იმპულსი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

11:04, 3 ივლისი 2006-ის ვერსია

იმპულსი – ნიუტონის არარელატივისტურ მექანიკაში მექანიკური მოძრაობის ზომა, ვექტორული სიდიდე, რომელიც ნივთიერი წერტილის მასის და სიჩქარის ნამრავლს წარმოადგენს

{\vec {p}}=m{\vec {v}}.

იმპულსის მიმართულება ემთხვევა სიჩქარის მიმართულებას. წერტილის იმპულსი მუდმივია, თუ მასზე არ მოქმედებენ გარე ძალები. საზოგადოდ, გარე ძალის მოქმედება იწვევს იმპულსის ცვლილებას მოდულით და მიმართულებით. ამ ცვლილებას

{\frac {d{\vec {p}}}{dt}}={\vec {F}}

განტოლება განსაზღვრავს ( ${\vec {F}}$ – ძალაა). ეს ტოლობა მექანიკის მთავარ კანონს გამოხატავს; მისი საშუალებით იხსნება წერტილის დინამიკაში არსებული ყველა ამოცანა. მექანიკური სისტემის იმპულსი სისტემაში შემავალი წერტილების იმპულსების გეომეტრიული ჯამია

{\vec {P}}=\sum _{i}m_{i}{\vec {v}}_{i}=M{\vec {v}}_{c},

სადაც M – მთელი სისტემის მასაა, ხოლო ${\vec {v}}_{c}$ - სისტემის მასათა ცენტრის სიჩქარე. სისტემის იმპულსი იცვლება მაშინ და მხოლოდ მაშინ, თუ მასზე გარე ${\vec {F}}$ ^(e) ძალები მოქმედებენ. იზოლირებული სისტემისთვის, რომლის წერტილები ურთიერთქმედებენ მხოლოდ ერთმანეთთან, იმპულსის მუდმივობის კანონია სამართლიანი. ეს კანონი, მაგალითად, რეაქტიულ მოძრაობას ხსნის. იმპულსი მატერიის ყველა ფორმას გააჩნია, მათ შორის ელექტრომაგნიტურ და გრავიტაციულ ველებს. ელექტრომაგნიტური ველის იმპულსის არსებობას სინათლის წნევა ადასტურებს. აინშტაინმა ფოტოეფექტის განხილვისას ფოტონის იმპულსი შემოიღო. ის შემდეგნაირად გამოითვლება:

p={\frac {\hbar {\omega }}{c}}.

( $\hbar$ - პლანკის მუდმივა, ${\omega }$ - სიხშირე, c – სინათლის სიჩქარე). კვანტურ მექანიკაში იმპულსს ხშირად ტალღური ფუნქციის დამოუკიდებელ ცვლადად განიხილავენ, ანუ ტალღური ფუნქციის იმპულსურ წარმოდგენას ირჩევენ. რელატივისტურ მექანიკაში m მასის თავისუფალი ნაწილაკის იმპულსი სიჩქარეს უკავშირდება

{\vec {p}}={\frac {m{\vec {v}}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}

ფორმულით. ოთხგანზომილებიან მინკოვსკის სივრცე – დროში იმპულსის ( $p_{x},p_{y},p_{z}$ ) მდგენელები და ${\frac {iE}{c}}$ სიდიდე (სადაც $E={\frac {mc^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}$ - ნაწილაკის ენერგია, $i^{2}=-1$ ) ქმნიან $p_{i}$ ოთხვექტორს.

@@ ხაზი 7: / ხაზი 7: @@
 სადაც M – მთელი სისტემის მასაა, ხოლო <math>\vec {v}_c</math> - სისტემის [[მასათა ცენტრი|მასათა ცენტრის]] სიჩქარე. სისტემის იმპულსი იცვლება მაშინ და მხოლოდ მაშინ, თუ მასზე გარე <math>\vec {F}</math><sup>(e)</sup> ძალები მოქმედებენ. იზოლირებული სისტემისთვის, რომლის წერტილები ურთიერთქმედებენ მხოლოდ ერთმანეთთან, [[იმპულსის მუდმივობის კანონი|იმპულსის მუდმივობის კანონია]] სამართლიანი. ეს კანონი, მაგალითად, [[რეაქტიული მოძრაობა|რეაქტიულ მოძრაობას]] ხსნის. იმპულსი [[მატერია|მატერიის]] ყველა ფორმას გააჩნია, მათ შორის ელექტრომაგნიტურ და გრავიტაციულ [[ველი|ველებს]]. [[ელექტრომაგნიტური ველი|ელექტრომაგნიტური ველის]] იმპულსის არსებობას [[სინათლის წნევა]] ადასტურებს. [[აინშტაინი, ალბერტ|აინშტაინმა]] [[ფოტოეფექტი|ფოტოეფექტის]] განხილვისას [[ფოტონი|ფოტონის]] იმპულსი შემოიღო. ის შემდეგნაირად გამოითვლება:
 :<math>p = \frac {\hbar {\omega}} {c}.</math>
-(<math>\hbar</math> - [[პლანკის მუდმივა]], <math> {\omega} </math>) - [[სიხშირე]], c – [[სინათლის სიჩქარე]]). [[კვანტური მექანიკა|კვანტურ მექანიკაში]] იმპულსს ხშირად [[ტალღური ფუნქცია|ტალღური ფუნქციის]] დამოუკიდებელ ცვლადად განიხილავენ, ანუ ტალღური ფუნქციის იმპულსურ წარმოდგენას ირჩევენ. [[რელატივისტურ მექანიკა|რელატივისტურ მექანიკაში]] m მასის თავისუფალი ნაწილაკის იმპულსი სიჩქარეს უკავშირდება
+(<math>\hbar</math> - [[პლანკის მუდმივა]], <math> {\omega} </math> - [[სიხშირე]], c – [[სინათლის სიჩქარე]]). [[კვანტური მექანიკა|კვანტურ მექანიკაში]] იმპულსს ხშირად [[ტალღური ფუნქცია|ტალღური ფუნქციის]] დამოუკიდებელ ცვლადად განიხილავენ, ანუ ტალღური ფუნქციის იმპულსურ წარმოდგენას ირჩევენ. [[რელატივისტურ მექანიკა|რელატივისტურ მექანიკაში]] m მასის თავისუფალი ნაწილაკის იმპულსი სიჩქარეს უკავშირდება
 : <math>\vec p = \frac{m \vec v}{\sqrt{1-v^2/c^2}}</math>
+ფორმულით. ოთხგანზომილებიან [[მინკოვსკის სივრცე – დრო|მინკოვსკის სივრცე – დროში]] იმპულსის (<math>p_x, p_y, p_z</math>) მდგენელები და <math>\frac {iE}{c}</math> სიდიდე (სადაც <math>E = \frac {mc^2}{\sqrt {1-v^2/c^2}}</math> - ნაწილაკის [[ენერგია]], <math>i^2 = -1</math>) ქმნიან <math>p_i</math> ოთხვექტორს.
-ფორმულით.
 [[ar:زخم الحركة]]