ალპინიზმი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

18:20, 14 დეკემბერი 2020-ის ვერსია

ალპინიზმი — სპორტის, ცხოვრების წესის, ბუნებასთან ჰარმონიის ძიების და აქტიური დასვენების ერთობლიობა, რაც გამოიხატება მაღალი მთის მწვერვალებზე ასვლაში. მისი არსი მდგომარეობს მათკენ მიმავალ გზაზე ბუნებრივი, ორბიექტური და სუბიექტური წინაღობების (სიმაღლე, რელიეფი, ამინდი, დისკომფორტი) მშვიდობიანად გადალახვაში, ფიზიკური, ტექნიკური და ინტელექტუალური ოსტატობის გამოყენებით.

ალპინიზმის, როგორც სიტყვის წარმოშობა დაკავშირებულია ალპების მთათა სისტემასთან. მისი კრებითი, ქართული შესატყვისია „მთამსვლელობა“.

ისტორია

ადამიანმა შორეულ საუკუნეებშივე დაიწყო მთების გადალხვა სამეურნეო, სამხედრო და სახელმწიფო საჭიროებისთვის. მაგრამ თანამედროვე ალპინიზმის დასაბამად ითვლება 1786 წელი, როდესაც შვეიცარიელი გლეხი ჟაკ ბალმა (1762 –1834) და ფრანგი ექიმი მიშელ-გაბრიელ პაკარი (1757 –1827) სპორტული მიზნით ავიდნენ მონბლანზე (4807 მ). ერთი წლის შემდეგ მონბლანზე ავიდა შვეიცარიელი ნატურალისტი და ფიზიკოსი ორას ბენედიქტ დე სოსიური და მწვერვალზე მეტეოროლგიური, გეოლოგიური და გლაციოლოგიური დაკვირვებები ჩაატარა. ამგვარად, ალპინიზმს იმთავითვე ორი მიმართულება მიეცა — წმინდა სპორტული და მეცნიერული, გამოყენებითი. ჟაკ ბალმასა და პაკარის მონბლანზე ასვლის შემდეგ ალპინიზმი სწრაფად განვითარდა, შეიქმნა მთასვლელთა გაერთიანებები — ალპური კლუბები. ამას მოყვა მთამსვლელობასთან დაკავშირებული აქტივობების ჩამოყალიბება, რაცაა ტრადიციული ცოცვა, სპორტული ცოცვა, ბოლდერინგი, ყინულზე ცოცვა, თხილამურობა და სკი-ალპინიზმი.

კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი

იუნესკოს მიერ 2019 წელს ალპინიზმი აღიარებულ იქნა კაცობრიობის არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად.

„ალპინიზმი არის მაღალ მწვერვალებსა და კედლებზე ასვლის ხელოვნება, წლის ყველა სეზონის განმავლობაში და ყველანაირ რელიეფზე (კლდე, ყინული). აუცილებელია ფიზიკური, ტექნიკური და ინტელექტუალური უნარებს ქონა, ასევე შესაბამისი ტექნიკის, საჭურველის და სპეციფიური ინსტრუმენტების (წრიაპი, წერაყინი) გამოყენება. ალპინიზმი არის ტრადიციული ფიზიკური პრაქტიკის, მეცნიერებისა და კულტურის ერთანობა. იგი მოიცავს მთის მახასიათებლების და ისტორიის, ღირებულებების ცონას, სპეციფიური კვალიფიკაციის ქონას და პრაქტიკას. ამინდის თავისებურებებისა და ობიექტური ხიფათის გათვალისწინების ჩათვლით. ალპინიზმის ბაზისს წარმოადგენენ აგრეთვე ესთეტიური ასპექტები, როგორიცაა ბუნებასთან ჰარმონიაში ყოფნა. ეთიკური პრინციპების დაცვა მთაში თითოეული ინდივიდის პასუხისმგებლობაა, რაც გულისხმობს სხვა ადამიანების დახმარებას და გარემოზე ზრუნვას. ალპინისტის მსოფმხედველობა აგრეთვე მოიცავს გუნდურობასა და მის სულისკვეთებაზე ამაგს, რაც მეტაფორულად გამოხატულია თოკში, რომელშიც ადამიანები ერთმანეთთან არიან გადაბმულნი.

საზოგადოების წევრთა უმეტესობა თავს იყრის ალპურ კლუბებში, რომელთა დანიშნულებაა მთამსვლელობის პრაქტიკის გავრცელება მსოფლიოს მასშტაბით. კლუბები ორგანიზებას უწევენ შეკრებებს, ექსპედიციებს, ავრცელებენ გამოსადეგ ინფორმაციას და წვლილი შეაქვთ სხვადასხვა პუბლიკაცებში, რაც ერთობლიობაში წარმოადგენს ევროპული ალპინიზმის კულტურის მთავარ მამოძრავებელ ძალას.“^[1]^[2]

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

[1] ttps://ich.unesco.org/en/RL/alpinism-01471

[2] ttps://www.theuiaa.org/mountaineering/alpinism-gets-recognition-from-unesco-as-intangible-cultural-heritage-of-humanity/

[1]

[2]

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
 [[ფაილი:მთამსვლელები ახორციელებენ პირველ-ასვლას ჰიმალაებში.jpg|მინი|მთამსვლელობა. [https://www.instagram.com/p/CCThgLBh21x/ სურათის წყარო]]]
-'''ალპინიზმი''' —  [[სპორტი|სპორტის]], ცხოვრების წესის, [[ბუნება|ბუნებასთან]] ჰარმონიის ძიების და აქტიური დასვენების ერთობლიობას წარმოადგენს.
+'''ალპინიზმი''' —  [[სპორტი|სპორტის]], ცხოვრების წესის, [[ბუნება|ბუნებასთან]] ჰარმონიის ძიების და აქტიური დასვენების ერთობლიობა, რაც გამოიხატება მაღალი [[მთა|მთის]] მწვერვალებზე ასვლაში. მისი არსი მდგომარეობს მათკენ მიმავალ გზაზე ბუნებრივი, ორბიექტური და სუბიექტური წინაღობების (სიმაღლე, [[რელიეფი]], [[ამინდი]], დისკომფორტი) მშვიდობიანად გადალახვაში, ფიზიკური, ტექნიკური და [[ინტელექტი|ინტელექტუალური]] ოსტატობის გამოყენებით.
+ალპინიზმის, როგორც სიტყვის წარმოშობა დაკავშირებულია [[ალპები|ალპების]] მთათა სისტემასთან. მისი კრებითი, ქართული შესატყვისია '''„მთამსვლელობა“'''.
-იგი გამოიხატება მაღალი [[მთა|მთის]] მწვერვალებზე ასვლაში და მისი არსი მდგომარეობს მათკენ მიმავალ გზაზე ბუნებრივი, ორბიექტური და სუბიექტური წინაღობების (სიმაღლე, [[რელიეფი]], [[ამინდი]], დისკომფორტი) მშვიდობიანად გადალახვაში, ფიზიკური, ტექნიკური და [[ინტელექტი|ინტელექტუალური]] ოსტატობის გამოყენებით.
-ალპინიზმის, როგორც სიტყვის წარმოშობა დაკავშირებულია [[ალპები|ალპების]] მთათა სისტემასთან. მისი კრებითი, ქართული შესატყვისია მთამსვლელობა.
 == ისტორია ==
-[[ადამიანი|ადამიანმა]] შორეულ საუკუნეებშივე დაიწყო [[მთა|მთების]] გადალხვა სამეურნეო, სამხედრო და სახელმწიფო საჭიროებისთვის. მაგრამ თანამედროვე ალპინიზმის დასაბამად ითვლება [[1786|1786 წელი]], როდესაც შვეიცარიელი გლეხი [[ჟაკ ბალმა]] ([[1762]]–[[1834]]) და ფრანგი ექიმი [[მიშელ-გაბრიელ პაკარი]] ([[1757]]–[[1827]]) სპორტული მიზნით ავიდნენ [[მონბლანი|მონბლანზე]] (4807 მ). ერთი წლის შემდეგ მონბლანზე ავიდა შვეიცარიელი ნატურალისტი და ფიზიკოსი [[ორას ბენედიქტ დე სოსიური]] და მწვერვალზე [[მეტეოროლოგია|მეტეოროლგიური]], [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] და [[გლაციოლოგია|გლაციოლოგიური]] დაკვირვებები ჩაატარა. ამგვარად, ალპინიზმს იმთავითვე ორი მიმართულება მიეცა — წმინდა სპორტული და მეცნიერული, გამოყენებითი. ჟაკ ბალმასა და პაკარის მონბლანზე ასვლის შემდეგ ალპინიზმი სწრაფად განვითარდა, შეიქმნა მთასვლელთა გაერთიანებები — [[ალპური კლუბები]]. ამას მოყვა მთამსვლელობასთან დაკავშირებული აქტივობების ჩამოყალიბება, რაცაა ტრადიციული ცოცვა, სპორტული ცოცვა, ბოლდერინგი, ყინულზე ცოცვა, თხილამურობა და სკი-ალპინიზმი. <ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Mountaineering#Activities</ref>
+[[ადამიანი|ადამიანმა]] შორეულ საუკუნეებშივე დაიწყო [[მთა|მთების]] გადალხვა სამეურნეო, სამხედრო და სახელმწიფო საჭიროებისთვის. მაგრამ თანამედროვე ალპინიზმის დასაბამად ითვლება [[1786|1786 წელი]], როდესაც შვეიცარიელი გლეხი [[ჟაკ ბალმა]] ([[1762]]–[[1834]]) და ფრანგი ექიმი [[მიშელ-გაბრიელ პაკარი]] ([[1757]]–[[1827]]) სპორტული მიზნით ავიდნენ [[მონბლანი|მონბლანზე]] (4807 მ). ერთი წლის შემდეგ მონბლანზე ავიდა შვეიცარიელი ნატურალისტი და ფიზიკოსი [[ორას ბენედიქტ დე სოსიური]] და მწვერვალზე [[მეტეოროლოგია|მეტეოროლგიური]], [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] და [[გლაციოლოგია|გლაციოლოგიური]] დაკვირვებები ჩაატარა. ამგვარად, ალპინიზმს იმთავითვე ორი მიმართულება მიეცა — წმინდა სპორტული და მეცნიერული, გამოყენებითი. ჟაკ ბალმასა და პაკარის მონბლანზე ასვლის შემდეგ ალპინიზმი სწრაფად განვითარდა, შეიქმნა მთასვლელთა გაერთიანებები — [[ალპური კლუბები]]. ამას მოყვა მთამსვლელობასთან დაკავშირებული აქტივობების ჩამოყალიბება, რაცაა ტრადიციული ცოცვა, სპორტული ცოცვა, ბოლდერინგი, ყინულზე ცოცვა, თხილამურობა და სკი-ალპინიზმი.
-= <small>კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი</small> =
+== კულტურული მემკვიდრეობის სტატუსი ==
-[[იუნესკო|იუნესკოს]] მიერ 2019 წელს ალპინიზმი აღიარებულ იქნა კაცობრიობის [[არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა|არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად.]]
+[[იუნესკო|იუნესკოს]] მიერ 2019 წელს ალპინიზმი აღიარებულ იქნა კაცობრიობის [[არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობა|არამატერიალურ კულტურულ მემკვიდრეობად]].
-,,ალპინიზმი არის მაღალ მწვერვალებსა და კედლებზე ასვლის [[ხელოვნება]], წლის ყველა სეზონის განმავლობაში და ყველანაირ რელიეფზე (კლდე, ყინული). აუცილებელია ფიზიკური, ტექნიკური და [[ინტელექტი|ინტელექტუალური]] უნარებს ქონა, ასევე შესაბამისი ტექნიკის, საჭურველის და სპეციფიური ინსტრუმენტების (წრიაპი, წერაყინი) გამოყენება. ალპინიზმი არის ტრადიციული ფიზიკური პრაქტიკის, მეცნიერებისა და კულტურის ერთანობა. იგი მოიცავს მთის მახასიათებლების და ისტორიის, ღირებულებების ცონას, სპეციფიური კვალიფიკაციის ქონას და პრაქტიკას. [[ამინდი|ამინდის]] თავისებურებებისა და ობიექტური ხიფათის გათვალისწინების ჩათვლით. ალპინიზმის ბაზისს წარმოადგენენ აგრეთვე ესთეტიური ასპექტები, როგორიცაა ბუნებასთან ჰარმონიაში ყოფნა. ეთიკური პრინციპების დაცვა მთაში თითოეული ინდივიდის პასუხისმგებლობაა, რაც გულისხმობს სხვა ადამიანების დახმარებას და გარემოზე ზრუნვას. ალპინისტის მსოფმხედველობა აგრეთვე მოიცავს გუნდურობასა და მის სულისკვეთებაზე ამაგს, რაც მეტაფორულად გამოხატულია თოკში, რომელშიც ადამიანები ერთმანეთთან არიან გადაბმულნი.
+„ალპინიზმი არის მაღალ მწვერვალებსა და კედლებზე ასვლის [[ხელოვნება]], წლის ყველა სეზონის განმავლობაში და ყველანაირ რელიეფზე (კლდე, ყინული). აუცილებელია ფიზიკური, ტექნიკური და [[ინტელექტი|ინტელექტუალური]] უნარებს ქონა, ასევე შესაბამისი ტექნიკის, საჭურველის და სპეციფიური ინსტრუმენტების (წრიაპი, წერაყინი) გამოყენება. ალპინიზმი არის ტრადიციული ფიზიკური პრაქტიკის, მეცნიერებისა და კულტურის ერთანობა. იგი მოიცავს მთის მახასიათებლების და ისტორიის, ღირებულებების ცონას, სპეციფიური კვალიფიკაციის ქონას და პრაქტიკას. [[ამინდი|ამინდის]] თავისებურებებისა და ობიექტური ხიფათის გათვალისწინების ჩათვლით. ალპინიზმის ბაზისს წარმოადგენენ აგრეთვე ესთეტიური ასპექტები, როგორიცაა ბუნებასთან ჰარმონიაში ყოფნა. ეთიკური პრინციპების დაცვა მთაში თითოეული ინდივიდის პასუხისმგებლობაა, რაც გულისხმობს სხვა ადამიანების დახმარებას და გარემოზე ზრუნვას. ალპინისტის მსოფმხედველობა აგრეთვე მოიცავს გუნდურობასა და მის სულისკვეთებაზე ამაგს, რაც მეტაფორულად გამოხატულია თოკში, რომელშიც ადამიანები ერთმანეთთან არიან გადაბმულნი.
-საზოგადოების წევრთა უმეტესობა თავს იყრის ალპურ კლუბებში, რომელთა დანიშნულებაა მთამსვლელობის პრაქტიკის გავრცელება მსოფლიოს მასშტაბით. კლუბები ორგანიზებას უწევენ შეკრებებს, ექსპედიციებს, ავრცელებენ გამოსადეგ ინფორმაციას და წვლილი შეაქვთ სხვადასხვა [[პუბლიკაცია|პუბლიკაცებში]], რაც ერთობლიობაში წარმოადგენს ევროპული ალპინიზმის კულტურის მთავარ მამოძრავებელ ძალას."<ref>https://ich.unesco.org/en/RL/alpinism-01471</ref><ref>https://www.theuiaa.org/mountaineering/alpinism-gets-recognition-from-unesco-as-intangible-cultural-heritage-of-humanity/</ref>
+საზოგადოების წევრთა უმეტესობა თავს იყრის ალპურ კლუბებში, რომელთა დანიშნულებაა მთამსვლელობის პრაქტიკის გავრცელება მსოფლიოს მასშტაბით. კლუბები ორგანიზებას უწევენ შეკრებებს, ექსპედიციებს, ავრცელებენ გამოსადეგ ინფორმაციას და წვლილი შეაქვთ სხვადასხვა [[პუბლიკაცია|პუბლიკაცებში]], რაც ერთობლიობაში წარმოადგენს ევროპული ალპინიზმის კულტურის მთავარ მამოძრავებელ ძალას.“<ref>https://ich.unesco.org/en/RL/alpinism-01471</ref><ref>https://www.theuiaa.org/mountaineering/alpinism-gets-recognition-from-unesco-as-intangible-cultural-heritage-of-humanity/</ref>
 == რესურსები ინტერნეტში ==
@@ ხაზი 20: / ხაზი 18: @@
 *[https://ich.unesco.org/en/RL/alpinism-01471 იუნესკო: ალპინიზმი. ოფიციალური ვებსაიტი]
 *[https://www.theuiaa.org/mountaineering/alpinism-gets-recognition-from-unesco-as-intangible-cultural-heritage-of-humanity/ UIAA: არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ]
+==სქოლიო==
+{{სქოლიო}}
 [[კატეგორია:მთამსვლელობა]]