2/502-ე პოლკის, 101-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზიის ჯარისკაცებმა. 4 ივნისს , 2/502-ე პოლკის B კომპანიას („რენეგადები“) თავს დაესხნენ პატრულირების შემდეგ, როდესაც ტრანსპორტში სხდებოდნენ უკან დასაბრუნებლად, RPG ჭურვი მოხვდა წამყვან მანქანას; პირველი კლასის რიჰითი ბრენდონ ობერლაიტნერი დაიღუპა და ექვსი დაშავდა. ობერლაიტნერის სიკვდილი იყო B კომპანიის ერთადერთი დანაკარგი განლაგების დროს. ამ თავდასხმის შემდეგ მალევე, მე-3 ჯავშანტექნიკამ მოითხოვა დამატებითი 1500 ჯარისკაცი, რათა შეეჭერებინათ მზარდი წინააღმდეგობა ფალუჯასა და მიმდებარე ალ-ჰაბანიაში.[17]

ივნისში, ამერიკულმა ძალებმა დაიწყეს მოტოციკლების ჩამორთმევა ადგილობრივი მოსახლეობისგან, იმის მტკიცებით, რომ მათ იყენებდნენ კოალიციის ძალებზე თავდასხმების დროს.[18]

30 ივნისს მეჩეთში დიდი აფეთქება მოხდა, რომლის დროსაც იმამი, შეიხ ლაით ხალილი და რვა სხვა ადამიანი დაიღუპა. მიუხედავად იმისა, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა ამტკიცებდა, რომ ამერიკელებმა მეჩეთს რაკეტა ესროლეს,, აშშ-ის ძალებმა განაცხადეს, რომ ეს იყო შემთხვევითი აფეთქება მეამბოხეების მიერ, რომლებიც ამზადებდნენ ბომბებს.[19]

2004 წლის 12 თებერვალს მეამბოხეები თავს დაესხნენ კოლონას, რომელშიც იმყოფებოდა გენერალი ჯონ აბიზაიდი, შეერთებული შტატების ძალების მეთაური ახლო აღმოსავლეთში, და 82-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზიის გენერალ-მაიორი ჩარლზ სვანაკი, ერაყის უსაფრთხოების სამსახურში შეღწევის შემდეგ მანქანებს ახლომდებარე სახურავების სროლით ესროდნენ აჯანყებული ძალები.[20]

თერთმეტი დღის შემდეგ, მეამბოხეებმა ერაყის პოლიცია გადაისროლეს ცრუ საგანგებო სიტუაციაში ქალაქის გარეუბანში, სანამ ერთდროულად თავს დაესხნენ პოლიციის სამ განყოფილებას, მერის ოფისსა და სამოქალაქო თავდაცვის ბაზას. დაიღუპა სულ მცირე 17 პოლიციელი,[21] და გაათავისუფლეს 87 პატიმარი.

ამ დროის განმავლობაში, 82-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზია აწარმოებდა რეგულარულ „ელვისებურ რეიდებს“ ქალაქის შიგნით, სადაც Humvee-ის კოლონები ანადგურებდნენ გზის ბარიერებსა და ბორდიურებს, რომლებსაც შეეძლოთ IED-ების დამალვა, და ზედამხედველობდნენ სახლებისა და სკოლების ჩხრეკას, რომლებიც ხშირად მოყვებოდა მატერიალური ზიანი და სროლები ადგილობრივ მოსახლეობასთან.[22]

2004 წლის მარტში სვანაკმა ალ-ანბარის პროვინციის უფლებამოსილება გადასცა I საზღვაო ქვეითთა საექსპედიციო ძალებს, რომელსაც მეთაურობდა გენერალ-ლეიტენანტი კონვეი.

2004 წლის მარტის დასაწყისში ქალაქი პარტიზანული ფრაქციების მზარდი გავლენის ქვეშ მოექცა. ამერიკელთა წინააღმდეგ მზარდმა ძალადობამ გამოიწვია ჯარების სრული გაყვანა ქალაქიდან, მხოლოდ დროდადრო შემოსევები ცდილობდნენ მოეპოვებინათ და გაემაგრებინათ კონტროლი ქალაქზე.[23] ამას თან ახლდა ერთი ან ორი პატრული FOB Volturno-ს გარე საზღვრებთან, ქუსეი და უდეი ჰუსეინების ყოფილ სასახლეში.[24]

27 მარტს, JSOC-ის სათვალთვალო ჯგუფი კომპრომეტირებული იყო ქალაქში და მოუწია უბედურებისგან თავის დაღწევა.[25]

31 მარტის დილას, 1-ელი საინჟინრო ბატალიონის/1-ელი ქვეითი დივიზიის საბრძოლო ინჟინრების ჯგუფი გაიგზავნა მარშრუტის გაწმენდის მისიაზე 82-ე საჰაერო-სადესანტო დივიზიისა და Blackwater-ის მხარდასაჭერად. ჰაბანიადან ფალუჯასკენ მიმავალ გზაზე, მათ შეხვდათ ყველაზე დიდი გზისპირა ბომბი, რომელიც გამოიყენებოდა ომის იმ მომენტში, რის შედეგადაც დაიღუპა ბრავოს კომპანიის 5 ჯარისკაცი.[26] 

Blackwater-ის წევრების მკვლელობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2004 წლის 31 მარტს, ერაყელმა მეამბოხეებმა ფალუჯაში ჩასაფრება მოუწყვეს კოლონას, რომელშიც შედიოდა ოთხი ამერიკელი კერძო სამხედრო კონტრაქტორი Blackwater USA-დან, რომლებიც ახორციელებდნენ საკვების მიწოდებას ESS-ისთვის.[27]

ოთხი შეიარაღებული კონტრაქტორი, სკოტ ჰელვენსტონი, ჯერკო ზოვკო, უესლი ბატალონა და მაიკლ ტიგი მოკლეს სროლისა და მათი ჯიპებში შეგდებული ყუმბარის შედეგად. შემდეგ ბრბომ მათ სხეულებს ცეცხლი წაუკიდა და მათი გვამები ქუჩებში გადაათრიეს, სანამ ევფრატზე გადამკვეთ ხიდზე ჩამოკიდებდნენ.[28] ამბოხებულებმა გადასცეს სურათები საინფორმაციო სააგენტოებს მთელს მსოფლიოში, რამაც გამოიწვია დიდი აღშფოთება და განრისხება ამერიკის შეერთებულ შტატებში.[29] სასწრაფოდ მოჰყვა განცხადება ქალაქის მოახლოებული „დამშვიდების“ შესახებ.

საზღვაო ქვეითთა კორპუსის დაგეგმილი სტრატეგია ფეხით პატრულირების, ნაკლებად აგრესიული რეიდების, ჰუმანიტარული დახმარებისა და ადგილობრივ ლიდერებთან მჭიდრო თანამშრომლობის შესახებ შეჩერდა ფალუჯას პარტიზანებისაგან გასასუფთავებლად სამხედრო ოპერაციის განხორციელების ბრძანების საფუძველზე.

აბუ მუსაბ ალ-ზარქაუი თავდაპირველად იყო ეჭვმიტანილი, როგორც ჩასაფრების ორგანიზატორი,[30] რადგან ცნობილი იყო, რომ იგი გეგმავდა ტერორისტულ თავდასხმებს და სავარაუდოდ იმ მხარეში იმყოფებოდა.[31] თუმცა, დაზვერვას ეჭვები ჰქონდა, რადგან მსხვერპლის ცხედრების შეურაცხყოფის სურათების მაუწყებლობა არ იყო დამახასიათებელი ალ-ზარქაუისთვის, რომლის ტიპიური სტილი იყო ალ ჯაზირასთვის ცნობა, რომ მას თავდასხმა დაგეგმილი ჰქონდა მომხდარიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ.[30] დაზვერვის ანგარიშებმა საბოლოოდ დაასკვნა, რომ აჰმად ჰაშიმ აბდ ალ-ისაუი იყო თავდასხმის განმახორციელებელი.[30][32] 2004 წლის სექტემბრისთვის ალ-ზარქაუი იყო „უმაღლესი პრიორიტეტული“ სამიზნე ფალუჯაში შეერთებული შტატების სამხედროებისთვის; ის გარდაიცვალა დაგეგმილი მკვლელობის შედეგად 2006 წლის ივნისში, როდესაც შეერთებული შტატების საჰაერო ძალების თვითმფრინავმა ჩამოაგდო ორი 230 კილოგრამიანი მართვადი ბომბები სათავსოზე, რომელშიც ის ესწრებოდა შეხვედრას.[33]

ალ-ისაუი ასევე მნიშვნელოვანი სამიზნე იყო, რომლის თავდასხმები გაგრძელდა მანამ, სანამ 2009 წელს SEAL-ის სპეცოპერაციის დარბევამ ის შეიპყრო გასროლის გარეშე. მან დაადანაშაულა ამერიკელი სამხედროები არასათანადო მოპყრობაში პატიმრობაში ყოფნისას და ჩვენება მისცა 2010 წლის აპრილში სამხედრო სასამართლოებში სამი საზღვაო ძალების SEAL-ის წინააღმდეგ (ყველა მათგანი გაამართლეს).[34][35] შემდგომში იგი გადასცეს ერაყის ხელისუფლებას, რომლებმაც 2013 წლის ნოემბრამდე გაასამართლეს და სიკვდილით დასაჯეს ჩამოხრჩობით.[36]

კამპანია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

აშშ-ის საზღვაო ქვეითებმა 1-ელი ბატალიონიდან, საზღვაო ქვეითების მე-5 პოლკი, ცეცხლი გაუხსნეს მეამბოხეების პოზიციებს ფალუჯას პირველი ბრძოლის დროს.

1 აპრილს, ბრიგადის გენერალმა მარკ კიმიტმა, აშშ-ის სამხედრო ოპერაციების დირექტორის მოადგილემ ერაყში, დაჰპირდა „აბსოლუტური“ პასუხის გაცემას Blackwater USA-ში დაღუპულებზე და განაცხადა, რომ „ჩვენ მშვიდობას მოვუტანთ ამ ქალაქს“.[37]

2004 წლის 3 აპრილს პირველმა საზღვაო საექსპედიციო ძალებმა მიიღო წერილობითი ბრძანება გაერთიანებული დავალებათა ჯგუფისგან, რომელიც ბრძანებდა შეტევითი ოპერაციების განხორციელებას ფალუჯაში. ეს ბრძანება ეწინააღმდეგებოდა საზღვაო ქვეითთა მეთაურების სურვილს ადგილზე, რომლებსაც სურდათ ჩაეტარებინათ ქირურგიული დარტყმები და რეიდები Blackwater-ის სიკვდილში ეჭვმიტანილთა წინააღმდეგ.[38]

2004 წლის 4 აპრილის ღამეს, ამერიკულმა ძალებმა წამოიწყეს დიდი შეტევა ფალუჯაში „უსაფრთხოების აღდგენის“ მიზნით, 2000-მდე ჯარისკაცით ქალაქის ალყაში მოქცევით.[37] სულ მცირე ოთხი სახლი ფაზიანდა საჰაერო თავდასხმების დროს და იყო სპორადული სროლები მთელი ღამის განმავლობაში.

2004 წლის 5 აპრილის დილისთვის, 1-ელი საზღვაო საექსპედიციო ძალების მეთაურობით, ამერიკულმა შენაერთებმა ალყა შემოარტყეს ქალაქს მისი ხელახალი აღების მიზნით. ამერიკულმა ჯარებმა გადაკეტეს ქალაქისკენ მიმავალი გზები ჰამვიებითა და კონცერტინის მავთულით. მათ ასევე აიღეს ადგილობრივი რადიოსადგური და დაარიგეს ბროშურები, რომლებშიც მოსახლეობას მოუწოდებდნენ დარჩნენ თავიანთ სახლებში და დაეხმარონ ამერიკულ ძალებს მეამბოხეების და ნებისმიერი ფალუჯელის იდენტიფიცირებაში, რომლებიც მონაწილეობდნენ ბლექვოტერის წევრების მკვლელობაში.[39]

შეფასებულია, რომ არსებობდა მეამბოხეების 12–24 ცალკეული ჯგუფი, რომლებიც შეიარაღებულნი იყვნენ RPG-ებით, ტყვიამფრქვევებით, ნაღმტყორცნებით და საზენიტო იარაღით, რომელთა ნაწილი ერაყის პოლიციის მიერ იყო მოწოდებული.[40] 2004 წლის 6 აპრილისთვის აშშ-ის სამხედრო წყაროებმა განაცხადეს, რომ „საზღვაო ქვეითებმა შესაძლოა არ სცადონ ქალაქის ცენტრის კონტროლი“.

ფალუჯას პირველი ბრძოლის დროს, აშშ-ის საზღვაო ქვეითები მე-2 ბატალიონიდან, 1-ლი საზღვაო ქვეითები, ბლოკავენ ფალუჯას გზატკეცილ 1-ს.

ბრძოლის პირველ დღეებში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სამოქალაქო მოსახლეობის მესამედი გაიქცა ქალაქიდან.[41]

ალყის შედეგად დაიხურა ფალუჯას ორი მთავარი საავადმყოფო, ფალუჯას გენერალური საავადმყოფო და იორდანიის საავადმყოფო, რომლებიც ხელახლა გაიხსნა ცეცხლის შეწყვეტის დროს 2004 წლის 9 აპრილს.[42] ასევე ამ დროს, ჯებელ ალის პორტში ავიამზიდი USS George Washington (CVN-73)-ის ვიზიტი გაუქმდა და ჯორჯ ვაშინგტონის გადამზიდავი დამრტყმელ ჯგუფს და მის ბორტზე მყოფი Carrier Air Wing Seven-ს დაევალათ დარჩენა სადგურზე სპარსეთის ყურეში, რადგან გაძლიერდა ბრძოლა კოალიციის ძალებსა და ერაყელ მეამბოხეებს შორის ფალუჯას გარშემო.

შედეგად შეტაკებები გადაიარდა ფართო ბრძოლებშიი მთელს ცენტრალურ ერაყში და ქვემო ევფრატის გასწვრივ, ერაყის ამბოხების სხვადასხვა ელემენტებმა ისარგებლეს სიტუაციით და დაიწყეს ერთდროულად ოპერაციები კოალიციის ძალების წინააღმდეგ. ამ პერიოდმა აღნიშნა მაჰდის არმიის, შიიტი სასულიერო პირის მუქთადა ალ-სადრის მილიციის გაჩენა, როგორც ძირითადი შეიარაღებული ფრაქცია, რომელიც იმ დროს აქტიურად მონაწილეობდა ანტიკოალიციურ ოპერაციებში. მოვლენებს ასევე მოჰყვა სუნიტების აჯანყება ქალაქ რამადში. ამ პერიოდში არაერთი უცხოელი  ტყვედ ჩაიგდეს მეამბოხე ჯგუფებმა. ზოგი პირდაპირ მოკლეს, ზოგი კი მძევლად აიყვანეს პოლიტიკური ან სამხედრო დათმობისთვის გაცვლის მცდელობისთვის. ერაყის პოლიციისა და ერაყის სამოქალაქო თავდაცვის კორპუსის ზოგიერთმა ელემენტმა ასევე შეუტია კოალიციის ძალებს ან უბრალოდ მიატოვა პოსტები.

ფალუჯაში აჯანყებულებმა გაუძლეს საჰაერო დაბომბვის წვიმას მეამბოხეების პოზიციებზე მთელი ქალაქის მასშტაბით, Lockheed AC-130-ის საბრძოლო ხომალდებმა არაერთხელ შეუტიეს სამიზნეებს თავიანთი GAU 12 იარაღით და ჰაუბიცებით. სკაუტი სნაიპერები გახდნენ საზღვაო ქვეითების სტრატეგიის ძირითადი ელემენტი, ბრძოლაში საშუალოდ 31 მოწინააღმდეგეს კლავდნენ, ხოლო PSYOP ტაქტიკური ფსიქოლოგიური ოპერაციების გუნდები ტაქტიკური ფსიქოლოგიური ოპერაციების რაზმიდან 910 იტყუებდნენ ერაყელებს სნაიპერებისთვის სკრიპტების წაკითხვით, რომლებიც მიზნად ისახავდა მეამბოხე მებრძოლების გაბრაზებას და თან რთავდნენ AC/DC-ს, მეტალიკასთან და სხვა როკ მუსიკასთან ერთად ხმამაღლა დინამიკებით.[40]

სამდღიანი ბრძოლის შემდეგ, დადგინდა, რომ შეერთებულმა შტატებმა კონტროლი მოიპოვა ქალაქის 25%-ზე და სავარაუდოა, რომ აჯანყებულებმა დაკარგეს რამდენიმე ძირითადი თავდაცვითი პოზიცია. 

იმის გამო, რომ ამერიკული თავდასხმების შედეგად დაზარალდა როგორც სამოქალაქო პირები, ასევე ერაყელ მეამბოხეები, კოალიციური ძალები ერაყის მმართველი საბჭოს შიგნით მზარდი კრიტიკის წინაშე აღმოჩნდნენ, სადაც ადნან პაჩაჩიმ თქვა, რომ „ამერიკელების ეს ოპერაციები მიუღებელი და უკანონოა“.[43]

ალ-ჯაზირას რეპორტიორმა აჰმედ მანსური და ოპერატორმა ლაით მუშტაქი, ერთადერთი ორი ჟურნალისტი, რომლებიც კონფლიქტს აშუქებდნენ 2004 წლის 3 აპრილის შემდეგ, იტყობინებიან, რომ უცნობი წყარო აცხადებდა, რომ შეერთებული შტატები დაჟინებით მოითხოვდა რეპორტიორების ქალაქიდან გაყვანას, როგორც წინასწარი ცეცხლის შეწყვეტის პირობა.[44]

2004 წლის 9 აპრილის შუადღისას, მმართველი საბჭოს ზეწოლის ქვეშ, პოლ ბრემერმა გამოაცხადა, რომ აშშ-ის ძალები ცალმხრივად დაამყარებდნენ ცეცხლის შეწყვეტას და განაცხადა, რომ მათ სურდათ ხელი შეუწყონ მოლაპარაკებებს ერაყის მმართველ საბჭოს, მეამბოხეებსა და ქალაქის სპიკერებს შორის და დაუშვან სახელმწიფო მარაგების მოსახლეობისათვის გადაეცემა.

შედეგად, ძალზედ საჭირო ჰუმანიტარულმა დახმარებამ, რომელიც შეჩერებული იყო ბრძოლებისა და ბლოკადის შედეგად, საბოლოოდ მოახერხა ქალაქში შესვლა, განსაკუთრებით ბაღდადიდან კერძო მოქალაქეების, ბიზნესმენების და სასულიერო პირების მიერ ორგანიზებული ძირითადი კოლონა შია-სუნიტთა ერთობლივი ძალისხმევით.  ზოგიერთმა აშშ-ის ძალებმა გამოიყენეს ეს დრო მიტოვებული სახლების დასაკავებლად და მათი დე ფაქტო ბუნკერებად გადაქცევისთვის,[45] რამდენიმე მეამბოხემ იგივე გააკეთა.[46]

ამ დროისთვის, შეფასებულია, რომ 600 ერაყელი დაიღუპა, რომელთაგან სულ მცირე ნახევარი მშვიდობიანი მოსახლეობა იყო.[46] მიუხედავად იმისა, რომ თავდასხმის შედეგად ასობით მეამბოხე დაიღუპა, ქალაქი მტკიცედ დარჩა მათი კონტროლის ქვეშ. ამერიკულმა ძალებმა იმ დროისთვის მხოლოდ ქალაქის სამხრეთით მდებარე ინდუსტრიულ უბანში შეძლეს ფეხის მოკიდება. ამ დროისთვის ძირითადი ოპერაციების დასრულებამ გამოიწვია მოლაპარაკებები სხვადასხვა ერაყელ ელემენტებსა და კოალიციურ ძალებს შორის, რომელსიც იზრდებოდა შეტაკებებში.

2004 წლის 13 აპრილს ამერიკელი საზღვაო ქვეითებს თავს დაესხნენ მეჩეთის შიგნით გამაგრებული მეამბოხეები. საჰაერო თავდასხმამ გაანადგურა მეჩეთი, რასაც საზოგადოების პროტესტი მოჰყვა.

2004 წლის 15 აპრილს ამერიკულმა F-16 Fighting Falcon-მა ჩამოაგდო 910 კილოგრამიანი JDAM GPS მართვადი ბომბი ფალუჯას ჩრდილოეთ რაიონზე.

2004 წლის 19 აპრილს ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება, როგორც ჩანს, კონსოლიდირებული იყო ქალაქში აშშ-ის და ერაყის ერთობლივი პატრულირების ხელახალი დანერგვის გეგმით. დროთა განმავლობაში ეს შეთანხმება ჩაიშალა და ქალაქი დარჩა აშშ-ის მიერ დანიშნული ერაყის დროებითი მთავრობის წინააღმდეგ ოპოზიციის მთავარ ცენტრად. გარდა ამისა, ფალუჯაში შეიარაღებული ჯგუფების შემადგენლობა შეიცვალა მომდევნო თვეების განმავლობაში და სეკულარული, ნაციონალისტური და ყოფილი ბაათისტური ჯგუფების დომინირებიდან, რომლებიც ორგანიზებულ დანაშაულთან და ადგილობრიც მხედართმთავრებთან იყვნენ კავშირში, გადაიზარდა რადიკალური ვაჰაბისტური პოზიციის მიმდევარი მეომრების აშკარა დომინაციისკენ. 

2004 წლის 27 აპრილს მეამბოხეებმა შეუტიეს აშში-ს თავდაცვით პოზიციებს, რის გამოც ამერიკელებმა საჰაერო მხარდაჭერა გამოიძახეს.[46] ამის საპასუხოდ, 2004 წლის 28 აპრილს, ავიამზიდმა George Washington-მა გაუშვა ესკადრილიები: VFA-136, VFA-131, VFA-11 და VFA-143, რათა განეხორციელებინათ საბრძოლო საჰაერო გაფრენები მეამბოხეების წინააღმდეგ ფალუჯაში. ამ ოპერაციის დროს, Carrier Air Wing Seven-ის თვითმფრინავმა ჩამოაგდო 13 GBU-12 Paveway II ლაზერით მართვადი ბომბი მეამბოხეების პოზიციებზე და ასევე უზრუნველყო საბრძოლო საჰაერო მხარდაჭერა 1-ელი საზღვაო საექსპედიციო ძალებისთვის.[47]

აშშ-ის გამოსვლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2004 წლის 1 მაისს შეერთებულმა შტატებმა დატოვა ფალუჯა, რადგან გენერალ-ლეიტენანტმა ჯეიმზ კონვეიმ გამოაცხადა, რომ მან ცალმხრივად გადაწყვიტა დარჩენილი ოპერაციები გადაეცა ახლად ჩამოყალიბებულ ფალუჯას ბრიგადისთვის - სუნიტური უსაფრთხოების ძალებს, რომლებიც ჩამოყალიბდა CIA-ს მიერ,[48] იყოს შეიარაღებული ამერიკული იარაღითა და აღჭურვილობით, მათ მეთაურობდა ბაატისთური არმიის ყოფილი გენერალი ჯასიმ მოჰამედ სალეჰი. რამდენიმე დღის შემდეგ, როდესაც გაირკვა, რომ სალეჰი ჩართული იყო სადამ ჰუსეინის დროს შიიტების წინააღმდეგ სამხედრო მოქმედებებში, აშშ-ის ძალებმა განაცხადეს, რომ ბრიგადას მუჰამედ ლატიფი უხელმძღვანელებდა. მიუხედავად ამისა, ჯგუფი დაიშალა და სექტემბრისთვის მთელი მიწოდებული იარაღი გადასცეს აჯანყებულებს.[49] ბრიგადის ჯარისკაცებმა გამოაცხადეს ლოიალობა მეამბოხეების მიმართ და შეუერთდნენ სხვადასხვა ჯიჰადისტურ და ნაციონალისტურ ჯგუფებს, რომლებიც იბრძოდნენ ქალაქში ძალაუფლებისთვის.[48]

ფალუჯას ბრიგადის დაკარგვამ გამოიწვია ფალუჯას მეორე ბრძოლა იმავე წლის ნოემბერში. ინტენსიური ბრძოლების შემდეგ ამერიკელებმა წარმატებით დაიკავეს ქალაქი.

ორ ბრძოლას შორის შუალედური პერიოდის განმავლობაში, აშშ-ის ძალებმა შეინარჩუნეს ბაჰარიას ბანაკი, ქალაქის საზღვრებს მიღმა.

შედეგი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ფალუჯას პირველი ბრძოლის დროს, აშშ-ის საზღვაო ქვეითები 1-ელი საზღვაო პოლკიდან თავს იკავებენ, როდესაც 1-ლი სატანკო ბატალიონის M1A1 აბრამსი ცეცხლს უხსნის შენობას, სადაც მეამბოხე სნაიპერები არიან განლაგებული.

ყველაზე დიდი საბრძოლო მისია „ძირითადი საომარი მოქმედებების“ დასრულების შემდეგ,[50] ფალუჯას პირველმა ბრძოლამ შემოაბრუნა მიმდინარე კონფლიქტის აღქმა საზოგადოებაში. ეს იმიტომ მოხდა, რომ მეამბოხეები, ვიდრე სადამს ერთგულები, განიხილებოდნენ, როგორც აშშ-ის ძალების მთავარი მოწინააღმდეგეები. ასევე შეაფასეს, როგორც სამხედრო, ასევე სამოქალაქო სააგენტოებმა, რომ აშშ-ის მიერ დაფინანსებული რეგიონალურ მილიციები, როგორიცაა წარუმატებელი ფალუჯას ბრიგადა, შეიძლება დამღუპველი აღმოჩნდეს.[51] ამერიკელი სტრატეგები ბრძოლის შედეგს ასეხავენ ერთი ნაწერით „ხელწერა კედელზეა. ფალუჯას ბრძოლა არ იყო დამარცხება, მაგრამ ჩვენ არ შეგვიძლია ამის მსგავს გამარჯვების ატანა.“[52]

ბრძოლამ ასევე მოიყვანა აბუ მუსაბ ალ-ზარქაუი საზოგადოების ყურადღების ცენტრში, როგორც ერაყში ანტიკოალიციური ძალების ყველაზე ცნობილი მეთაური და საზოგადოების ყურადღება მიიპყრო სუნიტური სამკუთხედის კონცეფციაზე.

ფალუჯაში ბრძოლის დროს 27 ამერიკელი სამხედრო დაიღუპა. ბრძოლაში დაიღუპა დაახლოებით 800 ერაყელი, რომელთაგან 572–616 მშვიდობიანი მოქალაქე იყო და 184–228 მეამბოხე. ბევრი მოკლული ერაყელი დაკრძალეს ქალაქის ყოფილ საფეხბურთო სტადიონში, რომელიც ცნობილი გახდა როგორც მოწამეთა სასაფლაო.

მონაწილე ერთეულები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • 1-ელი საზღვაო დივიზია
    • 1-ელი ბატალიონი მე-5 საზღვაო ქვეითები
    • მე-2 ბატალიონი 1-ელი საზღვაო ქვეითები
    • მე-2 ბატალიონი მე-2 საზღვაო ქვეითები
    • მე-2 ბატალიონი მე-7 საზღვაო ქვეითები
    • მე-3 ბატალიონი მე-7 საზღვაო ქვეითები
    • მე-3 ბატალიონი მე-4 საზღვაო ქვეითები
    • მე-3 ბატალიონი 24-ე საზღვაო ქვეითები
    • 1-ელი სატანკო ბატალიონი
    • 1-ელი ბატალიონი მე-11 საზღვაო ქვეითები (ალფა ბატარეა)
    • საზღვაო ფრთის დამხმარე ესკადრილია 374
    • 1-ელი მსუბუქი ჯავშანტექნიკის სადაზვერვო ბატალიონი (ალფა ასეული)
    • 1-ელი სადაზვერვო ბატალიონი
    • 1-ელი ძალების სადაზვერვო ასეული
    • MCSOCOM რაზმი ერთი
    • მე-2 ბატალიონი მე-11 საზღვაო ქვეითები (ექო ბატარეა)
    • 1-ელი საბრძოლო ინჟინერიის ბატალიონი
    • მე-2 საბრძოლო საინჟინრო ბატალიონი
    • საზღვაო მოძრავი სამშენებლო ბატალიონი-74
    • მე-3 თავდასხმის ამფიბიების ბატალიონი
    • თანა. 112 სამხედრო პოლიციის ბატალიონი 89 BDE. - შედგება PA & RI ეროვნული გვარდიის მიერ (ოპერატიულად კონტროლდება 1-ელი საზღვაო საექსპედიციო ძალის ქვეშ)
    • 21-ე სამხედრო პოლიციის კომპანია (საჰაერო სადესანტო)|21-ე სამხედრო პოლიციის კომპანია (ოპერატიულად კონტროლდება 1-ელი საზღვაო საექსპედიციო ძალის ქვეშ)
    • 1-ელი დაზვერვის ბატალიონი
    • 1-ელი ძალების სამსახურის დამხმარე ჯგუფი
    • საბრძოლო სამსახურის დამხმარე კომპანია 113
    • საბრძოლო სამსახურის დამხმარე კომპანია 111
  • 1-ელი ქვეითი დივიზია
    • 1-ელი ბატალიონი, მე-16 ქვეითი
  • მე-5 სპეცდანიშნულების რაზმი
  • 1-ელი სპეცრაზმის ოპერატიული რაზმი-დელტა
  • თავდაცვის დეპარტამენტის უსაფრთხოების ძალები, ტაქტიკური რეაგირების ჯგუფი
  • 101-ე საჰაერო სადესანტო დივიზია
  • 82-ე საჰაერო სადესანტო დივიზია
  • მე-10 სამთო დივიზია
  • HMM-261
  • HMLA-775
  • HMLA-167
  • VFA-131
  • HMM-764
  • საბრძოლო სამსახურის დამხმარე ბატალიონი 1
  • ერაყის სამოქალაქო თავდაცვის 505-ე კორპუსი (ICDC)
  • ერაყის 30-ე კომანდო ბატალიონი, ერაყის სპეციალური ოპერაციების ბრიგადა
  • ერაყის ეროვნული ანტიტერორისტული ძალები
  • 1-ელი ბატალიონი მე-11 საზღვაო ქვეითები (ალფა ბატარეა)
  • შტაბ-ბინის მე-10 საზღვაო ქვეითთა კონტრ ბატარეის რადარი/სამიზნეების შეძენის ოცეული
  • 555-ე საექსპედიციო მოიერიშე ესკადრილია
  • 492-ე საექსპედიციო მოიერიშე ესკადრილია

პოპკულტურაში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • No True Glory: A Frontline Account of the Battle for Fallujah, by Bing West (2005) (ISBN 978-0-553-80402-7)
  • Blood Stripes: The Grunt's View the War in Erar, by David J. Danelo (2007) (ISBN 978-0-8117-3393-9)
  • მოწყენილობა დღისით, სიკვდილი ღამით: ერაყის ომის ჟურნალი, საზღვაო ჯარისკაცი სეტ კონორი (2007) (ISBN 978-0-9795389-0-2)
  • ერთხელ საზღვაო: ერაყის საომარი ტანკის მეთაურის შთამაგონებელი მემუარები ბრძოლის, გამბედაობისა და გამოჯანმრთელების შესახებ, ნიკოლას პოპადიჩი, მაიკ სტირთან ერთად (2008) (ISBN 978-1-932714-47-0)
  • ფალუჯას სასამართლო ექსპერტიზა, ტარა სატონის დოკუმენტური ფილმი[53]
  • მწვანე ზონის მიღმა: გაგზავნილი ჟურნალისტი ოკუპირებულ ერაყში, ავტორი დაჰრ ჯამაილი (2007) (ISBN 978-1931859-61-5) Haymarket Books.

იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ LeBleu, Joe. "Long Rifle: A Sniper's Story in Iraq and Afghanistan", p. 201. "In mid-April 2003, President Bush decided not to secure Fallujah...laying the groundwork for later U.S. failure there."
  2. ↑ Scahill, Jeremy. "Blackwater: The Rise of the World's Most Powerful Mercenary Army", p. 205. "The horrors unfolding in Fallujah, coupled with the U.S. failure to take control of the city, and the bold resistance of Fallujah's residents was encouraging other Iraqis to rise up."
  3. ↑ Bing West. "No True Glory: A Frontline Account of the Battle for Fallujah" p. xxii The Second Phase began in March 2004, when four American contractors were killed and the bodies mutilated in broad daylight in the heart of the city. The US Marines were ordered to seize the city, but then, due to international outrage over televised reportage of the assault, were told to stop. For six weeks the Marines engaged in fierce but inconclusive siege warfare.
  4. ↑ Keiler, Jonathan. Who Won the Battle of Fallujah?. Naval Institute. ციტირების თარიღი: 17 May 2017
  5. ↑ 5.0 5.1 „Marines, Iraqis join forces to shut down Fallujah“. CNN. 6 April 2004. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  6. ↑ Iraq Coalition Casualties: Military Fatalities დაარქივებული 26 March 2010 საიტზე Wayback Machine.
  7. ↑ 7.0 7.1 IBC Fallujah April 2004 News Digest. Iraq Body Count. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  8. ↑ 8.0 8.1 No Longer Unknowable: Falluja's April Civilian Toll is 600. Iraq Body Count (26 October 2004). ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  9. ↑ Operation Vigilant Resolve, GlobalSecurity.org.
  10. ↑ Christian Science Monitor, Siege of Fallujah polarizing Iraqis, 15 April 2004
  11. ↑ Violent Response. Human Rights Watch. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  12. ↑ Scenes From a Nasty, Brutish, Long War. AlterNet. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 თებერვალი 2012. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  13. ↑ 13.0 13.1 „Iraqis in deadly clash with U.S. troops“. CNN. 29 April 2003. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  14. ↑ Violent Response. Human Rights Watch. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  15. ↑ Violent Response. Human Rights Watch. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  16. ↑ Violent Response. Human Rights Watch. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  17. ↑ Violent Response. Human Rights Watch (28 May 2003). ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  18. ↑ „US strikes at Iraqi resistance“. BBC News. 29 June 2003. ციტირების თარიღი: 15 May 2006.
  19. ↑ „Bush firm despite Iraq attacks“. BBC News. 1 July 2003. ციტირების თარიღი: 15 May 2006.
  20. ↑ Attack on Fallujah police highlights lack of US control in Iraq. Wsws.org (23 February 2004). ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  21. ↑ Hodierne, Robert; Curtis, Rob; Times, Army (15 February 2004). „Insurgents attack five sites, kill 17 Iraqi policemen“. USA Today. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  22. ↑ Scenes From a Nasty, Brutish, Long War. AlterNet. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 ივნისი 2011. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  23. ↑ Marines settling into new home in Fallujah North County Times - North San Diego and Southwest Riverside County News. NCTimes.com (18 March 2004). ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  24. ↑ Mortenson, Darrin. North Carolina Times, 2 April 2004. Marines make a home near Fallujah
  25. ↑ Urban, Mark, Task Force Black: The Explosive True Story of the Secret Special Forces War in Iraq , St. Martin's Griffin , 2012 ISBN 1250006961 ISBN 978-1250006967,p.28,
  26. ↑ U.S. Casualties March 2004.
  27. ↑ frontline: private warriors: contractors: the high-risk contracting business. PBS. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  28. ↑ „U.S. expects more attacks in Iraq“. CNN. 6 May 2004. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  29. ↑ frontline: private warriors: contractors: the high-risk contracting business.
  30. ↑ 30.0 30.1 30.2 Robinson. Honor and Betrayal: The Untold Story of the Navy Seals Who Captured the "Butcher of Fallujah"—and the Shameful Ordeal They Later Endured. Perseus Book Group. 
  31. ↑ Faraj, Caroline; FlorCruz, Jaime; Nasr, Octavia; McIntyre, Jamie; Otto, Claudia; Labott, Elise; Starr, Barbara (14 April 2004). „Coalition recovers 4 mutilated bodies“. CNN. ციტირების თარიღი: 7 December 2016.
  32. ↑ Deignan, Tom (22 December 2013). „Navy SEALS tragedy in Afghanistan chronicled in new film, "Lone Survivors"“. IrishCentral. ციტირების თარიღი: 28 November 2016.
  33. ↑ Filkins, Dexter; Burns, John F. (11 June 2006). „At Site of Attack on Zarqawi, All That's Left Are Questions“. The New York Times. ციტირების თარიღი: 7 December 2016.
  34. ↑ „Navy SEAL not guilty of charges in Iraq“. CNN. 22 April 2010. ციტირების თარიღი: 28 November 2016.
  35. ↑ Centanni, Steve (6 May 2010). „Navy SEAL Found Not Guilty of Assaulting a Suspected Terrorist“. Fox News Channel. ციტირების თარიღი: 28 November 2016.
  36. ↑ Hartwell, Ray V. (26 November 2013). „Persecuting Our Heroes“. The American Spectator. ციტირების თარიღი: 7 December 2016.
  37. ↑ 37.0 37.1 McCarthy, Rory (24 April 2004). „Uneasy truce in the city of ghosts“. The Guardian. London. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  38. ↑ Chandrasekaran, Rajiv (13 September 2004). „Key General Criticizes April Attack in Fallujah“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  39. ↑ Perry, Tony; Sanders, Edmund (5 April 2004). „Marines Roll into Fallouja“. Los Angeles Times. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  40. ↑ 40.0 40.1 დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2004-10-27. ციტირების თარიღი: 2023-01-15.. Archived from the original on 27 October 2004. Retrieved 19 May 2011.
  41. ↑ „16 April 2004 Interactive. The siege of Falluja“. The Guardian. London. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  42. ↑ John Pike. Fallujah. Globalsecurity.org. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  43. ↑ Barnard, Anne (11 April 2004). „Anger over Fallujah reaches ears of the faithful“. The Boston Globe.
  44. ↑ Al Jazeera Reporters Give Bloody First Hand Account of April '04 U.S. Siege of Fallujah. Democracy Now!. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 14 ნოემბერი 2007. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  45. ↑ Troops take over houses of fleeing Fallujah residents North County Times - North San Diego and Southwest Riverside County News. NCTimes.com (15 April 2004). ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  46. ↑ 46.0 46.1 46.2 Fallujah. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 31 ოქტომბერი 2004. ციტირების თარიღი: 19 May 2011.. Archived from the original on 31 October 2004. Retrieved 19 May 2011.
  47. ↑ Carrier Air Wing 7 Continues Air Support of Combat in Iraq. Commander, U.S. Naval Forces Central Command/U.S. Commander, U.S. 5th Fleet Public Affairs. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-09-13. ციტირების თარიღი: 2012-01-06
  48. ↑ 48.0 48.1 Urban, Mark, Task Force Black: The Explosive True Story of the Secret Special Forces War in Iraq , St. Martin's Griffin , 2012 ISBN 1-250-00696-1 ISBN 978-1-250-00696-7,p.63
  49. ↑ Kessler, Glenn. „Weapons Given to Iraq Are Missing“. The Washington Post. ციტირების თარიღი: 2 May 2010.
  50. ↑ Alice Hills. „Armed Forces & Society – Sign in Page“ (PDF). Afs.sagepub.com. doi:10.1177/0095327X05281460. S2CID 144554561. ციტირების თარიღი: 19 May 2011. დამოწმება journal საჭიროებს |journal=-ს (დახმარება)
  51. ↑ Official Website for Marine Corps Base Camp Pendleton – The Scout Newspaper. Cpp.usmc.mil. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
  52. ↑ Military Benefits News and Resources.
  53. ↑ Fallujah Forensics. ციტირების თარიღი: 19 May 2011
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ფალუჯის_პირველი_ბრძოლა&oldid=4515107“-დან