ტრანსკრიფცია: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 81: ხაზი 81:
| თჿ || || ლაბიალიზებული '''თ'''
| თჿ || || ლაბიალიზებული '''თ'''
|-
|-
| || || პრერუპტივი თ
| || || პრერუპტივი ''''''
|-
|-
| ი || ||
| ი || ||
|-
|-
| {{UniDécomp|10D8|0304}}|| {{UniDécomp|0069|0304}} || გრძელი ი
| {{UniDécomp|10D8|0304}}|| {{UniDécomp|0069|0304}} || გრძელი ''''''
|-
|-
| || || ნაზალიზებული ი
| || || ნაზალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული ი
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || გრძელი ნაზალიზებული ი
| || || გრძელი ნაზალიზებული ''''''
|-
|-
| კ || ||
| კ || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური კ
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული კ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| კჿ || || ლაბიალიზებული კ
| კჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| ლ || ||
| ლ || ||
ხაზი 113: ხაზი 113:
| || || ინტენსიური ყრუ ლატერალური აფრიკატი
| || || ინტენსიური ყრუ ლატერალური აფრიკატი
|-
|-
| || || პალატალიზებული (რბილი) ლ
| || || პალატალიზებული (რბილი) ''''''
|-
|-
| || || აბრუპტიული ლატერალური სპირანტი
| || || აბრუპტიული ლატერალური სპირანტი
|-
|-
| || || ინტენსიური ლ
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| მ || ||
| მ || ||
ხაზი 123: ხაზი 123:
| || ||
| || ||
|-
|-
| || || პალატალიზებული (რბილი) ნ
| || || პალატალიზებული (რბილი) ''''''
|-
|-
| ჲ || ||
| ჲ || ||
ხაზი 129: ხაზი 129:
| ო || ||
| ო || ||
|-
|-
| {{UniDécomp|10DD|0304}}|| {{UniDécomp|006F|0304}} || გრძელი ო
| {{UniDécomp|10DD|0304}}|| {{UniDécomp|006F|0304}} || გრძელი ''''''
|-
|-
| || || ნაზალიზებული ო
| || || ნაზალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ფარანგალიზებული ო
| || || ფარანგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული ო
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| || || გრძელი პალატალიზებული ო
| || || გრძელი პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| || || მოკლე დახურული ო
| || || მოკლე დახურული ''''''
|-
|-
| || || მოკლე ღია ო
| || || მოკლე ღია ''''''
|-
|-
| პ || ||
| პ || ||
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული პ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| პჿ || || ლაბიალიზებული პ
| პჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| ჟ || ||
| ჟ || ||
|-
|-
| || || ველარიზებული ჟ
| || || ველარიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული ჟ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| ჟჿ || || ლაბიალიზებული ჟ
| ჟჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| რ || ||
| რ || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური რ
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
ხაზი 165: ხაზი 165:
| ს || ||
| ს || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური ს
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| || || სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ს
| || || სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ''''''
|-
|-
| || || სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ს
| || || სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
ხაზი 181: ხაზი 181:
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული ლატერალური აფრიკატი
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული ლატერალური აფრიკატი
|-
|-
| ტჿ || || ლაბიალიზებული ტ
| ტჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| უ || ||
| უ || ||
|-
|-
| {{UniDécomp|10E3|0304}}|| {{UniDécomp|0075|0304}} || გრძელი უ
| {{UniDécomp|10E3|0304}}|| {{UniDécomp|0075|0304}} || გრძელი ''''''
|-
|-
| || || ნაზალიზებული უ
| || || ნაზალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული უ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული უ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| || || გრძელი ნაზალიზებული უ
| || || გრძელი ნაზალიზებული ''''''
|-
|-
| || || გრძელი პალატალიზებული უ
| || || გრძელი პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| {{უბრჯგუ}} || w ||
| {{უბრჯგუ}} || w ||
ხაზი 203: ხაზი 203:
| ფ || ||
| ფ || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური ფ
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული ფ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პრერუპტივი ფ
| || || პრერუპტივი ''''''
|-
|-
| ქ || ||
| ქ || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური ქ
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული ქ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული ქ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ინტენსიური პალატალიზებული ქ
| || || ინტენსიური პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| ქჿ || || ლაბიალიზებული ქ
| ქჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ინტენსიური ლაბიალიზებული ქ
| || || ინტენსიური ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| ღ || ||
| ღ || ||
ხაზი 229: ხაზი 229:
| || || მჟღერი უვულარული აფრიკატი
| || || მჟღერი უვულარული აფრიკატი
|-
|-
| || || მჟღერი წინაველარული სპირანტი (პალატალიზებული ღ)
| || || მჟღერი წინაველარული სპირანტი (პალატალიზებული '''''')
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული ღ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ფარანგალური ღ
| || || ლაბიალიზებული ფარანგალური ''''''
|-
|-
| ყ || ||
| ყ || ||
ხაზი 239: ხაზი 239:
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული აფრიკატი უველარული რიგისა
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული აფრიკატი უველარული რიგისა
|-
|-
| || || პალატალიზებული ყ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| ყჿ || || ლაბიალიზებული ყ
| ყჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული ყ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ფარინგალური ყ
| || || ლაბიალიზებული ფარინგალური ''''''
|-
|-
| შ || ||
| შ || ||
ხაზი 251: ხაზი 251:
| || || ინტენსიური ყრუ ალვეულარული სპირანტი
| || || ინტენსიური ყრუ ალვეულარული სპირანტი
|-
|-
| შჿ || || ლაბიალიზებული შ
| შჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული შ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| ჩ || ||
| ჩ || ||
ხაზი 261: ხაზი 261:
| || || ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული ალვეულარული აფრიკატი
| || || ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული ალვეულარული აფრიკატი
|-
|-
| || || ინტენსიური ჩ
| || || ინტენსიური ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
|-
|-
| -- || || ლაბიალიზებული ჩ
| -- || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული ჩ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| ც || ||
| ც || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი ც
| || || ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი ''''''
|-
|-
| ცჿ || || ლაბიალიზებული ც
| ცჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ც
| || || სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ''''''
|-
|-
| || || სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ც
| || || სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პრერუპტივი ც
| || || პრერუპტივი ''''''
|-
|-
| ძ || ||
| ძ || ||
|-
|-
| ძჿ || || ლაბიალიზებული ძ
| ძჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || სისინ-შიშნა (შუა სიბილანტური რიგის) ძ
| || || სისინ-შიშნა (შუა სიბილანტური რიგის) ''''''
|-
|-
| წ || ||
| წ || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი წ
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი ''''''
|-
|-
| წჿ || || ლაბიალიზებული წ
| წჿ || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) წ
| || || სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ''''''
|-
|-
| ჭ || ||
| ჭ || ||
|-
|-
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული ალვეოლარული აფრიკატი ჭ
| || || ინტენსიური გლოტალიზებული ალვეოლარული აფრიკატი ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ჭ
| || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატიზებული ჭ
| || || პალატიზებული ''''''
|-
|-
| ხ || ||
| ხ || ||
ხაზი 309: ხაზი 309:
| || || ინტენსიური უვალარული სპირანტი
| || || ინტენსიური უვალარული სპირანტი
|-
|-
| || || არაინტენსიური წინაველარული სპირანტი (პალატიზებული ხ)
| || || არაინტენსიური წინაველარული სპირანტი (პალატიზებული '''''')
|-
|-
| || || ინტენსიური წინაველარული სპირანტი
| || || ინტენსიური წინაველარული სპირანტი
ხაზი 315: ხაზი 315:
| || ||
| || ||
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ხ
| || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
ხაზი 327: ხაზი 327:
| || || ინტენსიური არაგლოტალიზებული უვულარული აფრიკატი
| || || ინტენსიური არაგლოტალიზებული უვულარული აფრიკატი
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ჴ
| || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || || პალატალიზებული ჴ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ფარინგალიზებული ჴ
| || || ფარინგალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ფარინგალური ჴ
| || || ლაბიალიზებული ფარინგალური ''''''
|-
|-
| ჯ || ||
| ჯ || ||
|-
|-
| || || ველარიზებული ჯ
| || || ველარიზებული ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
|-
|-
| || || პალატალიზებული ჯ
| || || პალატალიზებული ''''''
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ჯ
| || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| ჰ || ||
| ჰ || ||
ხაზი 349: ხაზი 349:
| || || ყრუ ფარინგალური სპირანტი
| || || ყრუ ფარინგალური სპირანტი
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული ჰ
| || || ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| || ||
| || ||
ხაზი 355: ხაზი 355:
| ჵ || ||
| ჵ || ||
|-
|-
| || || ლაბიალიზებული '''ჵ'''
| || || ლაბიალიზებულიჵ
|-
|-
| ჸ || ||
| ჸ || ||
|-
|-
| || || ყრუ ხორხისმიერი მსკდომი ლაბიალიზებული ჸ
| || || ყრუ ხორხისმიერი მსკდომი ლაბიალიზებული ''''''
|-
|-
| ჷ || || უკანა წარმოების არალაბიალური ვიწრო ხმოვანი
| ჷ || || უკანა წარმოების არალაბიალური ვიწრო ხმოვანი
|-
|-
| {{UniDécomp|10F7|0304}}|| {{UniDécomp|0259|0304}} || გრძელი ჷ
| {{UniDécomp|10F7|0304}}|| {{UniDécomp|0259|0304}} || გრძელი ''''''
|-
|-
| || || მჟღერი ინტერდენტალური სპირანტი
| || || მჟღერი ინტერდენტალური სპირანტი

05:53, 6 აპრილი 2019-ის ვერსია

ტრანსკრიფცია, ან ტრანსკრიბირება (ლათ. transcribere „წერილობით გადმოტანა“ — tran(s) „... იქიდან“ და scribere „(და)წერა“) — სიტყვებისა და ტექსტის ჩასაწერად სპეციალური გრაფიკული ნიშნების გამოყენება და მათი გამოთქმის გათვალისწინება.

ტრანსკრიფცია ორგვარია — მეცნიერული და პრაქტიკული. მეცნიერულ ტრანსკრიფციას იყენებენ საენათმეცნიერო გამოკვლევებში. იგი შეიძლება იყოს ფონეტიკური და ფონოლოგიური. ფონეტიკური ტრანსკრიფცია ზუსტად გადმოსცემს ბგერით შედგენილობას მათი პოზიციური ვარიანტებით.

ფონოლოგიური ტრანსკრიფცია კი — მხოლოდ ფონემებს პოზიციური ვარიანტების გაუთვალისწინებლად. ჩვეულებრივ მეცნიერული ტრანსკრიფცია ლათინურ ანბანს ემყარება, რომელსაც სპეციალური ასოები და დიაკრიტიკული ნიშნები აქვს დამატებული, ზოგჯერ იგი ეროვნულ ანბანსაც იყენებს.

პრაქტიკული ტრანსკრიფცია გულისხმობს უცხო სიტყვების, განსაკუთრებით საკუთარი სახელების, გვარების, გეოგრაფიული სახელებისა და სხვათა ჩაწერას ამა თუ იმ ეროვნული ანბანით. პრაქტიკულ ტრანსკრიფციაში არ გამოიყენება დამატებითი ასოები და ნიშნები, მაგ., ქართული გვარი ჯავახიშვილი სხვადასხვა ენებზე შემდეგნაირად გადმოიცემა:

  1. გერმანულად Ds(c)hawachischwili,
  2. ინგლისურად Javakhishvili,
  3. ფრანგულად Djavakhichvili,
  4. ხორვატულად Džavahišvili

ქართული გვარ-სახელების ევროპულ, - ლათინურ- და კირილურანბანიან ენებზე გადატანის წესები უკვე კარგა ხანია შემუშავებულია. იაპონურ, ჩინურ, კორეულ, ვიეტნამურ და სხვ. ენებზე გადატანის (და პირიქით გადმოტანის) დღემდე არსებული ტრადიცია რუსულ ტრანსკრიბირების ტრადიციას ეყრდნობოდა. დღეს შეიმჩნევა ევროპული (ინგლისური) ტრანსკრიფციების დამკვიდრების მცდელობა.

ქართული ტრანსკრიფციის ნიშნები

ქართ. ლათ. შენიშვნა
a
ა̄ გრძელი
ა̃ / აჼ ნაზალიზებული (ჼ)
ა̇ ფარინგალიზებული (ა̣)
ა̈ პალატალიზებული
ა̆ მოკლე ღია
ა̄̈ ā̈ გრძელი პალატალიზებული
ა̄̃ ā̃ გრძელი ნაზალიზებული (ა̄ჼ)
ა̑ მოკლე დახურული
b
ბˤ ფარინგალიზებული
g
გ̆
გ˜ პალატალიზებული
გჿ ლაბიალიზებული
d
დჿ ლაბიალიზებული
მჟღერი ლატერალური აფრიკატი
e
ე̄ გრძელი
ბაზაკიზებული
ფარინგალიზებული
გრძელი ნაზალიზებული
v
z
ზჿ ლაბიალიზებული
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის)
სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული
ინტენსიური
თჿ ლაბიალიზებული
პრერუპტივი
ი̄ გრძელი
ნაზალიზებული
ფარინგალიზებული
გრძელი ნაზალიზებული
ინტენსიური
პალატალიზებული
კჿ ლაბიალიზებული
მჟღერი ლატერალური სპირანტი
არაინტენსიური ყრუ ლატერალური სპირანტი
ინტენსიური ყრუ ლატერალური სპირანტი
არაინტენსიური ყრუ ლატერალური აფრიკატი
ინტენსიური ყრუ ლატერალური აფრიკატი
პალატალიზებული (რბილი)
აბრუპტიული ლატერალური სპირანტი
ინტენსიური
პალატალიზებული (რბილი)
ო̄ გრძელი
ნაზალიზებული
ფარანგალიზებული
პალატალიზებული
გრძელი პალატალიზებული
მოკლე დახურული
მოკლე ღია
ფარინგალიზებული
პჿ ლაბიალიზებული
ველარიზებული
პალატალიზებული
ჟჿ ლაბიალიზებული
ინტენსიური
ინტენსიური
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის)
სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული
არაინტენსიური გლოტალიზებული ლატერალური აფრიკატი
ინტენსიური გლოტალიზებული ლატერალური აფრიკატი
ტჿ ლაბიალიზებული
უ̄ გრძელი
ნაზალიზებული
ფარინგალიზებული
პალატალიზებული
გრძელი ნაზალიზებული
გრძელი პალატალიზებული
უ̂ w
ინტენსიური
ფარინგალიზებული
პრერუპტივი
ინტენსიური
ფარინგალიზებული
პალატალიზებული
ინტენსიური პალატალიზებული
ქჿ ლაბიალიზებული
ინტენსიური ლაბიალიზებული
მჟღერი უვულარული აფრიკატი
მჟღერი წინაველარული სპირანტი (პალატალიზებული )
ფარინგალიზებული
ლაბიალიზებული ფარანგალური
ინტენსიური გლოტალიზებული აფრიკატი უველარული რიგისა
პალატალიზებული
ყჿ ლაბიალიზებული
ფარინგალიზებული
ლაბიალიზებული ფარინგალური
ინტენსიური ყრუ ალვეულარული სპირანტი
შჿ ლაბიალიზებული
პალატალიზებული
ჩჿ ??? ლაბიალიზებული ჩ
ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული ალვეულარული აფრიკატი
ინტენსიური
-- ლაბიალიზებული
პალატალიზებული
ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი
ცჿ ლაბიალიზებული
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის)
სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული
პრერუპტივი
ძჿ ლაბიალიზებული
სისინ-შიშნა (შუა სიბილანტური რიგის)
ინტენსიური გლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი
წჿ ლაბიალიზებული
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის)
ინტენსიური გლოტალიზებული ალვეოლარული აფრიკატი
ლაბიალიზებული
პალატიზებული
ინტენსიური უვალარული სპირანტი
არაინტენსიური წინაველარული სპირანტი (პალატიზებული )
ინტენსიური წინაველარული სპირანტი
ლაბიალიზებული
ფარინგალური არაპალატიზებური სპირანტი
ფარინგალურ ლაბიალიზებული სპირანტი
ინტენსიური არაგლოტალიზებული უვულარული აფრიკატი
ლაბიალიზებული
პალატალიზებული
ფარინგალიზებული
ლაბიალიზებული ფარინგალური
ველარიზებული
პალატალიზებული
ლაბიალიზებული
ყრუ ფარინგალური სპირანტი
ლაბიალიზებული
ლაბიალიზებული
ყრუ ხორხისმიერი მსკდომი ლაბიალიზებული
უკანა წარმოების არალაბიალური ვიწრო ხმოვანი
ჷ̄ ə̄ გრძელი
მჟღერი ინტერდენტალური სპირანტი
ყრულაბიალური სპირანტი
f ყრუ კბილბაგისმიერი მკვეთრი სპირანტი.

ლიტერატურა

  • DuBois, John / Schuetze-Coburn, Stephan / Cumming, Susanne / Paolino, Danae (1992): Outline of Discourse Transcription. In: Edwards/Lampert (1992), 45-89.
  • Ehlich, K. (1992). HIAT - a Transcription System for Discourse Data. In: Edwards, Jane / Lampert, Martin (eds.): Talking Data – Transcription and Coding in Discourse Research. Hillsdale: Erlbaum, 123-148.
  • Ehlich, K. & Rehbein, J. (1976) Halbinterpretative Arbeitstranskriptionen (HIAT). In: Linguistische Berichte (45), 21-41.
  • Jenks, C.J. (2011) Transcribing Talk and Interaction: Issues in the Representation of Communication Data. Amsterdam: John Benjamins.
  • MacWhinney, Brian (2000): The CHILDES project: tools for analyzing talk. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

რესურსები ინტერნეტში